Βολικοί μύθοι, οδυνηρές αντιφάσεις
Πώς γίνεται να βδελύσσεται ο κόσμος τα διαπλεκόμενα μίντια και να απαξιώνει τη δημοσιογραφία, αλλά να ψηφίζει μονίμως τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία στηρίζει –και παντοειδώς υποστηρίζει– η διαπλοκή; Όσοι αρέσκονται σε απλουστεύσεις θα δυσκολευτούν να απαντήσουν πειστικά, ιδία στο δεύτερο ερώτημα. Διότι η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη από τις βολικές μυθολογίες που επιχειρούν να την ερμηνεύσουν…
Οι μύθοι: Η ένοχη σχέση των ΜΜΕ με τους πολιτικούς –αυτό που κωδικοποίησε ως «διαπλοκή» ο άρχων του είδους και άριστος αρχιερέας της διαπλοκής, ο Κ. Μητσοτάκης– δεν είναι σημερινή. Αλλά και η παντοδυναμία τους δεν είναι δεδομένη. Αποδείχθηκε την εποχή της «Αποστασίας» και εναργέστερα στη μετά το ʼ89 εποχή: Δίχως κανένα Μέσο Ενημέρωσης στη διάθεσή του (εξαίρεση το Κ-29 και η «Αυριανή»), ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάφερε όχι μόνο να αντισταθεί στη λύσσα της ψευδώνυμης κάθαρσης, αλλά και να επανέλθει τροπαιούχος στην εξουσία. Η λαϊκή δυναμική είχε συντρίψει την παντοδυναμία των Μέσων. Ένας κυρίαρχος μύθος είχε θρυμματιστεί. Υπάρχει όμως κι ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα που δείχνει ότι η θέληση της κοινωνίας υπερκερά τη δύναμη των Μέσων. Και επιβάλλεται… Το παράδειγμα αφορά τον σημερινό πρωθυπουργό: Τα μίντια που τον αποθέωναν όταν πήρε το «δαχτυλίδι» από τον Σημίτη, με εκείνη τη νόθα και γελοία διαδικασία, στράφηκαν σύσσωμα εναντίον του μετά την οδυνηρή ήττα του 2007. Όταν όμως οι ελέω Καραμανλή εξελίξεις τον έβγαλαν πάλι στον αφρό, τα ίδια ΜΜΕ, αναγκασμένα από την πραγματικότητα που άρχισε να διαμορφώνεται, ανακάλυψαν στο πρόσωπό του τον «εμπνευσμένο και σοβαρό ηγέτη». Η λιγωτική αποθέωση, εν όψει εξουσίας, ήταν γεγονός…
Ο ρόλος: Αν προκύπτει ένα ασφαλές συμπέρασμα από τα προεκτεθέντα, είναι τούτο: Η παντοδυναμία των Μέσων δεν είναι δεδομένη. Το λαϊκό αισθητήριο ενεργοποιεί αμυντικά αντανακλαστικά, τα οποία αναχαιτίζουν σε οριακές στιγμές τη δυναμική των Μέσων… Όμως θα ήταν ανόητο και άτοπο να ισχυριστεί κανείς ότι τα μίντια δεν επηρεάζουν καθοριστικά την κοινωνία και δεν διαμορφώνουν κλίμα. Η ήττα τους σε οριακές στιγμές δεν σημαίνει ότι ο ρόλος τους είναι αμελητέος. Τα μίντια έχουν τον τρόπο τους, και ειδικά τα ηλεκτρονικά: Λειτουργώντας υπέρ του εκάστοτε εκλεκτού, είτε αποθεώνουν το έργο του, έστω κι αν αυτό είναι καχεκτικό ή ανύπαρκτο, είτε ενεργούν προστατευτικά, αποσιωπώντας ή υποβαθμίζοντας βλαπτικές για τον εκλεκτό ειδήσεις… Δύο παραδείγματα αρκούντως χαρακτηριστικά, τα οποία αφορούν την εποχή Σημίτη, την πιο χυδαία και προκλητική κορύφωση της προπαγανδιστικής διαπλοκής:
– Το 2004, με αφορμή την απογραφή Αλογοσκούφη, οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» έγραψαν ότι η Ελλάδα μπήκε στην ΟΝΕ με «μαγειρεμένα στοιχεία»! Συγκλονιστική αποκάλυψη-καταγγελία από μια σοβαρή και έγκυρη εφημερίδα, την οποία συχνά επικαλούνται τα ελληνικά μίντια. Ε, τη φορά αυτήν την αγνόησαν παντελώς. Επιδεικτικά. Κάτι ταπεινά μονόστηλα σε κάνα – δυο εφημερίδες και ούτε λέξη από τα λαλίστατα «παράθυρα»… Το ίδιο συνέβη και προχθές, όταν οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», με αφορμή το νέο σίριαλ για το έλλειμμα, έγραψαν ακριβώς τα ίδια για τα «μαγειρεμένα στοιχεία» με τα οποία η Ελλάδα μπήκε στην ΟΝΕ…
– Πριν από μερικές εβδομάδες, ο Νίκος Χατζηνικολάου αποκάλυψε από τον Real FM ότι εκδιώχθηκε από το Mega όταν ως υπεύθυνος των ειδήσεων είχε ζητήσει από τους ρεπόρτερ να κάνουν ρεπορτάζ για την ακρίβεια. Αυτό δεν άρεσε σε κάποιους (από τους ιδιοκτήτες), είπε ο Χατζηνικολάου. Ήταν, βλέπετε, η εποχή της χυδαίας προπαγάνδας υπέρ του «εκσυγχρονισμού».
Το τρίτο παράδειγμα είναι σημερινό. Αφορά τον πρωθυπουργό της Ισπανίας Λουίς Θαπατέρο. Και δείχνει πώς ένας ηγέτης, εκλεκτός των Μέσων, μπορεί να βρεθεί στο στόχαστρό τους αν εναντιωθεί στα συμφέροντά τους… Ο Θαπατέρο, λοιπόν, παρά την οικτρή οικονομική κατάσταση της Ισπανίας, δεν είχε ιδιαίτερο πρόβλημα. Τα μεγάλα ΜΜΕ ήταν στο πλευρό του. Μόλις όμως πήρε μια απόφαση (για την ψηφιακή τηλεόραση) που δεν άρεσε στον εκδοτικό όμιλο Prisa, που εκδίδει την «El Pais» (μεγάλη και έγκυρη εφημερίδα, παραδοσιακός σύμμαχος των σοσιαλιστών), είδε ξαφνικά να δημιουργείται ένα ζοφερό κλίμα εις βάρος του. Με τα καταιγιστικά πυρά της «El Pais» είχαν συντονιστεί και οι σφοδρές επιθέσεις προβεβλημένων σοσιαλιστών, όπως του Φελίπε Γκονζάλες και του πρώην υπουργού Οικονομικών Κάρλος Σοτσάγκα. Η αντίστροφη μέτρηση για τον Θαπατέρο φαίνεται πως έχει αρχίσει…
Γνωστά και αναμενόμενα, θα μπορούσε να πει κανείς. Να επανέλθουμε όμως στο εισαγωγικώς εκτεθέν ερώτημα: Πώς γίνεται να εχθρεύεται ο κόσμος τη διαπλοκή και τα ΜΜΕ, αλλά να ψηφίζει μονίμως υπέρ των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία απολαύουν εκ περιτροπής της στήριξης της διαπλοκής; Το ερώτημα αφορά την ίδια την κοινωνία. Αναδεικνύει οδυνηρές αντιφάσεις και επισημαίνει βολικές για την ίδια συμπεριφορές (π.χ. τιμωρεί τις εφημερίδες και τις καταδικάζει σε χαμηλές κυκλοφορίες, αλλά αποθεώνει τα σκουπίδια της τηλοψίας). Και όσο το ερώτημα παραμένει αναπάντητο τόσο θα επιβραβεύεται η σκοτεινή πλευρά των Μέσων Ενημέρωσης…