ΕΠΙΤΥΧΗ ΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Η αντιμετώπιση της κρίσης ήταν επόμενο να φέρει ανατροπή και της δημοσιονομικής ισορροπίας, καθώς αυτοί που προκάλεσαν την κρίση αγκάλιασαν το κράτος για να τους σώσει, φυσικά με χρήματα των φορολογουμένων.

Από τον γενικό κανόνα της δημοσιονομικής εκτροπής δεν θα μπορούσε βέβαια να απουσιάζει η Ελλάδα, που αντιμετώπιζε χρόνιες δημοσιονομικές δυσκολίες που τις έκρυβε κάτω από το χαλί με διάφορα δημοσιονομικά τρικ και όχι πάντα με επιτυχία. Όταν το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ φέτος προβλέπεται να υπερβεί το 10% του ΑΕΠ και των άλλων ισχυρών οικονομικών του G-8 θα ξεπεράσει κατά πολύ το αυθαίρετο όριο του 3%, προς τι ο θρήνος και ο οδυρμός για το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας μας;
Ας δούμε όμως ψύχραιμα πώς η κυβέρνηση αντιμετώπισε την κρίση και κατά πόσο οι επιλογές της υπήρξαν επιτυχείς ή όχι.
Η υπεροψία του κ. Αλογοσκούφη το 2007, ότι τάχα η ελληνική οικονομία είναι αρκετά θωρακισμένη και συνεπώς η κρίση δεν θα την επηρεάσει δυσμενώς, έδωσε τη θέση της στον πανικό. Η οικονομία μας ήταν εντελώς αθωράκιστη και χωρίς σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης. Μέσα σʼ αυτό το κλίμα της υπερφίαλης αισιοδοξίας και της αδικαιολόγητης αμεριμνησίας και ανευθυνότητας σημειώθηκε και η πρώτη κυβερνητική γκέλα, το πακέτο στήριξης των τραπεζών (και των τραπεζιτών) με το αστρονομικό ποσό των 28 δισ. ευρώ, και η εγκατάλειψη αβοήθητης της πραγματικής οικονομίας. Και όλα αυτά με μια σφιχτή εισοδηματική πολιτική, που δεν βοηθούσε στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Η αντικατάσταση του κ. Αλογοσκούφη στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών προκάλεσε και αλλαγή πλεύσης στο κυβερνητικό σκάφος. Οι επιπτώσεις σε βασικούς τομείς της οικονομίας μας το δεύτερο εξάμηνο του 2008 και στις αρχές του 2009 (πτώση βιομηχανικής παραγωγής, μείωση εξαγωγών, συρρίκνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων, μείωση τουριστικής κίνησης κ.λπ.) ξύπνησαν την κυβέρνηση από τον λήθαργο της ευδαιμονίας και την έκαναν να πάρει ορισμένα σωστά μέτρα, τα οποία είχαν σημαντικό δημοσιονομικό κόστος, όμως βοήθησαν στην αντιμετώπιση της κρίσης. Αν έπαιρναν και οι τράπεζες παρόμοια μέτρα, οι επιπτώσεις από την κρίση θα ήσαν σημαντικά ηπιότερες. Η εξασθένηση της ιδιωτικής κατανάλωσης που ήταν το αποτέλεσμα της σφιχτής εισοδηματικής πολιτικής και της εσκεμμένα λανθασμένης συμπεριφοράς των τραπεζών, αποτυπώθηκε στη στασιμότητα του ΑΕΠ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009, στην πτώση των επενδύσεων και στην αύξηση της ανεργίας.
Και για να είμαστε δίκαιοι, τα σωστά μέτρα της κυβέρνησης που απέτρεψαν την περαιτέρω υποχώρηση του ΑΕΠ και την πλήρη εξασθένηση της ελληνικής οικονομίας, που κράτησαν την οικονομία μας σε κάποια ισορροπία και μετρίασαν τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης, είναι τα εξής:
α) Η ενίσχυση της δημόσιας κατανάλωσης. Όπως προκύπτει από τα τελευταία δημοσιοποιηθέντα στοιχεία του υπουργείου Οικονομίας, το πρώτο τρίμηνο του 2009 η δημόσια κατανάλωση παρουσίασε αύξηση στο πολύ ικανοποιητικό ποσοστό του 6,1%. Η σημαντική αυτή ενίσχυση της δημόσιας κατανάλωσης απέτρεψε την πλήρη κατάρρευση της ενεργού ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών, καθώς επίσης και την άτακτη υποχώρηση της απασχόλησης και της παραγωγής. Επόμενο ήταν το άνοιγμα αυτό του κράτους προς την κατανάλωση να προκαλέσει και αύξηση των δημοσίων δαπανών και του ελλείμματος του προϋπολογισμού. Ας μη θρηνούν λοιπόν οι από καθέδρας «εισαγγελείς» κάθε πράξης της κυβέρνησης.
β) Στο ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή στο πρώτο τρίμηνο του 2009, το ΥΠΕΧΩΔΕ κατάφερε να απορροφήσει το 35% περίπου του συνόλου των πιστώσεων για το ΠΔΕ, κάτι που δεν είχε γίνει ούτε κατά τα προ των Ολυμπιακών Αγώνων έτη. Με το μέτρο αυτό μετριάστηκαν οι συνέπειες από τη συρρίκνωση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Αυτή η επιτάχυνση της εκτέλεσης του ΠΔΕ συνεχίστηκε και κατά το δεύτερο τρίμηνο της φετινής χρονιάς και θα ήταν σωστή ενέργεια η μεταφορά πιστώσεων για την τόνωση του ΠΔΕ με ανάλογο περιορισμό των πιστώσεων για πολυτελείς ή άχρηστες δαπάνες (όπως π.χ. για διαφημίσεις των υπουργείων).
Η ενίσχυση του ΠΔΕ επιδρά εξισορροπητικά και στη συρρίκνωση των ιδιωτικών επενδύσεων, με θετικά αποτελέσματα στην τελική διαμόρφωση του ΑΕΠ. Από την άποψη αυτή και μόνον ενδείκνυται η ενίσχυση του ΠΔΕ και για το υπόλοιπο της φετινής χρονιάς και για το 2010, καθώς χτυπάει και την ανεργία στον κλάδο των κατασκευών.
γ) Στα σωστά κυβερνητικά μέτρα θα πρέπει να προσθέσουμε και το περίγραμμα δανειοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, την αραίωση των φορολογικών ελέγχων για τις ανέλεγκτες χρήσεις και τα μέτρα ενίσχυσης του τουρισμού. Τα μέτρα αυτά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς αυξάνουν τα περιθώρια αντοχής των μικρών επιχειρήσεων και μετριάζουν τις συνέπειες της κρίσης. Οι επιχορηγήσεις για ανανέωση συσκευών, αυτοκινήτων κ.λπ. είναι η δεύτερη γκέλα της κυβέρνησης. Επίσης σημειώνουμε τη σωστή απόφαση για αύξηση των γεωργικών συντάξεων, του ΕΚΑΣ κ.λπ., που πραγματικά τονώνουν τη ζήτηση, όπως και η οικονομική ενίσχυση των ανέργων. Αυτά έχουν δημοσιονομικό κόστος, αλλά και ευεργετικά αποτελέσματα για την πραγματική οικονομία της χώρας μας.
Παρά το δυσμενές κλίμα στις αρχές της φετινής χρονιάς, η διατήρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα από το 2008, με εξισορρόπηση από τη σημαντική αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης, η σχετικώς ελαφρά μείωση των συνολικών επενδύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που οφείλεται στην αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και, τέλος, η μείωση των εισαγωγών σε αντιστάθμισμα της συρρίκνωσης των εξαγωγών μας, έχουν συντελέσει στη σχετικά ήπια επίδραση της κρίσης στην οικονομία της χώρας και εξασθένησαν τις μειωτικές για το ΑΕΠ επιδράσεις. Το πρώτο εξάμηνο του 2009 το ΑΕΠ, παρά τις δυσμενείς προβλέψεις διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα του προηγούμενου έτους με οριακή διαφορά. Αν και οι τράπεζες ακολουθούσαν σωστή συμπεριφορά και η εισοδηματική πολιτική ήταν προσαρμοσμένη στις τωρινές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, τότε πιστεύουμε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ και για τη φετινή χρονιά.
Ο Αύγουστος τελείωσε. Και μαζί τους και η καλοκαιρινή ραστώνη. Οι κυβερνητικές προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στη διατήρηση της ισορροπίας της οικονομίας μας με την τακτική που ακολούθησε η κυβέρνηση κατά το πρώτο εξάμηνο της φετινής χρονιάς, για να διαμορφωθεί θετικότερο κλίμα στην οικονομία μας, καθώς και στην προσπάθεια κατάρτισης του νέου προϋπολογισμού του 2010 κατά τρόπο και με ρυθμίσεις που να ανταποκρίνονται στις τωρινές συνθήκες. Η επόμενη χρονιά θα είναι εξίσου δύσκολη ή ακόμη δυσκολότερη από τη φετινή. Το διεθνές κλίμα θα αρχίσει μέσα στο 2010 να γίνεται θετικότερο για την οικονομία. Από τη βελτίωση αυτή της διεθνούς οικονομίας η δική μας ελάχιστα θα βελτιωθεί και πιθανόν να μην ωφεληθεί καθόλου. Αυτή η βελτίωση της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας δεν πρέπει να παρασύρει την κυβέρνηση κατά την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού σε υπεραισιόδοξες, υπερφίαλες και εξωπραγματικές προβλέψεις. Επιτέλους, κάποτε πρέπει να αρχίσουμε να θεραπεύουμε αυτές τις χρόνιες στρεβλώσεις του κρατικού προυπολογισμού.
Με τα δεδομένα αυτά ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών καθώς και οι υπηρεσιακοί παράγοντες που θα επωμισθούν το έργο της κατάρτισης του κρατικού προϋπολογισμού του 2010 θα πρέπει:
α) Να αυξήσουν τις πιστώσεις του ΠΔΕ μειώνοντας ή και καταργώντας όλες τις άχρηστες δαπάνες σκοπιμότητας. Όλες οι σκοπιμότητες μπορούν και επιβάλλεται να υποχωρούν για να εξυπηρετηθεί η υπέρτατη σκοπιμότητα, που σήμερα είναι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και η υπέρβασή της, καθώς και ο περιορισμός της ανεργίας.
β) Να αυξηθεί η δημόσια κατανάλωση κατά σημαντικό ποσοστό για να αντισταθμίσει την αναμενόμενη συρρίκνωση της ιδιωτικής.
γ) Η εισοδηματική πολιτική να θεωρηθεί ως μέτρο αύξησης της ενεργού ζήτησης και να ενταχθεί στο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης. Επίσης, να κλείσουν οι αρμόδιοι τʼ αυτιά τους στις «συμβουλές» του ΔΝΤ και του Επιτρόπου Χοακίν Αλμούνια. Δεν τους ενδιαφέρει στην Ευρώπη η αντιμετώπιση της κρίσης. Για άλλα μεριμνούν. Πάντως η φετινή πανάθλια συνταγή της εισοδηματικής πολιτικής δεν βοήθησε ούτε στη συγκράτηση των δημοσίων δαπανών, ούτε στην τόνωση της ζήτησης. Ήταν απλώς μια ληστεία εις βάρος των χαμηλών εισοδημάτων.
δ) Ο νέος προϋπολογισμός του 2010 προβλέπεται να «προικοδοτηθεί» με δεύτερη δέσμη φορολογικών μέτρων. Εδώ χρειάζεται μεγάλη περίσκεψη. Τα νέα φορολογικά μέτρα δεν θα πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα μετακύλισης του βάρους, για να μη γίνει πριόνισμα των ισχνών εισοδημάτων των μισθωτών. Τις συνέπειες της κρίσης πρέπει να τις πληρώσουν οι ωφεληθέντες και κατέχοντες.
Η κυβέρνηση πρέπει να σκεφθεί ποιες κατηγορίες πολιτών αντέχουν να φορτωθούν με πρόσθετο φορολογικά βάρη. Λάθη στη φορολογία δημιουργούν κίνδυνο ενδυνάμωσης της κρίσης.
Η κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει τι θέλει. Ταχεία έξοδο της οικονομίας μας από την κρίση ή θεαματική μείωση του ελλείμματος.
Από την άποψη αυτή ο προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς θα είναι πραγματικά κρίσιμος… Μπορεί να γίνει χρήσιμο εργαλείο και όχι «δαμόκλειος σπάθη».