Ελληνικά συμφέροντα πίσω από τον «πόλεμο» του Λιμανιού

Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιχειρηματικών και πολιτικών παραγόντων, οι παρασκηνιακές μεθοδεύσεις αυτών των ισχυρών συμφερόντων, που «διασυνδέονται» με τον Τύπο και τα ΜΜΕ και διατηρούν σοβαρή επιρροή σε στελέχη της σημερινής κυβέρνησης, βρίσκονται πίσω από τη σκληρή πολεμική κατά της υπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, που εκδηλώνεται με πλήθος δημοσιευμάτων ήδη πριν από τις εκλογές.
Η αποφασιστικότητα της Λούκας Κατσέλη για επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης με τους Κινέζους έχει μετατρέψει την υπουργό Οικονομίας σε «κόκκινο πανί» για τα επιχειρηματικά συμφέροντα που πιέζουν με κάθε τρόπο για να εφαρμοσθεί ως έχει η σύμβαση παραχώρησης του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων από τον ΟΛΠ στη ΣΕΠ ΑΕ, θυγατρική του κινεζικού κολοσσού, με δαιδαλώδη μετοχική διάρθρωση, στην οποία δεσπόζει υπεράκτια εταιρεία, θυγατρική της Cosco.
Η υπουργός Οικονομίας εξαρχής επέμενε ότι η σύμβαση παραχώρησης θα πρέπει μεν να εφαρμοσθεί, αφού αποτελεί διεθνή υποχρέωση της Ελλάδας και θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά οφέλη στην ανάπτυξη της χώρας και την καθιέρωση του Πειραιά ως ενός από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ευρώπης. Από την άλλη πλευρά, όμως, εμμένει σταθερά στην τήρηση της προεκλογικής δέσμευσης του ΠΑΣΟΚ για επαναδιαπραγμάτευση των όρων της σύμβασης και οι τελευταίες εξελίξεις, μετά την έναρξη έρευνας από την Κομισιόν για πιθανές παράνομες κρατικές ενισχύσεις στην Cosco, είναι πλέον σαφές ότι δικαιώνουν τις θέσεις της.
Το «Π» αποκαλύπτει σήμερα τα βασικά σημεία της 9σέλιδης, αρκετά αυστηρής, επιστολής της Κομισιόν στην κυβέρνηση, για την οποία οι Βρυξέλλες είχαν δώσει διορία για παροχή εξηγήσεων μέχρι χθες, Σάββατο 14 Νοεμβρίου. Η Κομισιόν θέτει το ζήτημα των φορολογικών προνομίων που παρέχει στην Cosco η σύμβαση παραχώρησης και ουσιαστικά αφήνει τη συμφωνία «μετέωρη», αν δεν αναθεωρηθούν βασικοί όροι της. Επιπλέον, η Επιτροπή αμφισβητεί εμμέσως πλην σαφώς την ίδια τη διαγωνιστική διαδικασία, μέσω της οποίας επελέγη από την προηγούμενη κυβέρνηση η Cosco, επισημαίνοντας «εικαζόμενες», όπως αναφέρει, διαφορές ανάμεσα στη διακήρυξη του διαγωνισμού και το κείμενο της σύμβασης που τελικά υπεγράφη.
Το προνόμιο-κλειδί
Τα φορολογικά προνόμια της Cosco δεν περιλαμβάνονταν στη διακήρυξη του διαγωνισμού, ώστε να είναι γνωστά εκ των προτέρων και στους άλλους συμμετέχοντες και να διαμορφώσουν ανάλογα τις προσφορές τους, ούτε όμως και στη σύμβαση παραχώρησης, αλλά καθιερώθηκαν με νόμο από την ελληνική κυβέρνηση, άρα είναι «μετέωρες», σύμφωνα με την οπτική των Βρυξελλών.
Ένα σοβαρό φορολογικό προνόμιο που παρέχεται στην Cosco βάσει της σύμβασης αποτελεί και το κλειδί για την κατανόηση της στάσης ισχυρών παραγόντων του ελληνικού επιχειρείν, πλην όμως είναι και ένα από τα βασικά θέματα που θίγει η Κομισιόν στην επιστολή της προς την κυβέρνηση, για το οποίο ζητεί εξηγήσεις. Στο εν λόγω προνόμιο η επιστολή της Κομισιόν αναφέρεται ως εξής:
– Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 7 της σύμβασης παραχώρησης οι εταιρείες που παρέχουν υλικά, εργασίες ή υπηρεσίες προς την Cosco εκτός Ελλάδας (εάν δεν έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα) δεν υπόκεινται στον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων στην Ελλάδα, υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται σε ισχύ διμερής σύμβαση αποφυγής διπλής φορολόγησης μεταξύ της Ελλάδας και της χώρας στην οποία οι ανωτέρω εταιρείες έχουν την έδρα τους.
– Εικάζεται ότι η διάταξη αυτή οριοθετεί ουσιαστικά μια εκτός Ελλάδας αφορολόγητη ζώνη, στην οποία η εταιρεία (σ.σ.: η Cosco) μπορεί να παρέχει οποιαδήποτε υπηρεσία –ακόμη και υπηρεσίες εργοστασίου– που δυνητικά επιτρέπει την παροχή ευρέος φάσματος αφορολόγητων προϊόντων και υπηρεσιών.
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα τεράστιο «παράθυρο φοροαποφυγής» που ανοίγει με τη σύμβαση για μεγάλα ελληνικά επιχειρηματικά συμφέροντα: στήνοντας εταιρείες στην Κίνα, ελληνικές εταιρείες θα μπορούν όχι μόνο να παρέχουν πάσης φύσεως προϊόντα και υπηρεσίες στην Cosco για τα μεγάλα έργα που θα εκτελέσει στην προβλήτα ΙΙΙ του ΟΛΠ, πληρώνοντας τους χαμηλούς φόρους εισοδήματος που επιβάλλονται σε τέτοιες δραστηριότητες στην Κίνα. Αλλά, επιπλέον, θα μπορούν να προχωρούν σε αθρόες εξαγωγές κινέζικων προϊόντων από θυγατρικές τους στην Κίνα προς την Ελλάδα, να προχωρούν σε μια «διακοσμητική» μεταποίησή τους στη βιομηχανική μονάδα που θα στήσει η Cosco μέσα στο λιμάνι του Πειραιά και να τα εμπορεύονται πλέον στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ευρωπαϊκά» προϊόντα, αποφεύγοντας μάλιστα και την πληρωμή φόρου εισοδήματος στην Ελλάδα!

Σημειώνεται ότι όλα θα γίνουν σε μια περίοδο έντονης εμπορικής αντιπαράθεσης Ευρώπης – Κίνας, όπου η ΕΕ ανησυχεί για το dumping φθηνών κινέζικων προϊόντων στην κοινή αγορά και έχει επιβάλει πρόσθετους δασμούς για να περιορίσει το φαινόμενο, που απειλεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο πολλές ευρωπαϊκές βιομηχανίες και να επιβαρύνει σοβαρά, εν μέσω κρίσης μάλιστα, το ισοζύγιο πληρωμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από αυτές τις φορολογικές ρυθμίσεις, όμως, είναι προφανές ότι ανοίγει μια τεράστια νέα εμπορική δραστηριότητα για δεκάδες μεγάλους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους πολλών κλάδων, που με κάθε τρόπο αντιπαρατίθενται στο παρασκήνιο και μέσω δημοσιευμάτων με την κ. Κατσέλη, επιχειρώντας να αποτρέψουν την επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να ζητήσει η Κομισιόν την ακύρωση των επίμαχων όρων, ή να στείλει τη χώρα στο Ευρωδικαστήριο, υποχρεώνοντας αργότερα την Cosco να επιστρέψει τεράστια ποσά στο Δημόσιο, όταν κριθεί ότι επρόκειτο για παράνομες κρατικές ενισχύσεις.
Σημαντικός παράγοντας της «εξίσωσης του Λιμανιού» είναι όμως και αρκετοί ισχυροί εφοπλιστές, οι οποίοι εσχάτως έχουν αποκτήσει και σοβαρές προσβάσεις σε μεγάλους ομίλους εκδόσεων και ΜΜΕ της χώρας. Οι συγκεκριμένοι επιχειρηματικοί παράγοντες, με επικεφαλής γνωστό εφοπλιστή που δραστηριοποιείται στις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων και θεωρείται «σπόνσορας» της Cosco στην Ελλάδα, αλλά είχε προσέλθει και σε εκδήλωση για επιχειρηματίες που οργάνωσε προεκλογικά η κ. Κατσέλη, επίσης ανησυχούν για την επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης.
Η πλευρά αυτή περιμένει, σε μια περίοδο δυσμενέστατη για την ελληνική ναυτιλία λόγω της κρίσης, να υπογράψει πολυετείς συμβάσεις με την Cosco για τη μεταφορά σημαντικού ποσοστού των εμπορευμάτων που θα έρχονται από την Κίνα στην Ελλάδα. Με αυτές τις πολυετείς συμβάσεις ανά χείρας, οι εφοπλιστές θα μπορέσουν να αντλήσουν τεράστιες χρηματοδοτήσεις από τις τράπεζες, που σήμερα κλείνουν τις πόρτες στις ναυτιλιακές εταιρείες, να χτίσουν νέα πλοία και να το κάνουν μάλιστα στα ναυπηγεία της Cosco, με προνομιακές τιμές. Επιπλέον, οι εφοπλιστές ανησυχούν ότι η ενδεχόμενη ακύρωση του φορολογικού προνομίου που προαναφέρθηκε θα μειώσει σημαντικά τον όγκο των μεταφορών προς το λιμάνι του Πειραιά, άρα και το δικό τους μεταφορικό έργο.
Μονόδρομος η διαπραγμάτευση
Πάντως, η επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση, αφού η Κομισιόν αμφισβητεί τα φορολογικά προνόμια που παρέχονται στην Cosco. Επιπλέον, όμως, διερευνά και τις καταγγελίες για σημαντικές διαφορές ανάμεσα στη διακήρυξη του πλειοδοτικού διαγωνισμού που διενήργησε η κυβέρνηση Καραμανλή και στους όρους της σύμβασης παραχώρησης που τελικά υπεγράφη.
Το «Π» αποκαλύπτει ότι η Κομισιόν ζητά εξηγήσεις και θέλει να επαληθεύσει πλήθος διαφορών, που αν επιβεβαιωθούν πιθανότατα θα οδηγήσουν σε έρευνα για θέματα ανταγωνισμού και δημοσίων προμηθειών. Όπως τονίζουν στο «Π» έγκριτοι νομικοί που γνωρίζουν αυτά τα θέματα, αν η Κομισιόν κρίνει ότι είναι σοβαρές οι διαφορές ανάμεσα στη διακήρυξη και την τελική σύμβαση, σε τέτοιο βαθμό που να έχουν αλλοιώσει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού υπέρ της Cosco, μπορεί να ζητήσει την ακύρωση του ίδιου του διαγωνισμού, ενώ θα μπορούσαν να ζητήσουν την ακύρωσή του και άλλοι ενδιαφερόμενοι, προσφεύγοντας στα ελληνικά δικαστήρια.
Ουσιαστικά, δηλαδή, αυτό που θα εξετάσει η Κομισιόν είναι αν οι διαφοροποιήσεις είναι τόσο σημαντικές, που αν τις γνώριζαν εκ των προτέρων και οι άλλοι ενδιαφερόμενοι για τον διαγωνισμό, θα είχαν υποβάλει διαφορετικές προσφορές, οδηγώντας ενδεχομένως και σε διαφορετική έκβαση τον διαγωνισμό. Επειδή η παραχώρηση μιας ουσιώδους υποδομής σε έναν επιχειρηματικό «παίκτη» δημιουργεί εξ ορισμού συνθήκες μονοπωλίου ή ολιγοπωλίου, είναι πολύ σημαντικό σʼ αυτές τις περιπτώσεις να έχει εξασφαλισθεί εκ των προτέρων (ex ante) ότι ο διαγωνισμός για την παραχώρηση διεξήχθη σε άψογες συνθήκες ανταγωνισμού.
Με άλλα λόγια, παρότι ορισμένοι επιμένουν αφελώς ή εκ του πονηρού να μιλούν για εφαρμογή της σύμβασης ως έχει, τα κενά που έχει αφήσει η κυβέρνηση Καραμανλή, στην προσπάθειά της να διαμορφώσει ευνοϊκό περιβάλλον για την Cosco, είναι τόσο σοβαρά, ώστε η σύμβαση δεν «αντέχει» στην κριτική της Κομισιόν, πριν αναθεωρηθούν βασικοί όροι της. Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι η διαπραγμάτευση με τους Κινέζους μπορεί να ολοκληρωθεί επιτυχώς, αφού και οι δύο πλευρές επιδιώκουν να συνεχισθεί η συνεργασία με την Cosco, αλλά με όρους που θα αποτρέπουν τον κίνδυνο παρέμβασης από τις Βρυξέλλες, με σοβαρές συνέπειες για την ίδια την Cosco και το ελληνικό Δημόσιο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα προτείνει στους Κινέζους κατά την επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης και ορισμένες επιπλέον αλλαγές όρων, που θα ενισχύσουν τον ρόλο του Δημοσίου στο λιμάνι. Για παράδειγμα, θα προταθεί να καταργηθεί ο όρος που δεν περιλαμβανόταν στη διακήρυξη, ο οποίος δεν επιτρέπει στον ΟΛΠ να δημιουργήσει άλλο εμπορευματικό σταθμό στον Πειραιά και να διενεργεί εργασίες φορτοεκφόρτωσης σε άλλα σημεία πλην του προβλήτα Ι.
Επιπροσθέτως, θα προταθεί να συμμετέχει και εκπρόσωπος του Δημοσίου στη διοίκηση της ΣΕΠ ΑΕ, αλλά και να εξετασθεί το ενδεχόμενο να αποκτήσει συμμετοχή το Δημόσιο στην εταιρεία, κάτι που ενδεχομένως να ευνοεί και τους Κινέζους, αφού θα μειώσει αντίστοιχα τις δικές τους επενδυτικές δαπάνες.

***

Ποιος έχει το 20%;
Να σημειωθεί, όπως επισημαίνουν αξιόπιστες πηγές, ότι δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό ποιος κρύβεται πίσω από την offshore που κατέχει το 20% της εταιρείας Sempo, η οποία, ως γνωστόν, είναι θυγατρική της Cosco.