Οι τελευταίες υποθήκες του Μακαρίου… 32 χρόνια μετά τον θάνατό του
Πρόκειται για τις γνωστές συμφωνίες που υπέγραψαν από κοινού στις 12 Φεβρουαρίου 1977 ο τότε Αρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριος Γ’, ως εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς, και ο Ραούφ Ντενκτάς εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων, παρουσία του τότε γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βαλνταχάιμ. Οι «Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου Μακαρίου – Ντενκτάς» συνομολογήθηκαν σε μια περίοδο όπου τα πάντα τελούσαν υπό την απειλή του τουρκικού στρατού κατοχής, με την ελληνική κυπριακή πλευρά, αδύναμη, εγκαταλελειμμένη και αβοήθητη, να προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια της καταστροφής από την πρωτόγνωρη χουντική προδοσία. Η Αθήνα είχε, δυστυχώς, άλλες προτεραιότητες και μετά την πτώση της δικτατορίας. Και χρέη Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας εκτελούσε ακόμα ο Φαίδων Γκιζίκης, εκείνος δηλαδή που ουδέποτε απολογήθηκε για την υπογραφή του στη διαταγή για το άφρον πραξικόπημα κατά της νόμιμης κυπριακής κυβέρνησης! Οι Συμφωνίες Κορυφής, όπως τις ονόμασαν, ήταν δίχως άλλο ετεροβαρείς για τη δική μας πλευρά. Εντούτοις, ο Μακάριος τις υπέγραψε με βαριά καρδιά. Κάποιοι, μάλιστα, υποστηρίζουν πως οι συμφωνίες αυτές είναι που τον οδήγησαν στον θάνατο. Ο Μακάριος τις έβλεπε ουσιαστικά σαν συνθηκολόγηση ύστερα από την πολεμική ήττα μας. Μια συνθηκολόγηση, όμως, που ενίσχυσε ακόμα περισσότερο, αντί να κατευνάσει, τους τουρκικούς εκβιασμούς και τις απειλές, κάτι που στις 20 Μαΐου 1977 ανάγκασε τον Μακάριο σε ομιλία του στο πλαίσιο των εγκαινίων της Διεθνούς Εκθέσεως Κύπρου να ξεκαθαρίσει: «Οι συνομιλίες δεν γίνονται για να διαπραγματευτούμε τους όρους της παραδόσεώς μας. Ουδέποτε θα παραδοθούμε, ουδέποτε θα εγκαταλείψουμε τα δίκαιά μας ή θα απεμπολήσουμε τα δικαιώματά μας. Και για τη διασφάλισή τους θα αγωνιστούμε ανεξαρτήτως χρόνου και θυσιών. Λέγω μονάχα πως, όσο η καρδιά μου κτυπάει, οι παλμοί της θα είναι παλμοί αγώνος για τη σωτηρία της Κύπρου, για την πρόοδο και την ευημερία του λαού της στο σύνολό του». Και στις 20 Ιουλίου 1977, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κατά την προσφώνησή του στο πάνδημο συλλαλητήριο που έγινε στη Λευκωσία για την καταδίκη του δίδυμου εγκλήματος επανακαθόριζε τη στρατηγική του αγώνα μας: «…Ο αγώνας μας δεν στρέφεται κατά των Τουρκοκυπρίων. Είναι και αυτοί θύματα της τουρκικής εισβολής και δεν είναι αντίδικοί μας. Αντίδικός μας είναι η Τουρκία. Αυτή είναι ο εισβολέας που θέλουμε να διώξουμε για να ελευθερωθούμε. Έλληνες και Τούρκοι της Κύπρου…». Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 3 Αυγούστου 1977, ο Μακάριος, ύστερα από βαρύ καρδιακό επεισόδιο, φεύγει από τη ζωή.
Τριάντα δύο χρόνια πέρασαν από την ημέρα εκείνη που η καρδιά του πρώτου εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας έπαψε να κτυπά. Έκτοτε γινόμαστε μάρτυρες της ίδιας παράλογης τακτικής. Από τη μια οι απεγνωσμένες και ειλικρινείς προσπάθειες της δικής μας πλευράς (προσπάθειες που μας οδήγησαν μάλιστα διαχρονικά σε οδυνηρότατες υποχωρήσεις), προκειμένου να αποδείξουμε την καλή μας θέληση για λύση, και από την άλλη η Τουρκία, με τις παράλογες απαιτήσεις της για αποδοχή των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής, την ίδια στιγμή μάλιστα που εκβιαστικά απαιτεί να συναινέσουμε χωρίς όρους στην ευρωπαϊκή της προοπτική… Η Άγκυρα, η οποία και τότε και σήμερα εξακολουθεί να ασκεί όλη την επιρροή της προς τις εκάστοτε αρχές του ψευδοκράτους. Και με κάθε ειλικρίνεια (έκφραση που χρησιμοποιεί κατά κόρον και ο Δημήτρης Χριστόφιας), έχουν μαύρα μεσάνυκτα και εθελοτυφλούν όσοι πιστεύουν ακόμα πως συνομιλούμε με τον Ταλάτ και τους Τουρκοκυπρίους.
Η επανένωση και η επάνοδος σε καθεστώς ενός δημοκρατικού κράτους, που να εκπροσωπεί ισότιμα και με απόλυτο σεβασμό όλους τους νόμιμους πολίτες του, μάλλον αποτελούν ουτοπία. Ο λόγος, απλός και ευδιάκριτος. Η Τουρκία, χρόνια τώρα, ξεκάθαρα επιδιώκει ένα αμιγώς τουρκοκυπριακό κρατίδιο, με συγκεκαλυμμένα όμως και ισχυρά δικαιώματα και στο άλλο, κατ’ επίφαση μόνο, ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος. Σε μια κατ’ επίφαση ομοσπονδιακή Κύπρο, που δεν θα είναι καθόλου ενιαία και καθόλου ομοσπονδιακή, με τους αγγλοαμερικανούς επιδιαιτητές να ραδιουργούν και την Άγκυρα να περιμένει την επόμενη ευκαιρία για ολοκληρωτική κατάληψη…
Ε, λοιπόν, δεν είναι αυτή η λύση που ονειρευόταν όταν υπέγραφε τις Συμφωνίες Κορυφής ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος…
ΥΓ.: Θα γράφω πάντα χωρίς φόβο και πάθος, αντικειμενικά και ακομμάτιστα…
Ντίνος Αυγουστή
Εκπαιδευτικός στο Α.Τ.Ε.Ι. Λάρισας,
από το Μονάγρι Λεμεσού