Παρωδία «δημοκρατικού ανοίγματος» προς τους Κούρδους ετοιμάζει η Άγκυρα

Οι συζητήσεις στον τουρκικό Τύπο περί της επίλυσης του Κουρδικού και ο ρόλος του κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος βρίσκεται κρατούμενος στη νήσο Πλάτη της Προποντίδας, απασχόλησαν κατά κύριο λόγο, το διάστημα που κύλησε, την πολιτική επικαιρότητα στη γείτονα. Το αποκορύφωμα ήταν τη στιγμή που μέλος της τουρκικής κυβέρνησης ανακοίνωσε, προς επιβεβαίωση των φημών που κυκλοφορούσαν για την ανάληψη κυβερνητικής πρωτοβουλίας, ότι η ισλαμική κυβέρνηση του ΑΚΡ προτίθεται πράγματι να ασχοληθεί με την επίλυση του Κουρδικού το προσεχές διάστημα.

Ο τούρκος υπουργός Εσωτερικών Μπεσίρ Αταλάι, υπεύθυνος για τον συντονισμό του Υπουργικού Συμβουλίου, ανακοίνωσε στα ΜΜΕ, την περασμένη Τετάρτη, ότι η ισλαμική κυβέρνηση σχεδιάζει, σε συνεργασία με τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου, να εγκαινιάσει ένα «δημοκρατικό άνοιγμα» προς το κουρδικό στοιχείο της χώρας. Εντούτοις, ο υπουργός περιορίστηκε μόνο στην αναγγελία της ύπαρξης του σχεδίου, το οποίο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, αποτελείται από τρία μέρη-στάδια, αποφεύγοντας να αναφερθεί στις λεπτομέρειες.

Από τις δηλώσεις που έκανε ο Αταλάι προκύπτουν ορισμένα σημαντικά στοιχεία. Ο υπουργός υποστήριξε ότι το σχέδιο τού ιστορικού ανοίγματος, αν επαληθευθεί τελικά, προβλέπεται να έχει υπερκομματικό χαρακτήρα και θα ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο τούρκος υπουργός διατείνεται ότι όλα τα κόμματα, ακόμη και το κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατικής Τουρκίας (DΤΡ), το οποίο έχει πολλάκις προτείνει σχέδια επίλυσης του ζητήματος, θα προσκληθεί να συμμετάσχει στις συζητήσεις και να καταθέσει την άποψή του. Να υπενθυμίσουμε μόνο ότι ο πρωθυπουργός, από υπερβάλλοντα ζήλο, είχε αποκλείσει, υποδεικνύοντας το DΤΡ, κάθε συζήτηση με κόμματα που αρνούνται να αποκαλέσουν το ΡΚΚ τρομοκρατική οργάνωση, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη συμμετοχή του DΤΡ σε μια τέτοια διαδικασία.

Στις δηλώσεις του τούρκου υπουργού, εξάλλου, είναι καταφανής η προσπάθεια της ισλαμικής κυβέρνησης να δώσει στο «άνοιγμα» προς την κουρδική μειονότητα έναν χαρακτήρα «εκδημοκρατισμού», που θα διευρύνει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, καλλιεργώντας συνάμα το αίσθημα της «ισότητας» των δύο εθνικών στοιχείων. Για την αρτιότερη κατάρτιση του σχεδίου, ο υπουργός σημείωσε ότι έχει προβλεφθεί η συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς και τα ΜΜΕ, η αξιοποίηση της μέχρι τώρα ακαδημαϊκής έρευνας, αλλά και η επίκληση της εμπειρίας ξένων κρατών που αντιμετώπισαν παρόμοια ζητήματα, όπως, για παράδειγμα, η Ισπανία με τους Βάσκους και η Αγγλία με τους Βορειοϊρλανδούς, δίχως όμως αυτό να συνεπάγεται κατ’ ανάγκη και την άκριτη υιοθέτηση των λύσεων που αυτές προέκριναν.

Ο υπουργός, επιδιώκοντας ίσως να δημιουργήσει ένα ευρύτερο κλίμα συνεργασίας, επέμεινε ακόμη στο ότι το σχέδιο, όπως προαναφέραμε, δεν θα είναι αποκλειστικά έργο του ΑΚΡ και ως εκ τούτου δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί ως προϊόν κομματικής πολιτικής. Ωστόσο, από τις δηλώσεις του Αταλάι προκύπτει ένα σημαντικό στοιχείο που βάζει σε υποψίες τους παρατηρητές, για το αν και κατά πόσο το ΑΚΡ θα είναι σε θέση να κάνει την υπέρβαση στο Κουρδικό και να κατορθώσει αυτό που δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί του. Όπως τόνισε στην αρχή της ομιλίας του ο Αταλάι, η κυβέρνηση κινείται στην προκειμένη περίπτωση εντός του πλαισίου που έχει ορίσει το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Συμπλήρωσε επίσης ότι το υπουργείο Εσωτερικών, υπεύθυνο για την εκπόνηση του σχεδίου, συνεργάζεται στενά με τα σχετικά υπουργεία και τους θεσμούς, οι οποίοι, κατά τα φαινόμενα, δεν είναι άλλοι από το Γενικό Επιτελείο και τις Μυστικές Υπηρεσίες. Συνεπώς, το πλαίσιο επίλυσης του προβλήματος φαίνεται ότι είναι ήδη λίγο ως πολύ προκαθορισμένο. Ούτε λόγος για τερματισμό των επιχειρήσεων του στρατού στην ενδοχώρα και αποδοχής των όρων για εκεχειρία που πρότεινε ο υπαρχηγός των κούρδων αγωνιστών του ΡΚΚ, Μουράτ Καραγιλάν, πριν από λίγους μήνες! Υπ’ αυτές τις συνθήκες, όπου τα πράγματα αλλάζουν μόνο κατ’ όνομα και όχι κατ’ ουσίαν, πώς είναι δυνατό η ισλαμική πολιτική ηγεσία να ελπίζει στην επίτευξη μιας ευρύτερης συμφωνίας την οποία θα αποδεχτεί πρώτα απ’ όλα η ίδια η κουρδική μειονότητα;

Συνοψίζοντας, διαπιστώνουμε ότι οι συγκυρίες υπό τις οποίες έχει προταθεί το κυβερνητικό σχέδιο «δημοκρατικού ανοίγματος» προς το κουρδικό στοιχείο, κρίνονται ιδιαίτερα πιεστικές και περίπλοκες. Από τη μια, ο Οτσαλάν ετοιμάζει την αναγγελία ενός «Οδικού Χάρτη» για τη δημοκρατική επίλυση του Κουρδικού, που ενδέχεται να γνωστοποιηθεί εντός των προσεχών δύο εβδομάδων, γεγονός που προφανώς αυξάνει την πίεση τόσο στους Ισλαμιστές όσο και στους στρατιωτικούς. Και από την άλλη, οι συσχετισμοί στο βόρειο Ιράκ, όπου η Τουρκία έχει βλέψεις, φαίνεται να αλλάζουν εις βάρος της Άγκυρας, ιδιαίτερα μετά την επανεκλογή του Μασούτ Μπαρζανί στην προεδρία της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής την περασμένη εβδομάδα. Η επιτυχία του σχεδίου «ανοίγματος» που ετοιμάζει το ΑΚΡ, τελικά, δεν μπορεί παρά να εξαρτάται από τις παραχωρήσεις που θα κάνει η Άγκυρα για την αναγνώριση των πολιτισμικών, πολιτικών και οικονομικών δικαιωμάτων της κουρδικής μειονότητας και από την ειλικρίνεια που θα δείξει στην εφαρμογή της αρχής της ισονομίας και της ισοπολιτείας και εν γένει στον σεβασμό των πανανθρώπινων αξιών άνευ διακρίσεων.

Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος