Στα… μέτρα της Άγκυρας οι… ιδέες του ΝΑΤΟ για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Επί της ουσίας ο κ. Ράσμουσεν «πιέζει», για λογαριασμό του ΝΑΤΟ αλλά και των ΗΠΑ, πρωτίστως την Αθήνα να μπει σε διαβουλεύσεις με την Τουρκία, με την «επιδιαιτησία» του ΝΑΤΟ, ώστε να αντιμετωπιστούν τα «διμερή ζητήματα», δηλαδή να υπάρξουν αλλαγές κατά πρώτον λόγο στο επιχειρησιακό καθεστώς στο Αιγαίο (εις βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων) της Ελλάδας και να προωθηθεί ταυτόχρονα μια «άρον άρον λύση στο Κυπριακό». Όλα αυτά υπό το πρόσχημα να μην υπάρχουν προβλήματα στη Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ, να «κλείσουν οι διαφορές» Ελλάδας – Τουρκίας και να μην επηρεάζονται οι αποστολές του ΝΑΤΟ.
Η επίσκεψη στην Αθήνα και οι συνομιλίες που είχε ο κ. Ράσμουνσεν με τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, Ντόρα Μπακογιάννη και Βαγγέλης Μεϊμαράκη, χαρακτηρίζονται «αναγνωριστικές» και εκτιμάται ότι δόθηκε η δυνατότητα να εξηγηθούν στον κ. Ράσμουσεν και οι διαστάσεις των προβλημάτων στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία τις οποίες πιθανόν δεν γνώριζε. Άλλωστε, όπως υπογραμμίζουν διπλωματικοί και στρατιωτικοί κύκλοι, αυτήν τη στιγμή και με δεδομένα τα προβλήματα που έχει η ελληνική κυβέρνηση, «αν έκανε έστω και μισό βήμα παραπάνω προς αυτήν την κατεύθυνση θα έπεφτε την επόμενη ώρα».
Όμως τόσο η ανακοίνωση της επίσκεψης του νέου Γ.Γ. του ΝΑΤΟ στην περιοχή όσο και η πραγματοποίησή της συμπίπτει με την κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο, λόγω των μονομερών ενεργειών και της επαναφοράς των αμφισβητήσεων της Τουρκίας στο status quo του Αρχιπελάγους, με τις μαζικές παραβιάσεις αλλά και τη δημοσίευση της απόφασης του τουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου για πετρελαϊκές έρευνες σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και εν μέσω των συζητήσεων Χριστόφια – Ταλάτ για το Κυπριακό.
Όπως επεσήμανε πρώτο «ΤΟ ΠΑΡΟΝ» την Κυριακή 9/8/2009, δίδοντας την πληροφορία ότι ο κ. Ράσμουσεν κομίζει ΜΟΕ για το Αιγαίο, ο νέος Γ.Γ. του ΝΑΤΟ κινείται στη βάση ενός αμερικανικού σχεδίου για «συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας στο Αιγαίο για την αποκλιμάκωση της έντασης». Αυτό θα μπορούσε να περνάει και μέσω ΝΑΤΟ, ακόμα και στο πλαίσιο της γνωστής συζήτησης, σε επίπεδο πρέσβεων υπό τον εκάστοτε Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Σύμφωνα μάλιστα με διπλωματικούς και στρατιωτικούς κύκλους, οι ΗΠΑ έχουν επεξεργαστεί κατʼ αρχάς ένα σχέδιο, με βάση το οποίο βολιδοσκοπούν τις δύο χώρες. Η αμερικανική ιδέα είναι η Ελλάδα να μην αναχαιτίζει τα τουρκικά μαχητικά όταν εισέρχονται στο FIR Αθηνών και η Τουρκία να δεσμευτεί ότι θα σταματήσει τις υπερπτήσεις στα ελληνικά νησιά και τις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.
Η άποψη της Ουάσινγκτον είναι ότι η χώρα μας κακώς αναχαιτίζει τα τουρκικά μαχητικά που δεν υποβάλλουν σχέδια πτήσης στο FIR ευθύνης της, διότι δεν δικαιούται να ασκεί έλεγχο σε πολεμικά αεροσκάφη, παρά μόνο σε πολιτικά. Σύμφωνα με το αμερικανικό σκεπτικό, αν η Άγκυρα δεσμευτεί ότι δεν θα προβαίνει σε παραβιάσεις, τότε δεν υπάρχει λόγος να απογειώνονται ελληνικά μαχητικά για αναχαίτιση, όταν τουρκικά εισέρχονται στο FIR Αθηνών. Η αμερικανική προσέγγιση παρακάμπτει τον πυρήνα του προβλήματος, που είναι η αμφισβήτηση του status quo συνολικά στο Αιγαίο, την οποία η Τουρκία διατυπώνει πλέον ανοιχτά ζητώντας εκ νέου «ανάγνωση» των συνθηκών και «ειδική» ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου για την περιοχή.
Ακόμα και αν δεχθούμε για την οικονομία της συζήτησης ότι η Ελλάδα σταματά να αναγνωρίζει τα τουρκικά μαχητικά που εισέρχονται στο FIR Αθηνών, μήπως η Τουρκία δεν θα επαναλάμβανε τις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, θα εγκατέλειπε τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» και θα απέσυρε το casus belli; Προφανώς τίποτα από αυτά δεν θα συνέβαινε. Απλώς η Ελλάδα θα έκανε ένα ακόμη βήμα πίσω, διευκολύνοντας δραματικά την προώθηση των τουρκικών διεκδικήσεων.
Όπως τονίζουν πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι, η αμερικανική ερμηνεία, η οποία συμπίπτει με την τουρκική, ότι η σύμβαση του Σικάγου (περί Διεθνούς Πολιτικής Αεροπορίας, που προέβλεπε και την ίδρυση του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας – ICAO) αναφέρεται μόνο σε πολιτικά και όχι σε στρατιωτικά αεροσκάφη είναι αυθαίρετη. Από τη στιγμή που μια χώρα έχει την ευθύνη για την ασφάλεια των πτήσεων στο FIR αρμοδιότητάς της, δεν μπορεί να επιτρέπει σε στρατιωτικά αεροσκάφη να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα χωρίς σχέδια πτήσης θέτοντας σε κίνδυνο την αεροναυσιπλοΐα στην περιοχή.
Η Ουάσινγκτον προβάλλει την «ιδέα» των ΜΟΕ ως μέτρων τεχνικού και στρατιωτικού κυρίως χαρακτήρα που θα μειώσουν την πιθανότητα θερμού επεισοδίου από τις καθημερινές πλέον εμπλοκές ελληνικών και τουρκικών μαχητικών. Ο βασικός άμεσος στόχος όμως είναι να αφαιρέσει το αγκάθι των καταγγελιών της Αθήνας στις Βρυξέλλες για τη συμπεριφορά της Τουρκίας, εν όψει της αξιολόγησής της από την ΕΕ και των αποφάσεων που θα ληφθούν τον Δεκέμβριο.
Η Τουρκία ήδη έχει τον σκόπελο του Κυπριακού και της άρνησής της να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο της Άγκυρας ανοίγοντας τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στην Κύπρο, στάση που, αν δεν αλλάξει, προεξοφλεί ότι θα παραμείνουν «παγωμένα» τα κεφάλαια διαπραγμάτευσης που έχουν μπλοκαριστεί. Η επιδείνωση της κατάστασης στο Αιγαίο επιβαρύνει περαιτέρω την εικόνα της Τουρκίας και θα δώσει επιπλέον λαβές σε αυτούς που, ούτως ή άλλως, δεν επιθυμούν τη συνέχιση της υποτιθέμενης ευρωπαϊκής πορείας της. Το ανησυχητικό είναι ότι οι ΗΠΑ παροτρύνουν για διάλογο εφʼ όλης της ύλης με την Τουρκία για το Αιγαίο, ενθαρρύνοντας έτσι την αναθεωρητική πολιτική της και φέρνοντας πιο κοντά μια θερμή κρίση την οποία υποτίθεται θέλουν να αποτρέψουν.
Όπως λένε πολιτικοί κύκλοι, αμερικανοί διπλωμάτες συζητώντας με έλληνες συναδέλφους τους αναρωτιούνται (δήθεν) «τι το κακό έχει ο διάλογος, πώς θα λύσετε τα προβλήματα αν δεν συζητήσετε;».
Το ότι δεν είναι δυνατόν να συζητάς για οτιδήποτε θέτει ως «πρόβλημα» η Τουρκία διότι η ατζέντα της είναι ανεξάντλητη, κάθε φορά φέρνει κάτι καινούργιο στο τραπέζι και έχει φθάσει σε σημείο να θέλει διαπραγμάτευση για κατοικημένα ελληνικά νησιά, προφανώς δεν γίνεται κατανοητό από την Ουάσινγκτον. Είτε η Αθήνα δεν είναι πειστική, είτε οι Αμερικανοί δεν θέλουν να καταλάβουν διότι έχουν άλλα πράγματα στο μυαλό τους. Το πιθανότερο είναι ότι συμβαίνουν και τα δύο και για το πρώτο δεν φταίνε οι Αμερικανοί.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Ράσμουσεν κατά τις συνομιλίες που είχε στην Αθήνα έθεσε με έμφαση το Κυπριακό και τις επιπλοκές που αυτό προκαλεί στη συνεργασία του ΝΑΤΟ με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ συνέδεσε το πολιτικό πρόβλημα της Μεγαλονήσου με την αδυναμία των δύο οργανισμών να συνεργαστούν σε θέματα ασφαλείας, κυρίως στο Αφγανιστάν, και ζήτησε να εστιαστεί η προσπάθεια στην επίλυσή του. Ωστόσο ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής, η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη και ο υπουργός Άμυνας Βαγγέλης Μεϊμαράκης ξεκαθάρισαν στον πρώην πρωθυπουργό της Δανίας ότι το ζήτημα της συνεργασίας ΝΑΤΟ – ΕΕ δεν είναι διμερές και μπορεί να λυθεί με πολύ απλό τρόπο: με την αναγνώριση από την Άγκυρα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παράλληλα, η Αθήνα παρουσίασε στον κ. Ράσμουσεν όλα τα στοιχεία της τουρκικής παραβατικότητας στο Αιγαίο, με κεντρικό σημείο τις υπερπτήσεις μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ εξέφρασε προθυμία να βοηθήσει εφόσον η Ελλάδα και η Τουρκία το θελήσουν, αλλά η Αθήνα του έθεσε με σαφήνεια την «κόκκινη γραμμή».
Ο κ. Ράσμουσεν ήγειρε άλλα δύο ζητήματα. Το ένα ήταν η πρόκληση της επιχείρησης στο Αφγανιστάν για το μέλλον του ΝΑΤΟ. Ζήτησε επίσης τη συνδρομή της Αθήνας στην εκπαίδευση του αφγανικού στρατού από τη Συμμαχία. Δεύτερον, εξήρε τον ρόλο της Ελλάδος στις νατοϊκές αποστολές στα Βαλκάνια, αλλά παράλληλα ζήτησε να κλείσει το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων προκειμένου να ολοκληρωθεί η ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Και δεν παρέλειψε να προθυμοποιηθεί να βοηθήσει, αν χρειαστεί. Η ελληνική απάντηση ήταν ότι στο θέμα αυτό υπάρχουν ομόφωνες αποφάσεις του ΝΑΤΟ που πρέπει να γίνουν σεβαστές.
Πάντως, σύμφωνα με τις πληροφορίες, στο σχέδιο των ΜΟΕ που «άνοιξε» ο κ. Ράσμουσεν περιλαμβάνονται :
– Πραγματοποίηση άοπλων πτήσεων και από Ελλάδα και από Τουρκία στο Αιγαίο.
– Αποφυγή προσέγγισης αεροσκαφών για αναγνώριση σε πολύ κοντινές αποστάσεις.
– Μη πραγματοποίηση πτήσεων από τουρκικής πλευράς πάνω από ελληνικά νησιά και νησίδες.
– Διασύνδεση των εναέριων χώρων Ελλάδας – Τουρκίας όσον αφορά την κάλυψη των ραντάρ του ΝΑΤΟ για να υπάρχει ενιαία εικόνα παρακολούθησης.
– Οριοθέτηση προκαθορισμένων περιοχών συνεργασίας στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου για Νατοϊκές και άλλες εκπαιδευτικές ασκήσεις.
– Προσδιορισμός συγκεκριμένων διαδρόμων εισόδου στο FIR Αθηνών για χρήση από τα τουρκικά μαχητικά.
– Νέα άτυπη μορφή σχεδίων πτήσεων στο Αιγαίο για τα Νατοϊκά και τα τουρκικά αεροσκάφη, με υποβολή τους όχι στις ελληνικές αρχές, αλλά στο Νατοϊκό Στρατηγείο στη Λάρισα.
– Χρήση των ηλεκτρονικών συστημάτων αναγνώρισης φίλιου – εχθρικού αεροσκάφους για τα εισερχόμενα στο Αιγαίο αεροσκάφη προς αποφυγήν αναγνωρίσεων / αναχαιτίσεων.