Πονοκέφαλος για τη νέα κυβέρνηση η ανάγκη έκτακτου δανεισμού

Πάντως, η ελληνική κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει από την πρώτη ημέρα δύο κρίσιμες προκλήσεις: την άντληση έκτακτου δανεισμού μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, αλλά και την… απόψυξη των τραπεζικών πιστώσεων, ώστε να διαψευσθεί η «μαύρη» πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για ύφεση και το 2010.

Στην τελευταία συνάντηση των ευρωπαίων υπουργών, όπου η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρο του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, οριστικοποιήθηκε η απόφαση να μετατεθεί στο μέλλον η προσπάθεια περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, καθώς όλοι φοβούνται ότι η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη παραμένει «εύθραυστη» και είναι υπαρκτός ο κίνδυνος νέας επιβράδυνσης, αν αποσυρθούν πρόωρα τα δημοσιονομικά μέτρα υποστήριξης των οικονομιών.

Οι σχεδιασμοί των ευρωπαίων υπουργών επηρεάζονται και από την ακραία πληθωριστική πολιτική των Αμερικανών, που έχει αποδυναμώσει αισθητά το δολάριο, ασκώντας ισχυρή πίεση στις εξαγωγές των χωρών της Ευρωζώνης, και ιδίως της Γερμανίας.

«Οι ακραίες διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομική σταθερότητα», τόνισε χαρακτηριστικά ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, εκφράζοντας την ευρωπαϊκή δυσφορία για τη μεγάλη ενίσχυση της ισοτιμίας του ευρώ, που απειλεί την οικονομική ανάκαμψη.

Οι αξιωματούχοι της Ευρωζώνης, με πρώτους τον επίτροπο Αλμούνια και τον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ξεκαθάρισαν από τη Σουηδία, όπου συνεδρίασαν οι υπουργοί, ότι δεν αποτελεί πλέον άμεση προτεραιότητα η μείωση των ελλειμμάτων, αλλά η σταθεροποίηση των οικονομιών.

«Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αρχίσουν να αποσύρουν τα μέτρα στήριξης όταν η οικονομική ανάπτυξη εδραιωθεί», τόνισε ο Χ. Αλμούνια.

Ο Γιούνκερ, μάλιστα, ξεκαθάρισε ότι θα πρέπει να εξετασθεί αργότερα αν οι στρατηγικές μείωσης των ελλειμμάτων μπορούν να εφαρμοσθούν από το 2011, καθώς τόσο η Γερμανία όσο και η Γαλλία αναμένεται να ακολουθήσουν και το 2010 κατʼ εξοχήν επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Το γαλλικό έλλειμμα αναμένεται να διαμορφωθεί μάλιστα τον επόμενο χρόνο σε επίπεδο ρεκόρ!

Σε αυτό το πλαίσιο, το «ελληνικό πρόβλημα» δεν μπορεί παρά να εξετασθεί υπό το πρίσμα των αποφάσεων για γενική χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρώπη, εκτιμούν τραπεζικά στελέχη.

Η νέα κυβέρνηση δεν θα δυσκολευθεί να περάσει από το τεστ των Βρυξελλών το πρόγραμμά της για παράταση των προθεσμιών μείωσης του ελλείμματος κατά 2-3 χρόνια, αρκεί να παρουσιάσει ρεαλιστικά οικονομικά στοιχεία και προβλέψεις και να δεσμευθεί για τη λήψη ορισμένων σταθεροποιητικών μέτρων μόνιμου χαρακτήρα.

Ζητείται «ψήφος εμπιστοσύνης»

της αγοράς…

Για την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής της επόμενης ημέρας κοινή εκτίμηση είναι ότι η νέα κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει από την αρχή δύο σοβαρές προκλήσεις:

Θα χρειασθεί να ζητήσει… ψήφο εμπιστοσύνης από τη διεθνή αγορά, προσφεύγοντας σε έκτακτο δανεισμό για την κάλυψη βασικών αναγκών του Δημοσίου, αλλά και να «ξεπαγώσει» τη χορήγηση τραπεζικών δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που φαίνεται ότι αποτελεί τον κύριο παράγοντα επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας.

Στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους και την Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμούν ότι οι μεγάλες εκδόσεις εντόκων γραμματίων του 2009 αυξάνουν σημαντικά το ποσόν που θα πρέπει να αντληθεί το 2010 για να καλυφθούν λήξεις παλαιών δανείων.

Στις αρχές του χρόνου, το ποσόν των λήξεων για το 2010 δεν ξεπερνούσε τα 20 δισ. ευρώ, ενώ τώρα εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 30 δισ. ευρώ, δηλαδή θα διαμορφωθεί περίπου στα φετινά επίπεδα, περιορίζοντας τα περιθώρια ελιγμών της κυβέρνησης.

Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η φετινή πιστωτική επέκταση δεν θα ξεπεράσει το 5%, έναντι του αρχικού στόχου 10%, με αποτέλεσμα να παρατείνεται η «ασφυξία» επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Μάλιστα, οι τράπεζες κερδοσκοπούν ανοιχτά για να ενισχύσουν τους ισολογισμούς τους, με μεγάλες μειώσεις στα επιτόκια καταθέσεων και βασανιστικά αργούς ρυθμούς στη μείωση των επιτοκίων χορηγήσεων, ενώ παράλληλα «πνίγουν» τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ζητώντας εξωπραγματικές εγγυήσεις για να τους προσφέρουν ρευστότητα.

Σε αυτό το περιβάλλον, αν δεν αλλάξει αμέσως η πολιτική των τραπεζών, θα είναι πολύ δύσκολο να διαψευσθούν οι δυσοίωνες προβλέψεις του ΔΝΤ για συρρίκνωση της οικονομίας και το 2010 (κατά 0,1%), αύξηση της ανεργίας στο 10,5% και τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα.

Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία του ΔΝΤ από την τελευταία έκθεση για τη σταθερότητα του πιστωτικού συστήματος διεθνώς, οι ελληνικές τράπεζες φαίνεται ότι το 2008 εμφάνισαν τον χαμηλότερο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας στη Δυτική Ευρώπη και το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, γεγονός που εξηγεί το «πάγωμα» των πιστώσεων, παρά την ενίσχυσή τους από το Δημόσιο με 13 δισ. ευρώ και από την ΕΚΤ με ρευστότητα άνω των 40 δισ. ευρώ.

Το ΠΑΣΟΚ έχει εξαγγείλει τη δημιουργία ειδικού Ταμείου Αναχρηματοδότησης των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων, με κρατικές εγγυήσεις που μπορεί να φθάσουν τα 15 δισ. ευρώ, όσες δηλαδή ήταν οι εγγυήσεις που προσφέρθηκαν στις τράπεζες, αλλά έμειναν αναξιοποίητες.

Το μέτρο αυτό μπορεί να δώσει ανάσες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να επιταχύνει την ανάπτυξη, αλλά χωρίς αυστηρούς όρους υπάρχει ο κίνδυνος να μετατραπεί σε μια τεράστια χοάνη, όπου οι τράπεζες θα ρίξουν τεράστιου ύψους προβληματικά δάνεια, μεγιστοποιώντας τα κέρδη τους, με χρέη που θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι πολίτες.