Κράτος-στρατηγείο με 16 υπουργεία
Πρωτίστως το νέο μοντέλο που σχεδιάζει ο κ. Παπανδρέου και επί του οποίου έχει ήδη δεχθεί συγκεκριμένες εισηγήσεις και σχεδόν έχει παγιώσει ένα πρώτο πλάνο, στηρίζεται στην αντίληψη πως η κυβέρνηση πρέπει να αποκτήσει επιτελική συγκρότηση, ώστε παράλληλα με την ουσιαστική αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων στην περιφέρεια, να υπηρετηθεί μια νέα αναπτυξιακή λογική.
Το κεντρικό κράτος, ο κεντρικός κρατικός μηχανισμός – στρατηγείο θα διατηρεί κεντρικά την ευθύνη της Άμυνας, της Εξωτερικής Πολιτικής, της Δημόσιας Τάξης και Ασφάλειας, της Δικαιοσύνης, του σχεδιασμού και υλοποίησης των μεγάλων, εθνικής εμβέλειας υποδομών και των βασικών οικονομικών και αναπτυξιακών προτεραιοτήτων.
Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες λειτουργίες, θα έχουν σημαντικό ρόλο οι Περιφέρειες, στις οποίες θα μεταφερθούν υπηρεσίες και σχεδιασμοί. Αποστολή των Περιφερειών –με τα αιρετά περιφερειακά συμβούλια– θα είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ισχυρής τοπικής ανάπτυξης –προσαρμοσμένης στα συγκριτικά πλεονεκτήματα και στις γεωγραφικές, κλιματικές και λοιπές ιδιαιτερότητες εκάστης– και η παροχή στους πολίτες πολλών εκ των υπηρεσιών που σήμερα βρίσκονται στις αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της μετάβασης στο νέο μοντέλο θα καλυφθούν και από το ΕΣΠΑ.
Ο πρώτος σχεδιασμός που έχει εκπονηθεί για τη νέα κυβέρνηση και τη λειτουργία της προβλέπει δεκαέξι υπουργεία, τα οποία θα εντάσσονται σε τέσσερις ενότητες.
Η Εξωτερική Πολιτική και η Άμυνα αποτελούν την πρώτη ενότητα και θα περιλαμβάνει το υπουργείο Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, όπως θα μετονομαστεί το σημερινό ΥΠΕΞ, προκειμένου να δοθεί έμφαση στην ευρωπαϊκή διάσταση, και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Η δεύτερη ενότητα σχετίζεται με το κοινωνικό κράτος, την πρόνοια και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και σε αυτήν εντάσσονται το υπουργείο Παιδείας, Επαγγελματικής Κατάρτισης και Θρησκευμάτων, το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας και το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Η οικονομία και η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν μια ακόμα σημαντική ενότητα και αυτή θα περιλαμβάνει το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, το υπουργείο Ανάπτυξης, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (το οποίο θα αναβαθμιστεί, καθώς η αναδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής και η μετάβαση σε τυποποιημένα προϊόντα υψηλής ποιότητας θα αποτελέσουν βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες), το υπουργείο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (νέο ιδιαίτερης σημασίας υπουργείο, διότι παρότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες, η Ελλάδα σήμερα είναι ανύπαρκτη στον τεχνολογικό χάρτη), το (αυτόνομο) υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας (για το οποίο υπάρχουν σκέψεις να γίνει υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Ενέργειας προκειμένου να τονιστεί η έμφαση στις καθαρές μορφές ενέργειας και στην περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης), το υπουργείο Δημοσίων Έργων, Υποδομών και Δικτύων, το υπουργείο Πολιτισμού, Τουρισμού και Νησιωτικής Πολιτικής (στο οποίο θα υπάγονται και τα ΜΜΕ), το υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης (το οποίο θα αναβαθμιστεί με αποστολή την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε οικονομικό-επιχειρηματικό-μητροπολιτικό κέντρο με εμβέλεια σε όλη την νοτιοανατολική Ευρώπη και τη μετατροπή της Μακεδονίας και της Θράκης, από φθίνουσες σήμερα αναπτυξιακά περιοχές σε εφαλτήρια για την οικονομική διείσδυση της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή) και το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (επίσης αναβαθμισμένο, με στόχο την αξιοποίηση της παγκόσμιας ισχύος που προσδίδει ο ελληνικός εμπορικός στόλος, με έναν ανανεωμένο σχεδιασμό για τη διεθνή θέση της χώρας).
Η τέταρτη ενότητα συνδέεται με την ανασυγκρότηση του κράτους και θα συμπεριλαμβάνει το υπουργείο Διοίκησης, Αυτοδιοίκησης και Δημόσιας Ασφάλειας (όπως θα μετονομαστεί το υπουργείο Εσωτερικών) και το υπουργείο Δικαιοσύνης και Διαφάνειας. Με δεδομένη την πρόθεση Παπανδρέου να αποτελέσει ύψιστη προτεραιότητα η καταπολέμηση της διαφθοράς και της διαπλοκής και η προστασία της αυτονομίας του πολιτικού συστήματος, το υπουργείο Δικαιοσύνης και Διαφάνειας θα είναι ένα από τα πιο νευραλγικά υπουργεία.
Πάντως φαίνεται ότι έχει γίνει κατανοητό από τώρα, τόσο στο επιτελείο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ όσο και στον ίδιο τον Γ. Παπανδρέου, ότι η μετάβαση κατʼ αρχάς, αλλά και στη συνέχεια η λειτουργία αυτού του νέου διοικητικού μοντέλου δεν πρόκειται να είναι μια εύκολη υπόθεση. Και αυτό γιατί θα χρειαστούν μεγάλες αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, αλλά και συγκρούσεις με ισχυρούς θύλακες και ομάδες στην ήδη υπάρχουσα κρατική μηχανή και δομή.
Επίπονη και δύσκολη θα είναι επίσης και η πορεία για τη δημιουργία Περιφερειών, διότι αυτό το εγχείρημα έχει ως προϋπόθεση τις περαιτέρω συνενώσεις σε επίπεδο πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και στους άλλους βαθμούς, ενδεχομένως και σε επίπεδο περιφερειών, για να καταστεί δυνατή η απορρόφηση και αποτελεσματική η διαχείριση κονδυλίων και ο βιώσιμος αναπτυξιακός σχεδιασμός.
Όπως υπογραμμίζουν συνεργάτες του κ. Παπανδρέου, οι αλλαγές αυτές για να έχουν αποτέλεσμα πρέπει να είναι ουσιαστικές. Γιʼ αυτό, σημειώνουν, πρέπει οι τομές να είναι σε βάθος ώστε να μην αλλάξουν απλώς και μόνον ταμπέλες τα νέα υπουργεία.