ΤΟ 2010 ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟΤΕΡΗ ΧΡΟΝΙΑ;

Αν για την παγκόσμια οικονομία στο σύνολό της υπάρχουν θετικές προοπτικές ανάκαμψης (αύξηση του ΑΕΠ κατά ποσοστό 1%-1,4% για το 2010) για την ελληνική οικονομία οι εξελίξεις είναι αμφιλεγόμενες. Μπορεί κανείς εύκολα να αγνοήσει τις πολύ αισιόδοξες προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, που «πάσχουν» από υπερβολική δόση ηθελημένης σκοπιμότητας, όμως δεν είναι δυνατόν να αγνοηθούν οι προβλέψεις των διεθνών οικονομικών οργανισμών και των ελλήνων παρατηρητών-ερευνητών της οικονομίας της χώρας μας γύρω από την κατάσταση στην οποία θα βρεθεί το 2010. Ας δώσουμε μια εικόνα των προβλέψεων για την ελληνική οικονομία το 2010.

Ξεκινάμε από την απασχόληση και την ανεργία, που θεωρούνται και είναι βασικά μεγέθη και πρόδρομες ενδείξεις για την εξέλιξη πολλών μακροοικονομικών μεγεθών και «σφραγίζουν» την οικονομική-εισοδηματική κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας, η απασχόληση το 2010 θα κινηθεί στο ίδιο σχεδόν επίπεδο όπως και φέτος, με σχεδόν μηδενική αύξηση. Και για την ανεργία η πρόβλεψη είναι η ίδια. Ανεργία το 2009 = 8% και το 2010 επίσης. Ήδη τα ποσοστά αυτά για το 2009 είναι ξεπερασμένα (η ανεργία ήδη φτάνει στο 10% του εργατικού δυναμικού, με αυξητικές τάσεις). Ο ΟΟΣΑ στην τελευταία του έκθεση υπολογίζει ότι η απασχόληση το 2009 θα παρουσιάσει μείωση κατά -1,6% σε σύγκριση με το 2008 και το 2010 παραπέρα συρρίκνωση κατά -0,4%, με αποτέλεσμα και την αύξηση της ανεργίας κατά το 2010 (ποσοστό ανεργίας 2009 = 9,5% και 2010 = 10,3%). Και οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ πρέπει να θεωρηθούν πλέον ξεπερασμένες. Θεωρούμε ότι με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία και τις τάσεις που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία η απασχόληση θα παρουσιάσει φέτος συρρίκνωση κατά 2% και το 2010 κατά 1,5% σε σύγκριση πάντα με τα προηγούμενά τους έτη. Καθόσον αφορά τα ποσοστά ανεργίας φέτος θα φτάσουμε στο 10% και το 2010 ίσως υπερβούμε το 11%. Με τις εκτιμήσεις αυτές συμφωνούν και κορυφαίοι παράγοντες (υπηρεσιακοί) του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, που βλέπουν κι αυτοί καθαρά τις τάσεις και εκτιμούν χωρίς σκοπιμότητες. Η αύξηση της ανεργίας, με το ταυτόχρονο πάγωμα των εισοδημάτων των εργαζομένων, θα συρρικνώσει το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών κατά το 2010, με τελικό αποτέλεσμα ή την υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης ή την υπερχρέωση.

Οι εξελίξεις στον τομέα των ελληνικών εξαγωγών δεν είναι καθόλου ευχάριστες. Έχουμε μια προϊούσα μείωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων μας στις διεθνείς αγορές και επιπλέον υπάρχει η πρόβλεψη ότι το 2010 θα υπάρξει αύξηση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου και του γιεν (ισοτιμία δολαρίου / ευρώ το 2009 = 1,40 και το 2010 = 1,45 μέση ετήσια). Οι δύο αυτοί παράγοντες, ανταγωνιστικότητα και ισοτιμία του νομίσματος, θα επηρεάσουν αποφασιστικά τις ελληνικές εξαγωγές πτωτικά. Έτσι, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Εθνικής Τράπεζας (Greece: Economic and Market Analysis – June 2009), οι εξαγωγές μας φέτος θα παρουσιάσουν μείωση κατά -14,5% σε σύγκριση με αυτές του 2008, ενώ το 2010 θα έχουμε αύξηση κατά +3% σε σύγκριση με το 2009. Δηλαδή θα περάσουν ορισμένα χρόνια για να φτάσουμε στο επίπεδο του 2008. Κόντρα με τις προβλέψεις αυτές της ΕΤΕ είναι οι πρόσφατες προβλέψεις του ΟΟΣΑ και του ΔΝΤ. Έτσι, ο ΟΟΣΑ προβλέπει μείωση των εξαγωγών μας κατά -23,4% το 2009 σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά και επίσης μείωση οριακή για το 2010 στο -0,5%. Περισσότερο ευνοϊκές είναι οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Για το 2009 προβλέπει μείωση στο -19,2% και για το 2010 αύξηση κατά +0,3%, δηλαδή σχεδόν μηδενική. Προσωπική μας άποψη είναι ότι, εάν συνεχιστεί η υπερτίμηση του ευρώ και η πρόβλεψη για αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 15% το 2010 (μέση ετήσια τιμή), τότε και το 2010 θα έχουμε υποχώρηση της εξαγωγικής μας δραστηριότητας στο επίπεδο -10% τουλάχιστον.

Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα το 2010 θα παρουσιάσει αυξητικές τάσεις, συνεπεία της αύξησης του κόστους των προϊόντων και των υπηρεσιών. Για φέτος οι προβλέψεις συμπίπτουν ότι θα είναι το τελευταίο έτος μείωσης του πληθωρισμού, ενώ από το 2010 θα αρχίσει και πάλι η ανοδική του πορεία. Για φέτος η ΕΤΕ προβλέπει πληθωρισμό +1,3% και για το 2010 αύξηση στο +2,5%. Περισσότερο μετριοπαθείς είναι οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ (2009 = +1,3% και 2010 = +1,7%) και του ΔΝΤ (2009 = +1,1% και 2010 = +1,7%). Η αύξηση του κόστους και του πληθωρισμού θα προκληθεί από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας και την αύξηση των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Για την ακρίβεια θα σας γελάσω. Δεν μπορούμε να ξέρουμε με ασφάλεια σε ποιο επίπεδο τιμών θα κορεστεί η όρεξη της αισχροκέρδειας. Η σφιχτή εισοδηματική πολιτική, η ανεργία και ο πληθωρισμός (αντάμα με την ακρίβεια) θα συρρικνώσουν δραματικά τις πραγματικές κατά κεφαλήν αμοιβές της εξαρτημένης εργασίας. Το υπουργείο Οικονομίας προβλέπει αύξηση των αμοιβών αυτών κατά ποσοστό 7,1% για το 2009 και κατά 4,3% για το 2010. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα ποσοστά αυτά είναι εξοργιστικά εξωπραγματικά όταν μιλάμε για πραγματικές αμοιβές των εργαζομένων, υποδηλώνουν τις προθέσεις της κυβέρνησης να σφίξει περισσότερο ακόμη την εισοδηματική πολιτική κατά την επόμενη χρονιά. Πάντως, στη διαδικασία αύξησης του πληθωρισμού το 2010 δεν λαμβάνει μέρος το κόστος εργασίας και η όποια τυχόν αύξησή του. Για παράδειγμα, το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος το 2009 αυξήθηκε κατά 5,1% και έχουμε πληθωρισμό 1,3% και κατά τους υπολογισμούς του υπουργείου Οικονομίας το 2010, που η αύξηση του κόστους εργασίας θα συγκρατηθεί στο 2,4%, ο πληθωρισμός θα φτάσει στο 2,5% περίπου. Το υπουργείο Ανάπτυξης (των αγορών) ας έχει τον νου του να μας προστατεύσει από την αισχροκέρδεια, που τροφοδοτείται και από τους «νονούς» των αγορών.

Οι ακαθάριστες επενδύσεις φαίνεται ότι θα ακολουθήσουν πορεία συρρίκνωσης και κατά την επόμενη χρονιά, όπως και κατά τη φετινή. Το πάντα αισιόδοξο για τα πάντα υπουργείο Οικονομίας προβλέπει μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων μόνο κατά -0,5% για φέτος σε σύγκριση με αυτές του 2008 και αύξησή τους κατά 3% το 2010. Έντονη διαφωνία υπάρχει για τις υπερβολικά αισιόδοξες αυτές προβλέψεις κυρίως από τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, αλλά και από ντόπιους παράγοντες. Οι πρόσφατες προβλέψεις του ΟΟΣΑ μιλάνε για μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων κατά -8,4% για το 2009 και κατά -2,6% για το 2010. Ενώ οι προβλέψεις του ΔΝΤ, ακόμη σκληρότερες, ανεβάζουν τον πήχυ των μειώσεων. Για το 2009 προβλέπουν μείωση -10,2% και για το 2010 παραπέρα μείωση κατά -5%. Αν επαληθευτούν οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το 2009 θα είναι η δεύτερη συνεχής χρονιά που θα παρατηρηθεί υψηλή μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων, καθώς το 2008 είχαμε μείωση -8,9%. Κι αυτό βασικά θα πρέπει να οφείλεται κυρίως στη μειωμένη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Η ενεργός ζήτηση (κατανάλωση) αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη της επενδυτικής δραστηριότητας. Χωρίς συνεχή αύξηση της εσωτερικής και της εξωτερικής ζήτησης εξανεμίζεται το πιο βασικό κίνητρο για επενδύσεις. Χωρίς νέες επενδύσεις οι οικονομίες μαραζώνουν. Πέφτουν σε αδράνεια, σε στασιμότητα και τελικά σε παραγωγική υποχώρηση. Το φαινόμενο της αποεπένδυσης πρέπει να προβληματίσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Είναι αναγκαίο να ληφθούν πολύ σύντομα μέτρα για την απλοποίηση της αφόρητης γραφειοκρατίας που επικρατεί στην έκδοση άδειας λειτουργίας μιας νέας επιχείρησης, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι θα μετατραπεί η Ελλάδα σε ξέφραγο αμπέλι για τους επενδυτές.

Από τις προβλέψεις που παρουσιάζουμε στη σημερινή μας ανάλυση προκύπτει ένα και μόνο συμπέρασμα: Η επόμενη χρονιά θα είναι αρκετά δυσκολότερη από τη φετινή για τους μισθωτούς πρωτίστως, αλλά και για τις μικρές επιχειρήσεις. Η σφιχτή εισοδηματική πολιτική, η αύξηση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης, η αύξηση του φορολογικού βάρους και η επανεμφάνιση του πληθωρισμού θα πλήξουν με ιδιαίτερη σφοδρότητα τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Τα όποια οφέλη από την προσδοκώμενη αύξηση του ΑΕΠ το 2010 θα τα καρπωθεί πρωτίστως το κράτος με την αύξηση της φορολογίας και τον περιορισμό των παροχών κοινωνικής πρόνοιας. Το ισχνό εισόδημα των μισθωτών θα προσφερθεί βορά στο αδηφάγο κράτος και στους αδίστακτους αφέντες των αγορών. Τα «μεγάλα μαχαίρια» θα βγουν από τη θήκη τους για να κατασπαράξουν τους καταναλωτές. Ήδη οι ασφαλιστικές εταιρείες ετοιμάζονται για αυξήσεις των ασφαλίστρων. Το επίπεδο διαβίωσης θα υποβαθμιστεί παραπέρα και μαζί του και η εξαθλίωση. Πότε επιτέλους θα τελειώσουν τα δύσκολα χρόνια για τους οικονομικά αδύναμους πολίτες αυτής της χώρας;