Πολιτικές προϋποθέσεις για την εξουσία
Για πρώτη φορά σ’ ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο η κομματική ψήφος θα χαρακτηρίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τη δυσπιστία, την ανοχή, την αμφιβολία, την αμφισβήτηση…
Σ’ αυτή την «ασθενή» κοινωνική συναίνεση, την ατελή κοινωνική και πολιτική νομιμοποίηση, θα στηριχθεί το ΠΑΣΟΚ και ο αρχηγός του σε λίγες μέρες, όπως όλα δείχνουν. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι όχι αν θα πλειοψηφήσει αλλά εάν θα μπορέσει να κυβερνήσει με την ουσία του όρου, που σημαίνει ότι πρέπει να «απαντήσει» στην πράξη σε μια σειρά ιστορικού χαρακτήρα ερώτημα.
Πρώτο ερώτημα: Η αυτονομία της πολιτικής. Ο Κ. Καραμανλής έδωσε μια τυπική μάχη με τα «διαπλεκόμενα» και την έχασε. Άλλωστε ποτέ δεν είχε ολόκληρη την τελευταία δεκαετία τη στήριξη των ΜΜΕ. Σήμερα τα μεγάλα συμφέροντα και τα ΜΜΕ κατέχουν ένα σημαντικό μερίδιο της εξουσίας όχι μόνο στη λήψη οικονομικών αποφάσεων, αλλά και στο «σχήμα» της διακυβέρνησης. Οι παρεμβάσεις τους επεκτείνονται ακόμα και στα εσωτερικά των κομμάτων, όπως έγινε στη μεγάλη κρίση του ΠΑΣΟΚ το φθινόπωρο του 2007.
Τα σενάρια «διεμβολισμού» και διάσπασης των δύο μεγάλων κομμάτων έμειναν στα χαρτιά… Η «τύχη» του Κ. Καραμανλή έχει αποφασισθεί εδώ και ένα χρόνο. Όταν η κυβέρνησή του, αλλά και ο ίδιος λόγω αποτυχημένης διαχείρισης, πολιτικής αδυναμίας και ανικανότητας στην αντιμετώπιση των κρίσεων, με μηδενική σχεδόν επικοινωνιακή δυνατότητα και επιρροή, απώλεσαν την κοινωνική νομιμοποίηση και εμπιστοσύνη.
Γυρνάμε λοιπόν στη δοκιμασμένη συνταγή. Η νέα μορφή νομιμοποίησης έρχεται με το σλόγκαν: «Ο Γιώργος γεννά την ελπίδα»… Τα όποια προσωπικά ή κομματικά «μειονεκτήματα» εξαλείφονται επιμελώς… Βεβαίως ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ισχυρίζεται -και δεν έχουμε πρόθεση να τον αμφισβητήσουμε- ότι «δεν χρωστά σε κανέναν».
Όμως πέρα από τις προσωπικές προθέσεις και διαβεβαιώσεις, δεν υπάρχει ούτε λέξη για το πώς θα μπορέσει να ανατραπεί ο αρνητικός συσχετισμός μεταξύ οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής… Και, το κυριότερο εάν το ΠΑΣΟΚ, ως πολιτικός θεσμός, προτίθεται και είναι ικανός να ξεκινήσει μια τέτοια αντιπαράθεση.
Ή μήπως, στις πρώτες δυσκολίες που θα συναντήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, οι φορείς της διαπλοκής αναμένεται να προστρέξουν για να προσφέρουν τη «βοήθειά» τους;
Το δεύτερο πεδίο αφορά την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να προωθήσει το τρίπτυχο αναδιοργάνωση του κράτους, δίκαιη αναδιανομή του πλούτου, ανάπτυξη;
Αυτή η κρίσιμη επιλογή δεν απαιτεί μόνο συγκροτημένο πρόγραμμα -που μέχρι τώρα απουσιάζει- αλλά και ευρείς κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς ικανούς να έλθουν σε σύγκρουση με ποικίλα συμφέροντα. Το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο δεν έχει μια επεξεργασμένη και ενιαία στρατηγική, αλλά διαπερνάται από συγκρουόμενες απόψεις, που αντικατοπτρίζουν τα διαφορετικά κοινωνικά συμφέροντα που εκφράζονται στο «εσωτερικό» του.
Το τρίτο πεδίο είναι κατ’ εξοχήν κρίσιμο και αφορά τις κατευθύνσεις της εξωτερικής μας πολιτικής, τα εθνικά μας θέματα και συμφέροντα. Ο Γ. Παπανδρέου φαίνεται να ακολουθεί μια σημαντική «μετατόπιση» από τον γαλλογερμανικό άξονα στήριξης σε εκείνον προς τις ΗΠΑ. Τόσο ο κ. Σημίτης όσο και ο Κ. Καραμανλής στηρίχθηκαν στον ευρωπαϊκό «πόλο». Ας μην ξεχνάμε ακόμα και πρόσφατα τη βοήθεια της Γαλλίας στο θέμα των Σκοπίων. Τώρα η κατεύθυνση αλλάζει.
Οι «παρεκκλίσεις» του Κ. Καραμανλή (σχέδιο Ανάν, αγωγός με τη Ρωσία, veto προς τα Σκόπια) θα πρέπει να διορθωθούν και να εξαλειφθούν από τη νέα εξουσία. «Δείγμα γραφής» προς την κατεύθυνση αυτή, και μάλιστα προς τους «ενδιαφερόμενους», έδωσε ο Γ. Παπανδρέου με τις δηλώσεις του για την «επαναδιαπραγμάτευση» της σύμβασης για τον αγωγό, όταν είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν σφόδρα και δρομολόγησαν τον «αντίπαλο» αγωγό Ναμπούκο, αναβαθμίζοντας τον ρόλο της Τουρκίας.
Ο Γιώργος Παπανδρέου επιδιώκει να «εξαγνίσει» και να νομιμοποιήσει τη μετατόπιση αυτή μέσω του «Ομπαμισμού», αφού ο Πρόεδρος των ΗΠΑ παρέχει ως πολιτικό προφίλ ένα αποδεκτό και νομιμοφανές άλλοθι. Όμως τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ σε ολόκληρη την περιοχή μας προωθούν τις διεκδικήσεις των Σκοπίων και της Τουρκίας. Η «είσοδος» των Σκοπίων σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, η προώθηση «παραλλαγής» του σχεδίου Ανάν στην Κύπρο, οι «συνομιλίες» και «διαπραγματεύσεις» για το Αιγαίο είναι εμφανείς στόχοι των ΗΠΑ.
Μήπως η «σχολή Ρόντου», που έχει δώσει τόσα πολλά δείγματα γραφής, ενεργοποιείται και πάλι προς αυτήν την κατεύθυνση;
Το τέταρτο πεδίο αφορά το ίδιο το ΠΑΣΟΚ ως ιστορικό πολιτικό θεσμό. Ασφαλώς ο Γ. Παπανδρέου δεν θέλει να ξαναζήσει τον εφιάλτη του φθινοπώρου του 2007… Όμως τη ρήξη με τον «σημιτικό εκσυγχρονισμό» και τις «παραφυάδες» του έπρεπε να την είχε πραγματοποιήσει σε πολιτικοϊδεολογικό επίπεδο από το 2004, αντί να τη «συμβολοποιεί» σήμερα με την άκομψη κίνηση αποπομπής του Κ. Σημίτη.
Ποια «ρεύματα» υπάρχουν σήμερα στο ΠΑΣΟΚ; Οι παραδοσιακοί «Ανδρεϊκοί» εκτός, το σημιτικό μπλοκ εκτός, και στη θέση των παραδοσιακών ρευμάτων οι «έμπιστοι», οι «πρόκριτοι»…
Όμως οι αντιθέσεις δεν λύνονται με αποπομπές ή αναγκαστικές περιθωριοποιήσεις, αλλά μέσα από τη σύνθεση και την υπέρβαση.
Αυτές όμως οι κρίσιμες πολιτικοϊδεολογικές διαδικασίες απαιτούν φωτισμένες ηγεσίες, πολιτικές θέσεις και αναλύσεις ικανές να εκφράζουν τα λαϊκά-κοινωνικά συμφέροντα…
Με τη θεωρία όμως των «εμπίστων» και των κολάκων της εξουσίας δεν μπορούν να διαμορφωθούν μακροπρόθεσμα ισχυρές πολιτικές εξουσίες και να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά τα προβλήματα.
Στις πρώτες δυσκολίες, στα πρώτα λάθη, οι αντιθέσεις θα αναβιώνουν, οι προσχηματικά σήμερα κρυμμένες φιλοδοξίες θα αναδυθούν και πάλι…
Όλα αυτά τα σημαντικά προβλήματα όμως που έχει να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται να απασχολούν σοβαρά την ηγεσία του, που ελάχιστα ή περιθωριακά ασχολείται με αυτά.
Τώρα το ραντεβού με την εξουσία εξαλείφει κάθε πρόβλημα. Το βασικό ζήτημα είναι πώς θα διανεμηθούν οι θέσεις εξουσίας…