Είμαστε ένα… μπουρδέλο!

Ελπίδα του οι νέοι. Αρκεί να σπρώξουν το κάρο. Όπως γινόταν παλιά. Εγώ έμαθα, λέει, ότι οι νέοι είναι αυτοί που σπρώχνουν για να πάει μπροστά το κάρο, για να πάει μπροστά ο τόπος. Γι’ αυτό και οι νέοι πρέπει να παλέψουν σήμερα υπέρ βωμών και εστιών.

Η Ελλάδα, σημειώνει ο καταξιωμένος Λευτέρης που τους στίχους του έχουν γενιές και γενιές τραγουδήσει και τραγουδάμε καημούς και αγάπες, έχει ανάγκη από ηλεκτρολόγους που δεν κλέβουν και ξενοδόχους και αγρότες που παράγουν. Και οι συνδικαλιστές, ώρες ώρες, να μην το παρακάνουν.

Αυτά ως πρόλογος της συζήτησης που είχαμε με τον ανεπανάληπτο και ακούραστο δημιουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο.

// Επανέρχεστε στη δισκογραφία μέσω της εταιρείας Legend με το cd

«Άσμα ασμάτων». Γιατί;

«Γιατί το “Άσμα ασμάτων” είναι το ωραιότερο ερωτικό ποίημα όλων των εποχών! Κανείς δεν ξέρει πότε, πώς και από ποιον γράφτηκε. Η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι το ποίημα γράφτηκε τον 4ο αιώνα από τον βασιλιά Σολομώντα σε εβραϊκή γλώσσα. Μεταφράστηκε στα ελληνικά το 96 π.Χ. από τους “Εβδομήκοντα” που ήταν Ιουδαίοι-ελληνιστές. Στα χέρια μου έχω μετάφραση και από τον φιλόσοφο Μιχαήλ Ψέλλο. Στη νεότερη ελληνική μεταφράστηκε μέχρι και από τον Γιώργο Σεφέρη αλλά πολύ ακαδημαϊκά. Το 1985 η Ειρήνη Παπά μου ζήτησε να το μεταφράσω για να το παρουσιάσει στο Φεστιβάλ Βενετίας σε μουσική Βαγγέλη Παπαθανασίου και εγώ το έκανα. Στην Ιταλία έγινε χαμός. Το ποίημα εκδόθηκε σε μετάφραση δική μου το 1994 από τον Καστανιώτη με ζωγραφιές του Αλέκου Φασιανού. Από τότε έχουν έρθει δεκάδες συνθέτες και μου το έχουν ζητήσει για να το μελοποιήσουν. Δεν το έδινα. Το έδωσα όμως τώρα. Γιατί; Γιατί τόσο καιρό έψαχνα ένα συνθέτη που να δώσει βάρος στο ερωτικό μέρος του ποιήματος. Ήθελα ένα συνθέτη που να κάνει αυτό το έργο τραγούδι και να το τραγουδάει ο κόσμος. Τον βρήκα. Είναι ο ταλαντούχος Μάριος Στρόφαλης».

// Γιατί σήμερα δεν γράφονται ωραία ερωτικά τραγούδια;

«Το τραγούδι είναι ζωντανό είδος και ακολουθεί τους ρυθμούς της ζωής και της εποχής. Η εποχή μας λοιπόν είναι πολύ άσχημη. Εδώ στην Ελλάδα ιδίως τα οικονομικά είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Όταν λοιπόν ένας στιχουργός έχει προβλήματα οικονομικά και δεν έχει χρήματα για να πληρώσει το ενοίκιο του, να πάει τα παιδιά του στο σχολείο, πες μου πώς μπορεί μ’ αυτήν την ψυχή τη ρυτιδιασμένη από το άγχος να κάτσει να γράψει τραγούδια; Πώς να παλέψει την ακρίβεια;

Επιπλέον, στη δεκαετία του ’60 υπήρξαν πολύ μεγάλοι δημιουργοί. Μίκης Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος, Μαρκόπουλος, Λοΐζος… Οι σημερινοί δεν είναι ούτε μια τρίχα από τα γένια τους. Φαίνεται η διάφορα…».

// Μήπως φταίει και η εποχή που δεν εμπνέει τους συνθέτες και τους στιχουργούς;

«Οι στιχουργοί είναι ευαίσθητοι άνθρωποι και του μεροκάματου συνήθως. Τι να γράψουν; Για τους Έλληνες που καλομάθανε; Οι γονείς πια δεν χαλάνε κανένα χατίρι στα παιδιά τους. Έτσι τα παιδιά έμαθαν από πολύ μικρά να ξοδεύουν χωρίς φειδώ. Η εποχή μας είναι μια εποχή με κρίση αξιών. Για δες στα δικά μας χωράφια. Οι εφημερίδες δεν πουλάνε, πουλάει η τηλεόραση. Και από την τηλεόραση τι πουλάει; Κάτι εκπομπές κουτσομπολίστικες που έχουν σχέση με ό,τι πιο φτηνό υπάρχει. Βλέπεις κανένα να διαβάζει βιβλία; Κοίτα τις πωλήσεις τους. Εγώ έμαθα από τη ζωή ότι οι νέοι είναι αυτοί που σπρώχνουν για να πάει μπροστά το κάρο, για να πάει μπροστά ο τόπος. Οι νέοι δεν διαβάζουν, δεν σπρώχνουν το κάρο».

// Μα, και η πολιτεία δεν δίνει λεφτά για τον πολιτισμό και την παιδεία…

«Άκουσε να σου πω, Μαρία… Το κράτος, οι κυβερνήσεις γενικότερα, εχθρεύονται τον πολιτισμό. Θυμάμαι τη Μελίνα Μερκούρη. Κάθε φορά που επρόκειτο να ζητήσει κάτι για τον πολιτισμό από τον Ανδρέα Παπανδρέου -που ήταν σημειωτέον πολύ σημαντικός πρωθυπουργός- τον απειλούσε ότι αν δεν της τα δώσει θα παραιτηθεί. Ο Ανδρέας της έλεγε ναι, της έδινε ελάχιστα, αλλά η Μελίνα δεν το έβαζε κάτω. Με λίγα λόγια… Το κράτος δεν είναι αυτό που θα σπρώξει τη δημιουργία. Τη δημιουργία τη σπρώχνει το ταλέντο! Το ΥΠΠΟ θα μου πεις έχει χρέος να δίνει λεφτά για το θέατρο, για τον κινηματογράφο, τη μουσική. Μπορεί να τα δώσει αυτά το 2009; Το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία είχαν προσλάβει χιλιάδες νέους με πεντακόσια ευρώ το μήνα για “stagier”. Αυτό ήταν παράνομο. Σήμερα τους διώχνουν όλους. Αυτοί οι άνθρωποι πώς θα ζήσουν; Και μου λες μετά για θέατρο; Το κράτος είναι χρεοκοπημένο. Τη συναυλία θα κοιτάξει το κράτος ή να μπαλώσει τις τρύπες;».

// Το ΠΑΣΟΚ ήρθε στην εξουσία και πάγωσε μισθούς, συντάξεις, προσλήψεις… Αλλιώς μας τα είπε, αλλιώς γίνονται τα πράγματα. Τελικά ο Παπανδρέου κυβερνά ή ο Αλμούνια και ο Τρισέ;

«Η Ελλάδα έχει μπει στην Ε.Ε., στο ενιαίο νόμισμα. Οι 27 χώρες λοιπόν της Ενωμένης Ευρώπης διοικούνται από τις Βρυξέλλες. Η Κεντρική Τράπεζα της Ευρώπης διοικεί και διοικούν κυνικά. Και να σου πω κάτι; Τόσα χρόνια μας δανείζουν λεφτά και εμείς τι τα κάναμε; Φάγαμε τα πακέτα!».

// Έχετε δίκιο. Και όχι μόνο τα φάγαμε, αλλά και δεν δημιουργήσαμε και εργοστάσια για να παράγουμε…

«Η Ελλάδα δεν παράγει τίποτα! Όλα τα εισάγουμε. Και το μανταλάκι. Τα εργατικά χέρια στην Κίνα, που είναι και περισσότερα, κοστίζουν πολύ λιγότερο από τα ελληνικά. Άρα αγοράζεις το προϊόν από την Κίνα που είναι φτηνότερο από το ελληνικό».

// Μήπως φταίνε και οι συνδικαλιστές με τις απεργίες τους και τα ωράριά τους που έκλεισαν τα εργοστάσια στην Ελλάδα;

«Αν καταργήσουμε το συνδικαλισμό, οι εργαζόμενοι θα είναι απροστάτευτοι. Αν ο καθένας, είναι μόνος του απέναντι στον εργοδότη είναι ένα τίποτα. Μαζεμένοι οι εργαζόμενοι κάτι θα πετύχουν. Αλλά σε μερικές περιπτώσεις οι συνδικαλιστές το έχουν παρακάνει και βλέπεις ότι διεκδικούν πράγματα που υπό τις παρούσες συνθήκες είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν».

// Αυτήν την οικονομική κρίση ποιος θα την πληρώσει; Ποιοι θα βγουν τραυματισμένοι;

«Εσύ. Μοιραία ο ανταγωνισμός θα είναι τόσο μεγάλος που πολλές εφημερίδες θα κλείσουν. Τα μεροκάματα θα πέσουν και θα πρέπει να κάνεις τρεις και τέσσερις δουλειές για να ζήσεις. Την κρίση θα την πληρώσουν οι φτωχοί. Είδες κανένα μεγάλο, κανέναν πλούσιο να βουλιάζει; Εδώ οι τράπεζες τους τελευταίους έξι μήνες έχουν κέρδη 400.000.000 ευρώ… Οι τράπεζες δεν είναι φουκαράδες, αλλά τους αρέσει να κλαίγονται για να μην προσλαμβάνουν κόσμο».

// Η κρίση έχει και κοινωνικές προεκτάσεις;

«Βέβαια. Μπορεί κάποιος να κάνει οικογένεια και παιδιά αν δεν έχει δουλειά; Αν εσύ δεν έχεις δουλειά, δεν έχεις τα δικά σου χρήματα ξέρεις ότι μια ζωή θα είσαι εξαρτημένη από τον άνδρα σου. Ο άνδρας σου θα σ’ έχει στο χέρι. Εσύ θα του συγχωρείς οποιοδήποτε παραστράτημα και θα κάθεσαι σ’ ένα γάμο όχι από αγάπη αλλά από όφελος και από ανάγκη. Πόσες γυναίκες νοικοκυρές τους παράτησαν οι άνδρες τους μόλις τους μεγάλωσαν τα παιδιά και παντρεύτηκαν νεότερες και ομορφότερες και αυτές έμειναν στο δρόμο; Γι’ αυτό θα εξασφαλίσεις τα νώτα σου. Δεν θα παρατήσεις ποτέ τη δουλειά σου».

// Ευχαριστώ για τη συμβουλή. Οικονομικά και κοινωνικά, όπως καταλαβαίνω, βρισκόμαστε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας… Στα εθνικά μας θέματα και εκεί δεν χτυπά καμπανάκι;

«Μα, όλα τα θέματα είναι ανοιχτά. Κυπριακό, Τουρκία, Σκόπια. Η Ελλάδα είναι μια χώρα μικρή που έχει εξαρτήσεις από την Ευρώπη και την Αμερική. Οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Αμερικανοί μας πουλάνε αεροπλάνα, υποβρύχια, τανκς. Το ίδιο κάνουν και στους Τούρκους. Τα λεφτά των Ελλήνων πάνε στους εξοπλισμούς. Οι Τούρκοι μας απειλούν και εμείς αγοράζουμε όπλα από την Αμερική και την Ευρώπη».

// Αν η Ευρώπη έλεγε ότι τα σύνορά μου είναι τα σύνορα της Ελλάδας και δεν δίναμε όλα μας τα χρήματα για εξοπλισμούς για να κάνουμε πλούσιες τις βιομηχανίες τους, δεν θα είχαμε και αυτό το χρέος…

«Έτσι όπως τα λες. Μα, οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν οικονομικά συμφέροντα από την Ελλάδα, θα ξεκαθαρίσουν το τοπίο; Πετρέλαιο βρήκαμε και δεν μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε με τις απειλές των Τούρκων. Είναι τόσο μπλεγμένα τα πράγματα και τόσα τα συμφέροντα, που δεν θα μας αφήσουν να γίνουμε δύναμη… Γι’ αυτό και ο Γιώργος Παπανδρέου στράφηκε στην πράσινη ανάπτυξη και άφησε πίσω το πετρέλαιο. Για να μην έχουμε αυτήν την εξάρτηση από το πετρέλαιο και αυτή τη διαμάχη με τους Τούρκους. Αν έβρισκαν τον τρόπο ώστε Έλληνες και Τούρκοι να έδιναν τα χέρια οι χώρες αυτές θα ήταν ευτυχισμένες. Θα είχαμε λεφτά…».

// Και πρώτα από όλα θα είχαμε λεφτά για την παιδεία μας. Αλλά φτάνουν μόνο τα λεφτά για την παιδεία ή χρειάζεται αλλαγή σ’ όλο το σύστημα, δεδομένου ότι στα πανεπιστήμια εισάγονται ως επί το πλείστον τα παπαγαλάκια;

«Έχουμε υποτίθεται δωρεάν παιδεία και πληρώνουμε τεράστια ποσά για τα φροντιστήρια. Ποτέ δεν εφαρμόστηκε ένα σύστημα διδασκαλίας σοβαρό, με συγκεκριμένη διδακτέα ύλη. Δεν γίνεται να γίνονται όλοι γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, δημοσιογράφοι. Χρειαζόμαστε ηλεκτρολόγους, μηχανικούς αυτοκινήτων, υδραυλικούς. Αλλά εδώ τα παιδιά κάνουν μάθημα σε κοντέινερ, σε αποθήκες, σε τμήματα αστυνομίας και μπαλκόνια… Τι να λέμε τώρα; Είμαστε χώρα εμείς; Ένα μπουρδέλο είμαστε! Και να σκεφτείς ότι με τη σωστή παιδεία θα αφομοιώσουμε και τους μετανάστες μας».

// Πάνω σ’ αυτό που λέτε… Λόγω του μεταναστευτικού προβλήματος στη Γαλλία ο Σαρκοζί δημιουργεί το υπουργείο Εθνικής Ταυτότητας, οι Βρετανοί έβαλαν σε δημόσια συζήτηση το θέμα της βρετανικότητας. Εμείς για αυτό που σημαίνει Ελλάδα, πολιτισμός, ορθοδοξία, τι κάνουμε, δεδομένου ότι οι Ελληνίδες δεν γεννάνε και πολλά παιδιά;

«Οι μετανάστες είναι άνθρωποι που έφυγαν από τις πατρίδες τους για να βρουν μια καλύτερη δουλειά γιατί πεθαίναν από την πείνα. Έτσι φύγαμε και εμείς μετανάστες τη δεκαετία του ’50. Οι μετανάστες είναι άνθρωποι της ανάγκης. Προσέξτε… οι Έλληνες έχουν καλομάθει. Κανείς δεν πάει να καλλιεργήσει το χωράφι του, χρησιμοποιεί τους ξένους. Παίρνουν λιγότερα μεροκάματα. Θα σου πω όμως και κάτι άλλο… Ποιος θα κρατήσει τα ασφαλιστικά μας ταμεία ζωντανά; Βουλιάζουν ξέρεις… Οι μετανάστες μας. Αν τους πληρώσει ο εργοδότης θα πάρουν ανάσα τα ταμεία. Οι μετανάστες για εμένα είναι αδέλφια μου. Άνθρωποι που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα… Έψαχνα Έλληνες οικοδόμους για το σπίτι μου και το έφερναν βαρέως… Δες κάθε Παρασκευή και Σάββατο, όλοι οι Έλληνες είναι στα αυτοκίνητά τους και πάνε βόλτα. Τα μπουζούκια γεμάτα…».

// Θα είναι αυτοί που φοροδιαφεύγουν. Συγγνώμη, αλλά τα μπουζούκια γεμίζουν από την παραοικονομία…

«Γι’ αυτό και ο Παπακωνσταντίνου θα πρέπει να αναδιοργανώσει τον ΣΔΟΕ και να γ….. όλους αυτούς τους π…… που κυκλοφορούν με τα τεράστια αυτοκίνητα και δηλώνουν 6.000 ευρώ το χρόνο».

// Για τους γιατρούς στο Κολωνάκι λέτε;

«Αυτοί είναι κάτι το χτυπητό. Οι μισοί Έλληνες είναι. Θα σου πω ένα παράδειγμα. Εσύ ζεις μόνη σου. Φώναξες ποτέ κάποιον, ένα σιδερά, έναν ηλεκτρολόγο, έναν υδραυλικό, έναν μπογιατζή, έναν αλουμινά για να σου φτιάξει ένα μερεμέτι; Του ζήτησες ποτέ απόδειξη; Όχι. Αυτή η χώρα λοιπόν δεν μπορεί να ζήσει όταν κανένας δεν πληρώνει φόρους. Μόνο οι μισθωτοί θα βγάζουν το φίδι από την τρύπα;».

// Πώς βλέπετε τα δελτία ειδήσεων;

«Η ιδιωτική τηλεόραση δεν ενδιαφέρεται για να ενημερώσει τον πολίτη. Ενδιαφέρεται για το κέρδος. Για να βγάλει τα λεφτά εκείνου που έστησε το μαγαζί. Δεν νομίζω ότι παραποιεί τα γεγονότα. Αλλά τι κάνει; Για να είναι αρεστή στην κυβέρνηση, στην αντιπολίτευση, ανάλογα με τα συμφέροντά της, μπορεί να κόψει κάποια γεγονότα. Την αλήθεια τη μαθαίνεις από τον Τύπο. Και εκεί όμως υπάρχουν δεσμεύσεις. Και μην ξεχνάς ότι στην Ελλάδα πουλάνε τα dvd, τα cd κ.τ.λ Εδώ οι εφημερίδες πωλούνται τζάμπα. Πού φτάσαμε πια… Βλέπω τα παιδιά που πάνε τώρα στο “X-Factor” και θυμάμαι το 1980 που ήμουν στην πρώτη εκπομπή ταλέντων που στήθηκε… Ήταν το “Να η ευκαιρία”. Εκεί ήταν η Ροζίτα Σώκου, η Σάσα Ντάριο, ο Γιώργος Κατσαρός, ο Γρηγόρης Γρηγορίου και εγώ. Από αυτήν την εκπομπή βγήκε η Γλυκερία. Έπιαναν λοιπόν τη συγχωρεμένη μάνα μου και της έλεγαν “Μα, αυτός ο γιος σου γιατί είναι τόσο αυστηρός, τόσο κακός;”. Έβαζα χαμηλή βαθμολογία. Ήμουν αμείλικτος. Αν έβλεπα κάποιον που παρατούσε το πανεπιστήμιο και δεν είχε φωνή αλλά ήθελε να γίνει Νταλάρας, του έλεγα “δεν ντρέπεσαι; Πήγαινε πίσω στη δουλειά σου”. Τους προστάτευα και δεν το καταλάβαιναν. Είχε έρθει ένα κορίτσι σαν τα κρύα τα νερά αλλά από φωνή μηδέν. Και της είπα “ήρθες εδώ για να σε δουν και να γίνεις βίζιτα πολυτελείας;”. Λοιπόν, η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από άλλους τραγουδιστές, αλλά από ηλεκτρολόγους που δεν θα κλέβουν, από ξενοδόχους, από αγρότες και κτηνοτρόφους που θα παράγουν…».

// Ζοφερά μας τα λέτε…

«Δεν είναι; Η ζωή είναι δύσκολη. Εδώ τα βρίσκουν δύσκολα και είναι σε κατάθλιψη οι Νορβηγοί που η οικονομία τους πετάει, δεν θα είμαστε εμείς; Και πάλι καλά που έχουμε καλές κλιματολογικές συνθήκες… Για πόσο ακόμη όμως; Η κατάσταση αυτή θα αλλάξει. Γιατί δεν σεβαστήκαμε ποτέ το περιβάλλον. Τα ποτάμια τα στερέψαμε, τα μπαζώσαμε για να χτίσουμε πάνω σπίτια. Λαδώναμε τον χωροφύλακα και χτίζαμε πολιτείες. Τα δάση μας τα κάψαμε. Όλο το νερό του χειμώνα θα κατέβει από τα βουνά στην πόλη χωρίς αντίσταση. Θα γίνουν πλημμύρες. Εδώ οι δήμοι θα μου πεις δεν έχουν καθαρίσει ακόμη τις σχάρες».

// Έβλεπα στην εκπομπή «Εξάντας» του Γιώργου Αυγερόπουλου ότι στη Χιλή το κράτος πουλάει σε ιδιώτες κομμάτια ποταμών, λιμνών κ.ο.κ. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν αυτό που λένε ότι ο επόμενος πόλεμος θα γίνει για το νερό;

«Εμείς τους προλάβαμε τους Χιλιανούς. Πουλήσαμε τη Λίμνη Βιστωνίδα στο Βατοπέδι (γέλια)… Το νερό είναι πηγή ζωής. Αν δεν προχωρήσουμε σε λύσεις επιστημονικές αφαλάτωσης θα πούμε το νερό νεράκι. Αν μας κόψει το νερό ο Βούλγαρος θα ψοφήσουμε… Γι’ αυτό πρέπει να έχουμε άριστες σχέσεις με τους γείτονες αλλά και να σκεφτόμαστε πώς θα δημιουργήσουμε τα έργα αυτά που θα φτιάξουν ένα όμορφο μέλλον για τα παιδιά μας. Για να συνεχίσουν τα παιδιά μας να έχουν καθαρό αέρα, νερό, καθαρή θάλασσα. Εδώ θα μου πείτε οι μεγάλες δυνάμεις δεν υπογράφουν τη συνθήκη του Κιότο για το περιβάλλον. Γιατί; Γιατί είναι δέσμιες των μεγάλων βιομηχανιών που λερώνουν το περιβάλλον. Η οικονομία της Αμερικής εξαρτάται από τους βιομηχάνους που ρυπαίνουν. Αυτό είναι το δράμα της υφηλίου».

// Πάντως, εσείς για το περιβάλλον το κάνατε το χρέος σας. Ένα μέρος των εσόδων της συναυλίας που έγινε το φθινόπωρο για τα 50 χρόνια σας στο τραγούδι, στο ΟΑΚΑ, το δώσατε για την αναδάσωση της Πάρνηθας. Ποιοι είναι αυτοί πού βάζουν φωτιά στα δάση;

«Εμείς! Οι Έλληνες δεν σέβονται τον τόπο τους. Περιμένουν τη νύχτα για να ρίξουν ένα τούβλο στο σπίτι τους το αυθαίρετο. Οι Έλληνες κοιτάνε πώς θα ξεγελάσουν το κράτος, το οποίο και αυτό με τη σειρά του κοιτάει να τους κλέψει. Όταν τους φόρους τους πληρώνουν οι φουκαριάρηδες, οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και, από την άλλη, το κράτος δεν τους παρέχει σωστή υγεία, παιδεία, ασφάλεια, για ποιο κράτος μιλάμε; Αφού δεν μπορείς να προστατεύσεις, κύριε, τη γυναίκα μου από τον κάθε άσπρο, μαύρο, κίτρινο κλέφτη, βιαστή, δολοφόνο γιατί μου παίρνεις τα λεφτά;».

// Θέλω να κλείσουμε ελπιδοφόρα. Γιορτές αγάπης έρχονται και το μυαλό μας πάει σ’ όλα αυτά τα παιδιά του Τρίτου κόσμου… Δεν πρέπει έστω και στην οικονομική κρίση που περνάμε να τους τείνουμε το χέρι;

«Ο συγγραφέας Χέμινγουεϊ είχε γράψει στο βιβλίο του “Για ποιον χτυπάει η καμπάνα”: “Όταν χτυπάει η καμπάνα μη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπάει, χτυπάει για εσένα”. Όλος ο κόσμος είναι ένα νησί. Όποιο παιδί πεθαίνει η ζωή γίνεται πιο μικρή, πιο ασφυκτική. Τα παιδιά του Τρίτου κόσμου είναι δικά μας παιδιά. Ας μην πάρουμε πέντε στολίδια για το δέντρο μας και ας τα δώσουμε σ’ αυτά τα παιδιά. Για να έχουν νερό, γάλα, εμβόλια, σχολείο. Μ’ ένα ευρώ ένα παιδάκι θα έχει ένα κομμάτι ψωμί. Ας μην τους το αρνηθούμε. Η Δύση τούς τα πήρε όλα και τους γέμισε με AIDS. Πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλον… Πιστεύω όμως ότι κάποια στιγμή, θέλω να το ελπίζω, οι άνθρωποι θα δουν την αθλιότητα στην οποία έχουν πέσει και θα αγωνιστούν. Και κυρίως οι νέοι… Γιατί οι νέοι κάνουν παιδιά. Οι γέροι τα έκαναν τα παιδιά τους… Οι νέοι να υπερασπίσουν τη γυναίκα τους, τα παιδιά τους, το σπιτικό τους, τη ζωή τους εν τέλει! Οι νέοι να παλέψουνε υπέρ βωμών και εστιών!».