Το δεύτερο κύμα του εκσυγχρονισμού
Κατά τούτο, όπως σημειώναμε στο άρθρο της παρελθούσης Κυριακής, επανέρχεται πλησίστια η «εποχή Ρεπούση» και οξύνονται οι εύλογες ανησυχίες για την εξέλιξη των εθνικών θεμάτων…
Ωστόσο επισημαίνεται μια ουσιαστική διαφορά: Μια πτυχή του εκσυγχρονισμού ή της μεταρρύθμισης, όπως την εμπνεύστηκε ο Καραμανλής μιλώντας για την «επανίδρυση του κράτους», προβάλλει σήμερα ως επιτεύξιμος στόχος. Το εγχείρημα του Γ. Παπανδρέου σχετικά με τη μεταμόρφωση του κράτους φαίνεται ότι στηρίζεται σε μια επεξεργασμένη αντίληψη περί το δέον γενέσθαι. Δεν πατάει στον αέρα όπως ο ανύπαρκτος εκσυγχρονισμός του Σημίτη και ο άσαρκος λόγος του Καραμανλή περί «επανίδρυσης»…
Κρίσιμη διευκρίνιση: Ο «εκσυγχρονισμός» ως ιδεολογικό ρεύμα ενέσκηψε δριμύς, με συγκεκριμένους στόχους: την πλήρη εναρμόνιση με τη νεοφιλελεύθερη δυναμική της Ένωσης την αποδόμηση βασικών επιλογών στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στοιχείων που αφορούν στην εν γένει «ταυτότητα του Ελληνισμού», με ενέσιμα στοιχεία από την ελαύνουσα παγκοσμιοποίηση (π.χ. απαξίωση των εννοιών του «έθνους» και της «πατρίδας») και τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό του κράτους, δηλαδή την αντιμετώπιση των παθογενειών που ταλανίζουν από γενέσεώς του το ελληνικό κράτος (κομματοπαγές, διεφθαρμένο, δυσλειτουργικό)… Στο τρίτο απέτυχε παταγωδώς ο Σημιτισμός. Ελάχιστες οι προσπάθειες και ερασιτεχνικές. Στους άλλους δύο τομείς η μεταλλαγμένη σοσιαλδημοκρατία κατέγραψε σημαντικές επιτυχίες: δραστικός αναπροσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής, «ταυτότητες», υπονόμευση της «ελληνικής ιδιοπροσωπίας» και συντεταγμένη προσπάθεια εφαρμογής της νεοφιλελεύθερης συνταγής (ιδιωτικοποιήσεις, απασχολήσιμοι κ.ά.)
Ο Γ. Παπανδρέου, βασικό στέλεχος του Σημιτικού «εκσυγχρονισμού», ήταν απολύτως εναρμονισμένος με τις ιδεολογικές αρχές του εγχειρήματος. Και σε ορισμένα πεδία υπερθεμάτιζε, διαγράφοντας πλήρως από την αξιακή του δέλτο ορισμένα στοιχεία του κλασικού Ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ… Ακριβώς τις ίδιες απόψεις εισκομίζει εκ νέου, και δη ως πρωθυπουργός, ο Γ. Παπανδρέου. Με μια ευδιάκριτη, εμμονικού χαρακτήρα στόχευση: την αναμόρφωση του κράτους…
Ο επίφοβος ιδεολογικός προσανατολισμός του Γ. Παπανδρέου δεν καθιστά εκ προοιμίου αδύνατη την εξαγγελία για ανασύνταξη της καθημαγμένης κρατικής μηχανής. Ούτε μειώνεται η αξία του εγχειρήματος από το πρόσημο της συνολικής πολιτικής.
Οποιαδήποτε κυβέρνηση, συντηρητική ή προοδευτική, οφείλει –και δύναται– να διεκπεραιώσει επιτυχώς την αναγεννητική αυτή προσπάθεια. Αρκεί να την ιεραρχήσει ως θέμα κατεπείγον και να της δώσει προτεραιότητα. Όπως έπραξε ο Γ. Παπανδρέου.
Τα κόμματα της παλιάς Αριστεράς έσπευσαν να υποβαθμίσουν και να απαξιώσουν το εγχείρημα της νέας κυβέρνησης, δίνοντας ρεσιτάλ πολιτικής ελαφρότητας: Ενώ αναδεικνύουν –και σωστά– το «σκληρό ταξικό πρόσωπο» (ΚΚΕ) ή την «ηθελημένη ασάφεια» της κυβέρνησης περί τα οικονομικά (ΣΥΡΙΖΑ), παρακάμπτουν αστόχαστα το μείζον θέμα της αναμόρφωσης του κράτους. Λες και η διαφάνεια, η αξιοκρατία, το νοικοκύρεμα και η καλύτερη λειτουργία του κράτους, στοιχεία που ελλείπουν εντελώς, είναι ήσσονος σημασίας. Δεν αντιλαμβάνονται ότι η απουσία των στοιχείων αυτών πλήττει κυρίως τις λαϊκές μάζες και όχι την πλουτοκρατία. Οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές, οι τραπεζίτες και οι προύχοντες εν γένει δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα με το διεφθαρμένο και ανίκανο κράτος. Η δυσπλασία του δεν τους ενοχλεί. Είναι δικό τους. Δεν εξαρτώνται από τις υπηρεσίες του ούτε ενοχλούνται από τη συμπεριφορά των εξωνημένων δημόσιων λειτουργών. Διότι έχουν τον τρόπο να υπερκερούν εύκολα τα εμπόδια που ορθώνουν η γραφειοκρατία και η διαφθορά, σε αντίθεση με τα λαϊκά στρώματα που υφίστανται καθημερινά τις οδυνηρές συνέπειες…
Εν πάση περιπτώσει, φαίνεται ότι κάτι κινείται στον τομέα αυτόν. Πρόκειται για ευχάριστη έκπληξη, για μαρμαρυγή, μέσα στο συνολικά θολό τοπίο της σημερινής Ελλάδος, αλλά και της κυβερνητικής πολιτικής στα υπόλοιπα πεδία. Εκεί, τόσο το ιδεολογικό πρόσημο όσο και το ανεπαρκές πρόγραμμα (π.χ. στην οικονομία) προϊδεάζουν για στυφές ή δυσάρεστες εξελίξεις, κάτι που θα προσπαθήσει να κρύψει ή να εξωραΐσει η οργιώδης κυβερνητική προπαγάνδα, προβάλλοντας κυρίως τη δυναμική και τις διαστάσεις της προσπάθειας για επανίδρυση του κράτους… Όμως αυτός δεν είναι λόγος να υποτιμηθεί η αξία του εν λόγω εγχειρήματος. Η αυταξία του είναι δεδομένη…