Εφιάλτης η μετάλλαξη, δύσκολος ο χειμώνας

Η ταχύτητα με την οποία διεισδύει ο ιός είναι ένα φαινόμενο πρωτόγνωρο και η συμπεριφορά του στο μέλλον άδηλη. Όπως αδύνατη είναι, αυτήν τη στιγμή, η αποτίμηση των κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών που θα επιφέρει σε παγκόσμιο επίπεδο η πανδημία γρίπης. Ένα είναι σίγουρο: Οι χοίροι ανά τον κόσμο δεν κινδυνεύουν, καθώς έχουν, εδώ και χρόνια, το δικό τους εμβόλιο, ενώ το εμβόλιο για τους ανθρώπους, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκτιμάται ότι θα αδειοδοτηθεί, θα πάρει δηλαδή το πράσινο φως για κυκλοφορία από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, μετά τις 20 Σεπτεμβρίου.

Ο κίνδυνος της μετάλλαξης του ιού είναι για τους επιστήμονες ανοικτός κάθε στιγμή. Γι’ αυτό τα μέτρα αυτοπροστασίας κρίνονται απαραίτητα ώστε να περιορισθεί η διάδοσή του.

Ένας από τους βασικούς φορείς αντιμετώπισης κρίσιμων και σοβαρών προβλημάτων υγείας είναι το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ). Ο πρόεδρός του, γιατρός Γιάννης Πιερρουτσάκος, σε συνέντευξή του στο «Π» δίνει μεγάλη βαρύτητα στην

ενημέρωση και στα μέτρα που

έχουν σχεδιασθεί σε συσκέψεις υπό τον υπουργό Υγείας Δημ. Αβραμόπουλο. Δείχνει συγκρατημένα αισιόδοξος, με την προϋπόθεση της μη μετάλλαξης του ιού, ενώ υποστηρίζει πως η παγκόσμια ιατρική κοινότητα βρίσκεται σε εγρήγορση και στενή συνεργασία για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την ελαχιστοποίηση των συνεπειών της.

// Κάθε μέρα αλλάζουν τα στοιχεία επί τα χείρω. Έχετε την ευελιξία να αλλάζετε και το πρόγραμμα δράσης και αντιμετώπισης;

– Το φαινόμενο αυτό είναι πρωτόγνωρο. Δεν το έχουμε αντιμετωπίσει τουλάχιστον από το 1918, γιατί οι ενδιάμεσες γρίπες, το 1957 και το 1963, εάν δεν με απατά η μνήμη μου, δεν είχαν την έκταση της πανδημίας.

Τα σχέδια είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να προσαρμόζονται σε οποιαδήποτε κατάσταση. Είναι σχέδια τα οποία προβλέπουν από την πιο απλή περίπτωση έως την πιο πολυσύνθετη. Έτσι πρέπει να κάνει και το κράτος και ένας φορέας προάσπισης δημόσιας υγείας, όπως είμαστε εμείς. Έχουμε σχέδια για όλα τα πιθανά σενάρια που μπορεί να εξελιχθούν σε οποιαδήποτε φάση της επιδημίας.

Ήδη περάσαμε από τη φάση της αντιμετώπισης στη φάση της προστασίας, ετοιμαζόμαστε για τη φάση του εμβολιασμού και στη συνέχεια έχουμε τη φάση αντιμετώπισης των προβλημάτων που θα φέρει ο χειμώνας.

Αυτήν τη στιγμή παρακολουθούμε με εξαιρετική προσοχή το νότιο ημισφαίριο της Γης, γιατί εκείνο μας δίνει τα μονοπάτια που πρέπει να ακολουθήσουμε, συλλέγοντας στοιχεία εξάπλωσης αλλά και αντιμετώπισης του ιού. Και ιδιαίτερα παρακολουθούμε συστήματα υγείας τα οποία είτε είναι καλύτερα είτε είναι παρόμοια με τα δικά μας. Παρακολουθούμε τι συμβαίνει στην Αυστραλία, στη Χιλή, στην Αργεντινή. Μελετάμε τα στατιστικά δεδομένα, αλλά και ολόκληρη την πορεία της γρίπης εκεί, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να προσαρμοσθούμε κι εμείς –γιατί δεν θα μείνουμε αλώβητοι στο βόρειο ημισφαίριο– στην εξέλιξη της κατάστασης.

// Ακολουθούμε τους χειρισμούς των χωρών που προηγούνται ημών στην πανδημία;

– Αυτήν τη στιγμή δεν έχουμε τίποτα άλλο. Δεν υπάρχει βιβλιογραφικό δεδομένο στην ιατρική, όπως συμβαίνει με άλλες ασθένειες. Είναι ένα φαινόμενο πρωτόγνωρο. Οι διεθνείς οργανισμοί και τα μεγάλα κράτη έχουν κάνει σενάρια για καταστροφές, σεισμούς, ακόμη και για πανδημίες. Από εκεί αντλούμε κι εμείς το υλικό μας.

// Μέτρα πρόληψης πόσο έτοιμοι είμαστε να πάρουμε;

– Ίσως είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη η οποία, όταν η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί δημόσιας υγείας έστειλαν το μήνυμα της γρίπης, που ξεκίνησε στο Μεξικό, έλαβε μέτρα.

Οι επιδημιολόγοι του ΚΕΕΛΠΝΟ με ειδοποίησαν αμέσως και μου επέστησαν την προσοχή για τυχόν προβλήματα που θα έχουμε. Από το πρώτο βράδυ που πήραμε την πληροφορία, μελετήσαμε και πήραμε τα πρώτα καίρια μέτρα, ούτως ώστε να συγκρατήσουμε την εξάπλωση όσο το δυνατόν περισσότερο. Τα πρώτα μέτρα, θυμάστε, ήταν η ενημέρωση του κοινού και ιδιαίτερα των ταξιδιωτών που έρχονταν τότε από την Αμερική και κυρίως από το Μεξικό. Ακολούθησαν τα νοσοκομεία αναφοράς, ο

επαναπροσδιορισμός των φαρμάκων, έγιναν παραγγελίες κ.λπ.

Ενημερώσαμε φορείς, συλλόγους, η Διεύθυνση Ταξιδιωτικής Ιατρικής έβγαλε φυλλάδια, αφίσες κ.λπ. Δόθηκαν οδηγίες στα νοσοκομεία και βρισκόμασταν σε καθημερινή τηλεδιάσκεψη με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, το ευρωπαϊκό και αμερικάνικο CDC (Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη

Ασθενειών) και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης προετοιμαστήκαμε για το καλοκαίρι λόγω του τουρισμού. Έως την προηγούμενη εβδομάδα το 75% των κρουσμάτων μας ήταν εισαγόμενα. Τα νούμερα δεν αυξήθηκαν, όπως έγινε σε άλλες χώρες, και εκτιμώ πως έτσι θα προχωρήσουμε.

// Ποιο είναι το δικό μας πρόγραμμα καταστολής; Το έχουμε σχεδιάσει;

– Η υπόθεση της καταστολής είναι δύσκολη υπόθεση. Το παν είναι η πρόληψη. Όχι μόνο στην πανδημία, αλλά σε κάθε πρόβλημα υγείας. Εχουμε σχέδια, αλλά προηγουμένως πρέπει να δούμε πώς θα εξελιχθεί η πανδημία. Εάν εξελιχθεί όπως είναι, νομίζω ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Δεν θα έχουμε ιδιαίτερο πρόβλημα, με δεδομένο το γεγονός ότι από τα μέσα έως τα τέλη Σεπτεμβρίου θα έχουμε τα εμβόλια, αφού, προηγουμένως, εγκριθούν από τον Ευρωπαϊκό Φορέα Φαρμάκων. Ο συνδυασμός μέτρων πρόληψης με τον εμβολιασμό δεν θα μας υποχρεώσει να κάνουμε βίαιες κινήσεις. Πρέπει να είμαστε νηφάλιοι.

Στο ενδεχόμενο, που είναι πολύ μακρινό, όπως λένε οι μεγάλοι επιστήμονες, μιας εξέλιξης απρόβλεπτης, είμαστε σε ετοιμότητα να την αντιμετωπίσουμε.

// Εάν έχουμε μια διάχυση… μια πανδημία

– Πανδημία έχουμε. Μετάλλαξη εννοείτε…

// Όχι, γιατί η μετάλλαξη είναι

ένα ενδεχόμενο που δεν το γνωρίζουμε. Εάν υπάρξει μεγάλη διάχυση έχουμε πρόγραμμα αντιμετώπισης;

– Όπως φαίνεται από το νότιο ημισφαίριο, το πρόβλημα του ιού παρουσιάζει μεγάλη διεισδυτικότητα, αλλά μέχρι στιγμής δεν παρατηρούμε μεγάλη διάχυση. Από την άλλη πλευρά όμως, από τη στιγμή που δεν βλέπουμε μπροστά μας το φάσμα της μετάλλαξης, η βαρύτητά του είναι τέτοια, όπως, περίπου, είναι η κοινή γρίπη, που σημαίνει ότι μπορεί να αντιμετωπισθεί σωστά χωρίς να έχουμε κραδασμούς στο σύστημα υγείας.

// Με τα σημερινά δεδομένα ποια είναι η συμβουλή σας;

– Τα μέτρα αυτοπροστασίας. Ως ευρωπαϊκή χώρα οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι οι πολλές χειραψίες, το άγγιγμα αντικειμένων κ.λπ. μπορούν να μεταφέρουν ιούς. Συνεπώς συχνή πλύση των χεριών. Όταν φτερνιζόμαστε ή βήχουμε πρέπει να χρησιμοποιούμε χαρτομάντιλα ή να βάζουμε μπροστά το μπράτσο μας στο ύψος του αγκώνα, ώστε τα σταγονίδια να συγκεντρωθούν στο ύφασμα του ρούχου μας. Ποτέ το χέρι.

Ο ιός μεταδίδεται –θα το πω για εκατομμυριοστή φορά– διά της αναπνευστικής οδού και όχι διά της πεπτικής οδού. Γι’ αυτό και αποκλείεται η μετάδοση από τα χοιρινά.

// Εν όψει του χειμώνα;

– Θα δούμε την εξέλιξη. Δεν μπορούμε από τώρα να αρχίσουμε τις απαγορεύσεις και τους αφορισμούς.

// Αυτήν τη στιγμή τι μπορείτε να προσφέρετε εσείς;

– Όποιος έχει υπόνοιες για γρίπη, καλό θα είναι να επικοινωνήσει με τον προσωπικό του γιατρό. Ή, επίσης, υπάρχει το τηλέφωνο του κέντρου επιχειρήσεων του ΚΕΕΛΠΝΟ (210 5212054), που λειτουργεί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, με πολλές γραμμές και εξειδικευμένους γιατρούς και νοσηλευτές, οι οποίοι δίνουν οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζεται για την

ενημέρωση κάθε πολίτη.

// Αυτές τις μέρες γίνεται μεγάλη συζήτηση για τα σχολεία. Ποια είναι η δική σας θέση;

– Θέλει πολλή σκέψη, γιατί στην Αμερική όπου εφαρμόστηκε το μέτρο θεώρησαν ότι δεν πέτυχε.

// Γιατί;

– Γιατί έπαιρναν τα παιδιά και τα πήγαιναν σε παιδικές χαρές, σε παιδότοπους, σε κινηματογράφους, σε καφετέριες, σε κλαμπ και κόλλαγαν. Όταν λέμε να καθίσεις μέσα, εννοούμε να αποφύγεις την επαφή. Αλλά δεν μπορούμε να φτάσουμε σε σημείο καραντίνας.

// Διακρίνω μιαν αντίφαση:

Έχουμε έναν ιό που προκάλεσε πανδημία και η επιστημονική κοινότητα μέχρι στιγμής δείχνει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα με τα ήδη γνωστά φάρμακα. Από την άλλη πλευρά διακρίνουμε

έναν πανικό, μια κινδυνολογία και αγωνία για το μέλλον. Τι

ακριβώς φοβόμαστε; Τι είναι

αυτό που δεν μπορούμε σήμερα να αντιμετωπίσουμε;

– Η διεθνής επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι η μεγάλη διεισδυτικότητα του ιού θα έχει και παράπλευρες απώλειες από άτομα που έχουν κι άλλες παθήσεις…

// Ο κίνδυνος αυτός υπάρχει σε κάθε μορφή γρίπης…

– Δεν ισχύει, γιατί η μεταδοτικότητα οποιασδήποτε άλλης γρίπης δεν είναι ίδια με τη σημερινή. Η κοινή γρίπη εκδηλώνεται σε ποσοστό 5% με 8% του πληθυσμού κάθε χρόνο. Εδώ μιλάμε για νούμερα πολύ μεγαλύτερα. Δεύτερον, είναι ένας καινοφανής ιός που δεν ξέρει κανένας πότε και πώς θα αντιδράσει. Οι επιστήμονες λένε πως μπορεί η αντίδρασή του να πάρει χρόνο. Μπορεί και να μην αντιδράσει ποτέ.

Υπάρχει ένας φόβος γιατί υπάρχουν ιστορικά δεδομένα. Η γρίπη των χοίρων, η λεγόμενη ισπανική, έκανε τρεις μεταλλάξεις τότε. Βέβαια η ιατρική δεν ήταν στο ίδιο επίπεδο που είναι σήμερα.