Χαίνουσα η πληγή των μπόνους
1
Το πολύ σοβαρό πρόβλημα της καταβολής μπόνους στα «χρυσά αγόρια» των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και των τραπεζών εξακολουθεί να υφίσταται και να ταλαιπωρεί κρατικούς προϋπολογισμούς (δηλαδή φορολογούμενους) και μετόχους. Γιατί τα πλουσιοπάροχα πακέτα στήριξης τα πληρώνουν οι φορολογούμενοι και τα πλουσιοπάροχα μπόνους μειώνουν τα κέρδη και την τιμή των μετοχών. Για παράδειγμα η γνωστή μας JP Morgan το 2008 έλαβε κρατική ενίσχυση από το πακέτο στήριξης 25 δισ. δολάρια (ζημιά φορολογουμένων), μοίρασε μπόνους 8,7 δισ., παρουσίασε κέρδη 5,6 δισ. (ζημιά μετόχων) και η τιμή της μετοχής της στο χρηματιστήριο μειώθηκε κατά 20% περίπου (ζημιά μετόχων). Με άλλα λόγια η εταιρεία αυτή μοίρασε μπόνους, δηλαδή «βραβεία εξαπάτησης», πολύ περισσότερα από τα κέρδη της! Και το παράδειγμα της JP Morgan δεν είναι το μοναδικό. Όλες οι τράπεζες και οι χρηματοδοτικές επιχειρήσεις που πήραν κρατικές ενισχύσεις την ίδια εικόνα παρουσιάζουν. Το έχουμε πει κατ’ επανάληψιν στο παρελθόν ότι όλες οι εξαγγελίες για αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα εξανεμίστηκαν και οδηγούν στο «τίποτε». Και τίποτε δεν προδίδει ότι τα μπόνους πρόκειται να τεθούν υπό έλεγχο. Τα μπόνους, βασικό αίτιο της κρίσης στη χρηματοπιστωτική αγορά, θα εξακολουθούν να μας κοιτάζουν με ειρωνικό και περιπαικτικό χαμόγελο. Η εκλογίκευση των αμοιβών είναι χωρίς αμφιβολία μέτρο εξυγίανσης της πλέον αμαρτωλής και απατηλής αγοράς.
2
Αν τα μπόνους, μέσα στο λογικό πλαίσιο μιας πρόσθετης αμοιβής, είναι δικαιολογημένα σε περιόδους άνθησης της επιχείρησης, λόγω της ιδιαίτερης δραστηριότητας του προσωπικού της, τότε λογικό είναι, όταν η επιχείρηση βουλιάζει και μάλιστα από τραγικά λάθη του ανώτερου (διευθυντικού) προσωπικού, να εφαρμόζονται και «αρνητικά» μπόνους σε βάρος εκείνων των στελεχών που εισηγήθηκαν αποτυχημένες πρωτοβουλίες. Τότε οι απάτες και τα «έξυπνα προϊόντα» θα περιορίζονταν δραστικά και τα τραπεζικά και επενδυτικά «απόβλητα» θα σταματούσαν ή τουλάχιστον θα έφταναν σε επίπεδα τέτοια που να μην μπορούν να προκαλέσουν κρίση και στην πραγματική οικονομία. Δεν είναι ηθικό και γι’ αυτό δεν είναι και νοητό μια επιχείρηση να ζητάει κρατική ενίσχυση από τον δημόσιο κορβανά για να μη βουλιάξει και ταυτόχρονα να μοιράζει πλουσιοπάροχα μπόνους στο διευθυντικό προσωπικό της. Ο Γενικός Εισαγγελέας της Νέας Υόρκης Άντριου Κουόμο, ο οποίος πραγματοποίησε έρευνα για τα μπόνους που κατέβαλαν το 2008 οι επιχειρήσεις που έλαβαν κρατική ενίσχυση, στην έκθεσή του τον προηγούμενο μήνα αναφέρει ότι εννέα μεγάλες επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα μοίρασαν μπόνους 32,6 δισ. δολαρίων την ίδια ώρα που λάβαιναν 175 δισ. δολάρια από τους φορολογούμενους για στήριξη, δηλαδή το 2008, μεσούσης της κρίσης!
3
Το ερώτημα που τίθεται στις περιπτώσεις καταβολής μπόνους στα ανώτερα διευθυντικά στελέχη είναι αμείλικτο: Πόσο ηθικό είναι οι φορολογούμενοι και οι μέτοχοι να πληρώνουν αστροναυτικά μπόνους όταν η επιχείρηση (η τράπεζα συνήθως) παρουσιάζει ζημίες; Για παράδειγμα η γνωστή μας Citigroup για να μη χρεοκοπήσει, έλαβε από το πακέτο στήριξης 45 δισ. δολάρια (δημόσιο χρήμα, προϊόν φορολόγησης) με την αιτιολογία ότι δεν πρέπει να χρεοκοπήσει για να μη δημιουργηθούν νέοι άνεργοι και να μη ζημιωθούν οι καταθέτες και οι μέτοχοι. Παίρνοντας την κρατική επιχορήγηση η διοίκηση δήλωσε ότι τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη ζημιών και την εξασφάλιση ρευστότητας. Οι ζημίες είχαν φτάσει στο ποσόν των 27,7 δισ. δολαρίων.
Όμως όταν εισέπραξε το δημόσιο χρήμα, η πρώτη δουλειά της διοίκησης ήταν να πληρώσει μπόνους στον εαυτό της και στους διευθυντές ύψους 5,3 δισ. δολαρίων. Επιβράβευση της αποτυχίας! Πουθενά αλλού δεν έχει καθιερωθεί τέτοιο βραβείο. Και ο Γενικός Εισαγγελέας στην έκθεσή του παρατηρεί: Όταν η επιχείρηση πηγαίνει καλά ας δίνονται υψηλά μπόνους, όταν όμως παρουσιάζει ζημίες γιατί να δίνονται και πάλι υψηλά μπόνους; Το σύστημα λοιπόν των πρόσθετων αυτών αμοιβών-βραβείων δεν έχει πάντα ηθική βάση. Και την απάντηση στο ερώτημά μας την έδωσαν φέτος οι φορολογούμενοι όλου του κόσμου. Φέτος τα φορολογικά έσοδα όλων σχεδόν των κρατών (και τα ελλείμματά τους) παρουσίασαν την εικόνα που συνιστά την απάντηση. Δεν ήταν δυνατόν να ανεχθούν οι φορολογούμενοι αυτήν την εις βάρος τους αδικία. Είδαν τα χρήματά τους να πηγαίνουν στις τσέπες των «χρυσών παιδιών» της χρηματοπιστωτικής αγοράς εντελώς αδικαιολόγητα. Και βεβαίως δεν το άντεξαν!