Τα δύο «δόκανα» της νέας φορολογίας

Μια πρωτοφανή επίθεση σε εισοδήματα που κατά παράδοση έμεναν σε… απόσταση ασφαλείας από την εφορία σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών για το 2010, χρησιμοποιώντας για δόκανα το νέο «πόθεν έσχες» με δειγματοληπτικούς ελέγχους αμερικανικού τύπου, την κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης εισοδημάτων και ίσως την περικοπή και εκατοντάδων φοροαπαλλαγών. Στελέχη του οικονομικού επιτελείου αναγνωρίζουν ότι η φορολογική θεραπεία-σοκ μπορεί να καθυστερήσει την έξοδο της οικονομίας από την ύφεση και να εντείνει τα υπαρκτά προβλήματα ρευστότητας στην αγορά, τονίζουν όμως ότι δεν υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα για οπισθοχώρηση της κυβέρνησης, όχι μόνο επειδή η φορολογική μεταρρύθμιση εντάσσεται στο προεκλογικό πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος, αλλά κυρίως επειδή η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος θα αποτελέσει το «διαβατήριο» για να εξασφαλίσει η Ελλάδα την τετραετή παράταση που ζητεί από τις Βρυξέλλες για τη μείωση του ελλείμματος.
Παρά το αναγκαίο, για λόγους προστασίας του κύρους της Ευρωζώνης, «θέατρο» της σκληρής μεταχείρισης της Ελλάδας, ως χώρας που σχεδόν κατʼ επάγγελμα εμφανίζει υψηλά ελλείμματα και αναξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, οι Ευρωπαίοι είναι έτοιμοι να χορηγήσουν την τετραετή παράταση. Υπό την απαράβατη προϋπόθεση, όμως, ότι η κυβέρνηση θα λάβει σοβαρά μέτρα για την εξυγίανση του διάτρητου ελληνικού φορολογικού συστήματος, ιδιαίτερα μετά τη φετινή πλήρη κατάρρευση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών, που έπαιξε βασικό ρόλο στη φετινή υστέρηση των εσόδων κατά 10 δισ. ευρώ.
Τα μέτρα
Το πρώτο και βασικότερο, ίσως, συστατικό του μείγματος της μεταρρύθμισης θα είναι η καθιέρωση δήλωσης «πόθεν έσχες» για όλους τους φορολογούμενους, με στόχο κυρίως την αποκάλυψη εισοδημάτων περίπου 800.000 επαγγελματιών, αλλά ιδιαίτερα όσων δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών, υψηλής ή χαμηλότερης προστιθέμενης αξίας (από γιατρούς και δικηγόρους μέχρι ελαιοχρωματιστές και υδραυλικούς).
Στο βασικό έντυπο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, το γνωστό Ε1, θα ενσωματωθεί δήλωση όλων των περιουσιακών στοιχείων υψηλής αξίας (ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής κ.λπ.), καθώς και των τραπεζικών καταθέσεων, των ομολόγων, των μετοχών κ.ά. Επιπλέον, θα δηλώνονται οι πληρωμές για εξόφληση οφειλών σε πιστωτικές κάρτες, μέσω της γνωστής ετήσιας βεβαίωσης από την τράπεζα, που υπήρχε και στο παρελθόν αλλά καταργήθηκε.
Η βάση δεδομένων για την περιουσιακή κατάσταση όλων των φορολογουμένων που θα δημιουργηθεί με τη νέα δήλωση θα επιτρέψει στο υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει σε διασταύρωση των στοιχείων για την περιουσία κάθε φορολογούμενου με τα στοιχεία του Taxis για τα εισοδήματα που δήλωσε τα προηγούμενα χρόνια. Όπου εμφανίζονται αναντιστοιχίες εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων, ο φορολογούμενος θα θέτει… υποψηφιότητα για έλεγχο από την εφορία, κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων ελέγχων της αμερικανικής εφορίας (IRS) που αποτελούν το φόβητρο κάθε πολίτη.
Κάθε χρόνο θα ελέγχεται δειγματοληπτικά ένα ποσοστό των φορολογουμένων με αποκλίσεις δηλωθέντων εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων, θα διαπιστώνεται το ύψος του εισοδήματος που δεν έχει δηλωθεί, αφού ζητηθούν εξηγήσεις από τον φορολογούμενο και θα βεβαιώνονται πρόσθετοι φόροι.
Η «επίθεση» στα αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα, δηλαδή στα εισοδήματα που δεν υπάγονται στην κλίμακα αλλά φορολογούνται με ειδικό χαμηλό συντελεστή (5% – 20%) υπολογίζεται ότι αφορά σχεδόν 400.000 φορολογούμενους, εκ των οποίων οι 150.000 απασχολούνται στο Δημόσιο. Τα εισοδήματα αυτής της κατηγορίας θα υπαχθούν στη νέα, προοδευτική και τιμαριθμοποιημένη φορολογική κλίμακα, με συντελεστές από 15% έως 40%.
Στα αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα υπάγονται τα εισοδήματα βουλευτών και δικαστικών, εν ενεργεία και συνταξιούχων, που ο κ. Παπακωνσταντίνου δεσμεύθηκε ότι δεν θα εξαιρεθούν από τη μεταρρύθμιση, καθώς επίσης και:
= Τα επιδόματα που καταβάλλονται σε εφοριακούς, τελωνειακούς και υπαλλήλους του Γενικού Χημείου του Κράτους.
= Τα ειδικά επιδόματα επικίνδυνης εργασίας που καταβάλλονται στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων (π.χ. πτητικό, καταδυτικό κ.λπ.).
= Οι εκτός έδρας αποδοχές των υπαλλήλων σε δημόσιες επιχειρήσεις και σε οργανισμούς, των δημάρχων και των νομαρχών.
= Η ειδική αποζημίωση που λαμβάνουν οι γιατροί, τα πληρώματα ασθενοφόρων και το νοσηλευτικό προσωπικό του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας, που εκτελούν υπηρεσία με αεροπορικά μέσα για την παροχή πρώτων βοηθειών.
= Τα ειδικά επιδόματα που παίρνουν οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι εργάζονται σε ελληνικά σχολεία της Γερμανίας.
= Οι αποδοχές του ιπτάμενου προσωπικού της Πολιτικής Αεροπορίας.
= Οι καθαρές αμοιβές που λαμβάνουν οι γιατροί του ΕΣΥ και του IKA για τις πάνω από δύο ανά μήνα εφημερίες που πραγματοποιούν.
= Οι αποδοχές των αθλητών (ποδοσφαιριστών, καλαθοσφαιριστών κ.ά.) και των προπονητών.
= Οι παροχές που χορηγούνται σε όσους εκλέγονται στον πρώτο και δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.
= Τα κέρδη από τα τυχερά παιχνίδια.
Η κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης θίγει και τον επιχειρηματικό κόσμο και τα στελέχη των επιχειρήσεων, καθώς τα μερίσματα και οι αμοιβές για συμμετοχή σε διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων θα υπαχθούν στην κλίμακα, δημιουργώντας σοβαρές επιβαρύνσεις (οι τόκοι καταθέσεων, πάντως, θα εξακολουθήσουν να φορολογούνται με το ισχύον καθεστώς αυτοτελούς φορολόγησης). Εκφράζονται φόβοι, πάντως, ότι πολλοί μέτοχοι επιχειρήσεων με υψηλή κερδοφορία θα μεταφέρουν τις μετοχές τους σε υπεράκτιες εταιρείες για να αποφύγουν τη φορολόγηση μερισμάτων με βάση την κλίμακα.