Σχέσεις στοργής και… οργής με εκδότες και δημοσιογράφους

Για τις τελευταίες αναταράξεις στον Τύπου και τις οδυνηρές συνέπειες στους εργαζόμενους ο Γιώργος Παπανδρέου συγκάλεσε σύσκεψη με στενούς του συνεργάτες (μεταξύ αυτών Ραγκούσης, Αθανασάκης, Παπακωνσταντίνου) και συζήτησαν τι ακριβώς συμβαίνει. Το συμπέρασμά τους ήταν ότι οι κινήσεις που γίνονται είναι περισσότερο επιχειρηματικές παρά πολιτικές, με πολιτικές όμως συνέπειες, και συμφώνησαν να εξετάσουν στενά το πώς δίδεται η κρατική διαφήμιση στα μέσα ενημέρωσης, με ποια κριτήρια και ποια πολιτικά δεδομένα. Εκτίμησαν παράλληλα ότι οι ανακατατάξεις θα συνεχιστούν, θα αλλάξουν πολλά με την ψηφιοποίηση των μέσων ενημέρωσης, άρα και τα διάφορα συμφέροντα, τα οποία, σύμφωνα με το ΠΑΣΟΚ, θα πρέπει να κινηθούν με διαφάνεια. Και οι όποιες αλλαγές θα πρέπει να διασφαλίζουν τους εργαζόμενους δημοσιογράφους.

Τα μέσα ενημέρωσης ήταν ανέκαθεν για το ΠΑΣΟΚ ο πολιορκητικός κριός. Οι σχέσεις ανάμεσα στο Κίνημα και τον Τύπο αναπτύχθηκαν από τη στιγμή που το ΠΑΣΟΚ έγινε, το ’81, κυβέρνηση, με τον Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό, και δεκάδες στελέχη του άρχισαν να αναπτύσσουν ιδιαίτερες σχέσεις με εκδότες, διευθυντές και δημοσιογράφους. Σχέσεις στοργής και ενίοτε… οργής, κάθε φορά που το ένα από τα δύο μέρη αυτής της άτυπης συμμαχίας δεν τηρούσε τα υπεσχημένα.

Πολλοί δημοσιογράφοι αναδείχθηκαν χάρη στο ΠΑΣΟΚ σε πρώτο ρόλο. Έγιναν εκτός από δημοσιογράφοι και παράγοντες. Ξεκίνησαν γράφοντας σχόλια παραπολιτικά κατά παραγγελία και στη συνέχεια μερικοί εξ αυτών κατάφεραν με τις ευλογίες του ΠΑΣΟΚ (που πάντα παραπονιόταν ότι δεν διαθέτει «δικές» του εφημερίδες, πλην της «Εξόρμησης» που έκλεισε ο Σημίτης όταν ανέλαβε πρόεδρος γιατί δεν την ήθελαν οι εκδότες) να γίνουν μεγάλοι και τρανοί, ακόμη και εκδότες. Αναρριχήθηκαν στα ύπατα αξιώματα της δημοσιογραφίας, έγιναν νεόπλουτοι, απέκτησαν δύο και τρία σπίτια (εκτός από τα εξοχικά τους), αγόρασαν (όχι μόνο με τους υπέρογκους μισθούς τους) σκάφη και κότερα, με ναύτες υπηρετικό προσωπικό, και φιλοξενούσαν σ’ αυτά τους πολιτικούς τους φίλους, απολαμβάνοντας τα πούρα τους στην κουπαστή, αυτοθαυμαζόμενοι και… επαιρόμενοι για τους… κόπους μιας ζωής! Ποτέ τους δεν περίμεναν κάτι τέτοιο…

Στη συνέχεια το ΠΑΣΟΚ πέρασε μια περίοδο με τον Τύπο απέναντί του. Λίγοι θα θυμούνται τον Ανδρέα Παπανδρέου να αποκαλεί από το βήμα της Βουλής «πατσαβούρα» τον «Ελεύθερο Τύπο» και άλλοι τόσοι το πρωτοσέλιδο τίτλο του «Έθνους» «Πέφτει ο φαύλος»… την ημέρα των εκλογών του Ιουνίου του ’89. Οι «24 Ώρες», η εφημερίδα που είχε εκδώσει ο Κοσκωτάς, προκάλεσε την μήνιν των παραδοσιακών εκδοτών. Ακόμη και εκείνοι που είχαν εξυπηρετηθεί στο έπακρο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έσπευσαν να εκδικηθούν. Ήταν η εποχή που ο Ανδρέας περνούσε τις μέρες του στα διάφορα νοσοκομεία. Κάθε φορά που γινόταν καλά, κάθε φορά που αποκτούσε πολιτική δύναμη, οι γυμνοσάλιαγκες επέστρεφαν. Το «βρώμικο» ’89 ήταν το αποκορύφωμα της αγνωμοσύνης. Οι ευεργετηθέντες αποκαλούσαν «κλέφτη» τον Ανδρέα…

Δημιούργημα του ΠΑΣΟΚ

η κατάντια του Τύπου

Η σχέση του ΠΑΣΟΚ με τον Τύπο πέρασε από σαράντα κύματα. Δικό του δημιούργημα είναι η σημερινή κατάντια, όχι βέβαια πως δεν βοήθησαν με την τακτική τους οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι που ενεπλάκησαν στα γρανάζια της εξουσίας εξυπηρετώντας φίλους και γνωστούς. Ίσα ίσα, συμμετείχαν ενεργά στις διάφορες δουλειές…

Μάλιστα την εποχή της διαδοχής του Ανδρέα από τον Σημίτη είχε ακουστεί ότι στο τραπέζι έπεσαν χοντρά πακέτα. Υπήρξαν άνθρωποι του Τύπου που μυρίστηκαν εγκαίρως την αλλαγή ηγεσίας και φρόντισαν να πάνε κοντά για να πουλήσουν εκδούλευση, με το αζημίωτο φυσικά. Εγκατέλειψαν τον Ανδρέα και τα στελέχη του και πλεύρισαν αυτούς που ερχόντουσαν στην εξουσία. Άλλαξαν στυλ, φόρεσαν Αρμάνι, δεν άλλαξαν όμως πρόσωπο. Και στόχο: Τώρα που βρήκαν την ευκαιρία τα ήθελαν όλα. Και τα πήραν όλα. Οι κολεγιές τους με ανθρώπους που είχαν εξουσία στην κυβέρνηση Σημίτη τους έφεραν στα πάνω και άρχισαν να μιλάνε με άλλο ύφος. Ο ρόλος των καναλιών ή των εφημερίδων όπου εργαζόντουσαν ήταν αρκετά σημαντικός και άρα είχαν επιρροή. Αποζημιώθηκαν με το παραπάνω, είτε μέσα από κρατικές δουλειές, είτε μέσω άλλων τρόπων.

Οι μαύρες και οι άσπρες λίστες

Έφτασε η εποχή του χρηματιστηρίου και το ΠΑΣΟΚ με εκείνους που ήθελαν να χωθούν στον ναό του χρήματος έκανε… πάρτι. Δημοσιογράφοι, φίλοι του Κινήματος, στελέχη, γνωστοί, όποιος περνούσε έξω από τα κεντρικά γραφεία του ΠΑΣΟΚ στη Χαριλάου Τρικούπη έπαιρνε κι ένα χαρτάκι με μια μετοχή που θα του απέφερε σημαντικά κέρδη μέσα σε λίγες ώρες. Τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ είχαν μετατραπεί σε ΑΕΛΔΕ (Ανώνυμη Εταιρεία Λήψης και Διαβίβασης Εντολών). Το χρώμα του χρήματος είχε ζαλίσει τους περισσότερους που έβλεπαν τα χρήματά τους να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο! Και δώσ’ του τα παπαγαλάκια να προβάλλουν μετοχές που ήταν φούσκες και πολλές φορές ανύπαρκτες. Στελέχη του πρώην πρωθυπουργού, τραπεζίτες και μη, ανέβαιναν τα σκαλοπάτια του Μαξίμου μοιράζοντας (όπως οι σεΐχηδες ρολόγια στους ιθαγενείς) ονόματα εταιρειών που ανεβοκατέβαιναν στον πίνακα της Σοφοκλέους ανάλογα με τις εντολές που δινόντουσαν επί τόπου και μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Λίγο πριν από την περίοδο αυτή, κατά την οποία πλούτισαν πολλοί άνθρωποι του Τύπου, από το Μαξίμου είχαν διαρρεύσει πληροφορίες για αρεστούς και μη αρεστούς δημοσιογράφους που δεν συνέβαλλαν στο χτίσιμο του εκσυγχρονισμού. Όσοι δεν μετείχαν στο πάρτι εκείνης της περιόδου, όσοι δηλαδή δεν δέχθηκαν να πλουτίσουν σε βάρος του ελληνικού λαού, είχαν καταχωρισθεί στις μαύρες λίστες του Μαξίμου. Φυσικά, όπως πάντα, έτσι και εδώ, στη μοιρασιά άλλοι έμειναν ικανοποιημένοι και άλλοι όχι, και επειδή τα χρήματα ήταν πολλά, γρήγορα ο εναγκαλισμός των δύο εξουσιών έλαβε τέλος. Ο κόσμος, πάντως, που έβλεπε πολιτικούς και δημοσιογράφους να βγάζουν χρήματα αφειδώς, έσπευσε να κερδίσει και εκείνος, και πολλές χιλιάδες Έλληνες την πάτησαν, έχοντας πουλήσει ό,τι είχαν προκειμένου να αγοράσουν μετοχές. Μοιραία λοιπόν ο κόσμος άρχισε από τότε να μιλά για τους δημοσιογράφους με τα χειρότερα λόγια, χαρακτηρίζοντάς τους

όλους λαμόγια. Λέξη που δεν βγήκε από την ελληνική φρασεολογική καθημερινότητα μέχρι σήμερα.

Σιγή ιχθύος-στόματα κλειστά

Το πάρτι των δύο εξουσιών, πολιτικής και δημοσιογραφίας, όλοι το έβλεπαν, αλλά κανείς δεν μίλαγε. Αν κάποιος μίλαγε, ο νόμος της σιωπής θα έσπαγε. Επομένως συνεχίστηκε αυτή η κατάσταση με άλλες μορφές δούναι και λαβείν, αφού το χρηματιστήριο είχε αρχίσει να μυρίζει μπαρούτι. Όταν ο Κώστα Σημίτης παρέδωσε το δακτυλίδι στον Γιώργο Παπανδρέου, οι σχέσεις πέρασαν σε άλλο επίπεδο. Το υπουργείο Εξωτερικών υπό την ηγεσία του Γιώργου είχε άλλη αντίληψη για τους δημοσιογράφους. Επιχειρήθηκε τότε από ορισμένους της νέας ηγεσίας να αλλάξουν οι δημοσιογράφοι που κάλυπταν το ρεπορτάζ του ΠΑΣΟΚ επειδή θεωρήθηκαν φίλοι του εκσυγχρονισμού. Πολύ μετέπειτα, σε συζήτηση για τους δημοσιογράφους σε πολύ στενό κύκλο της νέας ηγεσίας, ειπώθηκε ότι δεν είχαν δικούς τους δημοσιογράφους που θα στήριζαν το σύνθημα «Γιώργο άλλαξέ τα όλα», γι’ αυτό επιχειρήθηκε να βρεθούν οι καλοθελητές, με ανταμοιβή την πρώτη είδηση, αλλά το πείραμα δεν είχε θετικά αποτελέσματα. Άλλωστε, όσοι ήταν τότε κοντά στη νέα ηγεσία εργαζόντουσαν σε εφημερίδες μικρής κυκλοφορίας και άρα δεν θα είχαν τα αποτελέσματα που επεδίωκαν.

Τα ραντεβού του Γιώργου με τους εκδότες

Οι στρατιές δημοσιογράφων είχαν εξαφανιστεί μέχρι να «κάτσει» η σκόνη της αλλαγής ηγεσίας. Μέχρι τότε ο Παπανδρέου δεν είχε κανέναν σύμμαχο στον Τύπο, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, φίλους από παλιά, χωρίς όμως ειδικό βάρος.

Το θέμα απασχόλησε και απασχολεί την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Αποκορύφωμα των σχέσεων αυτών της ηγεσίας με τον Τύπο ήταν όσα συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 2007, αμέσως μετά τις εθνικές εκλογές, όταν άρχισε η μάχη της διαδοχής. Οι δημοσιογράφοι που στήριζαν τις κυβερνήσεις του Κ. Σημίτη έσπευσαν να στηρίξουν την υποψηφιότητα του Ευάγγελου Βενιζέλου. Άλλος δρόμος για τον Γιώργο Παπανδρέου απ’ την καταγγελία της διαπλοκής δεν υπήρχε, λες και ο ίδιος δεν γνώριζε…

Οι σχέσεις του Γιώργου με εκδότες και καναλάρχες δεν έφτιαξαν ποτέ, με μικρές εξαιρέσεις κατά περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε σήμερα μετά τη νίκη του στις ευρωεκλογές. Ποτέ δεν τους είχε σε υπόληψη, ούτε φυσικά και οι ίδιοι τον Γιώργο. Ραντεβού έχουν γίνει με διευθυντές καναλιών, εκδότες και δημοσιογράφους. Τους ζητάει καθαρές σχέσεις, όχι βοήθεια για την εκλογή του στην πρωθυπουργία, αν και αυτό υποκρύπτουν τα ραντεβού μαζί τους, στο εστιατόριο του Λυκαβηττού και αλλού. Τα τηλέφωνα συνεργατών του Παπανδρέου με στελέχη και διευθυντές κυριακάτικων εφημερίδων μεγάλης κυκλοφορίας έχουν πυκνώσει, τα τραπέζια το ίδιο: Στόχος μια νέα σχέση πάνω σε θεσμικές αξίες, όχι σαν τις παλιές που βασίζονταν σε οικονομικά κίνητρα. Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι αυτής της άποψης, όχι όμως και τα διάφορα στελέχη του που με τις γνωριμίες που έχουν δεξιά και αριστερά στον Τύπο, φροντίζουν να περνάνε διάφορα σχόλια θετικά για τους ίδιους ή αρνητικά για τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Είναι συχνό το φαινόμενο τελευταία στις παραπολιτικές στήλες εφημερίδων μεγάλης κυκλοφορίας. Αλληλοκαρφώματα και ρουφιανιλίκι για μια θέση του ονόματός τους στο ρεπορτάζ. Φτηνά ανταλλάγματα. Άλλωστε το ΠΑΣΟΚ δεν είναι στην εξουσία τώρα για να διαθέτει άφθονο χρήμα.

Το ίδιο που γίνεται με το ΠΑΣΟΚ συμβαίνει και με την κυβέρνηση. Δεν είναι πια το χρηματιστήριο μέσο πίεσης για κατευθυνόμενα ρεπορτάζ. Άλλες μέθοδοι χρησιμοποιούνται, ας πούμε ένας διορισμός σε ΔΣ μιας κρατικής εταιρείας του Δημοσίου, όπως και επί ΠΑΣΟΚ, μια πληροφορία για πρώτη σελίδα, όπως και επί ΠΑΣΟΚ, ένα σπίτι επιπλέον με γκαζόν στον κήπο, όπως επί ΠΑΣΟΚ. Λίγα πράγματα άλλαξαν από το ΠΑΣΟΚ στη Νέα Δημοκρατία κι αυτό γιατί δεν άλλαξε η αντίληψη του κόμματος εξουσίας για τη σχέση με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Πώς λοιπόν σήμερα να μη διέρχεται κρίση ο Τύπος, αφού ο καθένας, βλέποντας το εύκολο χρήμα, ήθελε να γίνει δημοσιογράφος; Αν μάλιστα είχε και κάποιον γνωστό σ’ ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, δεν χρειαζόταν και να κοπιάσει ιδιαίτερα – όχι φυσικά πως στα μικρότερα δεν γίνονται αυτά, αφού οι πιέσεις εκεί είναι εντονότερες. Πετύχαινε τον στόχο του εν μια νυκτί και μάλιστα με επίσημη ταυτότητα.

Η μπάλα μάς παίρνει όλους, γι’ αυτό πρέπει να γίνει ξεκαθάρισμα και να μη μας θεωρεί ο κόσμος λαμόγια, όπως μέχρι τώρα εν πολλοίς δίκαια μας χαρακτηρίζει. Όσο παραμένει αυτός ο χαρακτηρισμός, τόσο θα μπαίνουν τα λουκέτα στις επιχειρήσεις Τύπου το ένα πίσω από το άλλο.