Έλλειμμα σε έξι μήνες όσο είχαμε όλο το 2008!

Με έκδηλη αγωνία περιμένουν πλέον τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου την 5η Οκτωβρίου, ημερομηνία κατάθεσης του προσχεδίου του Προϋπολογισμού, καθώς φαίνεται ότι χάνεται η θερινή «μάχη» για ένα στοιχειώδες δημοσιονομικό «νοικοκύρεμα», που είναι απαραίτητο για να καταρτιστεί ένα «ευπρεπές» προσχέδιο και να σταλεί στην Κομισιόν, αλλά και για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος νέας, υποχρεωτικής προσφυγής στην αγορά ομολόγων για δανεισμό.

Μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα της δημοσιονομικής διαχείρισης του πρώτου τριμήνου, τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου διαβεβαίωναν την Κομισιόν ότι με τη συμπλήρωση του εξαμήνου θα φαινόταν η απόδοση των πρώτων διορθωτικών μέτρων στα έσοδα και τις δαπάνες, ενώ το καλοκαίρι η βελτίωση θα γινόταν ακόμη περισσότερο ορατή, με την κορύφωση της τουριστικής περιόδου.

Προς το παρόν οι προσδοκίες διαψεύδονται παταγωδώς, ενώ στην Τράπεζα της Ελλάδος εκφράζεται έντονη ανησυχία για τα στοιχεία της ταμειακής διαχείρισης που παρακολουθούν οι αναλυτές της, καθώς μέσα στο πρώτο εξάμηνο οι δανειακές ανάγκες της κεντρικής κυβέρνησης είχαν πλησιάσει τα 17,9 δισ. ευρώ, δηλαδή ήταν σχεδόν 800 εκατ. ευρώ υψηλότερες από το σύνολο των δανειακών αναγκών του 2008!

Το Γενικό Λογιστήριο περίμενε την… ησυχία της Παρασκευής, όταν όλοι βρίσκονταν στις παραλίες, για να δώσει στη δημοσιότητα τα δικά του απογοητευτικά στοιχεία, που δείχνουν μείωση εσόδων κατά 3,7% το πρώτο εξάμηνο, αύξηση δαπανών κατά 13,7% και άνοιγμα «τρύπας» άνω των 5 δισ. ευρώ στον Προϋπολογισμό, σε σχέση με τις πρόσφατα αναθεωρημένες προβλέψεις. Και αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι το έλλειμμα κινείται προς διπλασιασμό, αν δεν αλλάξει κάτι θεαματικά το β΄ εξάμηνο.

Τραπεζικά στελέχη τονίζουν ότι το εισπρακτικό «κρεσέντο» της κυβέρνησης μέσα στο καλοκαίρι είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί ελάχιστα αποτελεσματικό, όχι μόνο γιατί τα περισσότερα μέτρα είναι πρόχειρα και πρόσκαιρης διάρκειας, αλλά κυρίως επειδή η οικονομική καθίζηση είναι πλέον τόσο σοβαρή, που υπονομεύει κάθε προσπάθεια ενίσχυσης των εσόδων. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», η Τράπεζα της Ελλάδος και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο περιμένουν ότι φέτος το ποσοστό της συρρίκνωσης του ΑΕΠ ίσως και να υπερβεί το 2%, ενώ η οικονομία θα παραμείνει σε αρνητικό έδαφος και το 2010.

Τα τελευταία ευρωπαϊκά στοιχεία για την εμπιστοσύνη επιχειρήσεων και καταναλωτών, που παρακολουθούνται στενά από την Κομισιόν για την πρόγνωση των οικονομικών εξελίξεων, έδειξαν ότι η Ελλάδα ήταν από τις ελάχιστες χώρες της Ευρώπης των «27» όπου οι δείκτες εμπιστοσύνης υποχώρησαν, ενώ κατά μέσον όρο εμφάνισαν σημαντική βελτίωση.

Πενταροδεκάρες τα δάνεια

Η σοβαρότερη αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, είναι ότι οι υπέρογκες ανάγκες δανεισμού του Δημοσίου έχουν εκτοπίσει τον ιδιωτικό τομέα, που λαμβάνει ρευστότητα με το σταγονόμετρο και βιώνει έντονα την πιστωτική ασφυξία με όλες τις παρενέργειές της.

Ακόμη και τα ειδικά ομόλογα των 15 δισ. ευρώ, που δόθηκαν στις τράπεζες για να δανείσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν δεσμευθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για να λάβουν οι τράπεζες φθηνή ρευστότητα και να την κατευθύνουν πίσω σε κρατικά ομόλογα, ενώ τα καθαρά νέα δάνεια στον ιδιωτικό τομέα δεν ξεπέρασαν τα 3,5 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο, όσα δηλαδή χορηγούνταν στις καλές εποχές σε ένα δίμηνο.

Με αυτά τα δεδομένα, είναι τέτοια η κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, που οι απώλειες εσόδων από όλες τις πηγές είναι τόσο σοβαρές, ώστε όποια μέτρα και αν λαμβάνει η κυβέρνηση να φαίνονται ασήμαντα: η κατάρρευση των εισαγωγών πιέζει αφόρητα τα τελωνειακά έσοδα, η μεγάλη μείωση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων περιορίζει τις εισπράξεις από φορολογία εισοδήματος, η συμπίεση της κατανάλωσης «ροκανίζει» τις εισπράξεις από ΦΠΑ, ενώ η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να αυξάνεται, ακόμη και σαν «καταφύγιο» στην έλλειψη ρευστότητας.

Ιδιαίτερα ανησυχητική φέτος είναι η σοβαρή πίεση που ασκείται στα ασφαλιστικά Ταμεία και ιδίως στο ΙΚΑ, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια το Δημόσιο θα χάσει ένα πολύτιμο «μαξιλάρι», που επέτρεπε να εμφανίζει χαμηλότερα ελλείμματα, σύμφωνα με τον ορισμό του Μάαστριχτ.

Η λεγόμενη «άσπρη τρύπα», δηλαδή τα πλεονάσματα των Ταμείων και των ΟΤΑ, αντιστάθμιζε σε σημαντικό βαθμό τα ελλείμματα της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά φέτος είναι πολύ αμφίβολο αν θα συνεχισθεί αυτή η καλή παράδοση, καθώς η μείωση των εισπράξεων του ΙΚΑ οδηγεί το σημαντικότερο Ταμείο σε ελλειμματική λειτουργία.

Με αυτά τα δεδομένα, οι περισσότεροι οικονομικοί παράγοντες συμφωνούν με την εκτίμηση που διατύπωσε ο πρώην υφυπουργός Οικονομικών, Πέτρος Δούκας, που μίλησε ανοικτά για έλλειμμα πάνω από 7,5% του ΑΕΠ φέτος, ενώ αρκετοί τη βρίσκουν… υπεραισιόδοξη. Με τέτοιες αποκλίσεις, τονίζουν, είναι πολύ αμφίβολο αν μπορεί η Ελλάδα να διεκδικήσει από την Κομισιόν την τήρηση της άτυπης συμφωνίας για μια παράταση της δημοσιονομικής προσαρμογής ως το τέλος του 2011, αφού στην περίπτωση της «ήπιας» μεταχείρισης μιας χώρας με τόσο μεγάλα ανοίγματα θα δινόταν ένα πολύ κακό μήνυμα στις αγορές ομολόγων.