Από τον «ευρωκομμουνισμό» στη «lifestyle» Αριστερά

Τα όσα διαδραματίζονται την περίοδο αυτή στον ΣΥΡΙΖΑ –και οι δυσμενείς προβλέψεις που διατυπώνονται για όσα επέρχονται– αποτελούν ασφαλώς φαινόμενα μιας βαθιάς κρίσης που δεν αφορά μόνον τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά γενικότερα την Αριστερά. Όμως, σήμερα, ιδιαίτερα στον ΣΥΡΙΖΑ και στη σχέση ΣΥΝ – ΣΥΡΙΖΑ, συμπυκνώνεται ένα πλήθος ανεπίλυτων αντιφάσεων που καθιστούν το κλίμα εκρηκτικό και κάθε πρόβλεψη δυσχερή…

«Πολύ νερό κύλησε στον ποταμό» από την ίδρυση του ΚΚΕ (Εσ.) μέχρι τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ. Ασφαλώς οι σημαντικές –και σίγουρα κοσμοϊστορικού χαρακτήρα– αλλαγές τις τέσσερις αυτές δεκαετίες οδήγησαν σε βαθείς μετασχηματισμούς τα κόμματα, τις πολιτικοϊδεολογικές τους αρχές, τα κοινωνικά τους ερείσματα… Όμως ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ, ως πολιτικοϊδεολογικός «χώρος», βίωσε με τον πλέον έντονο τρόπο τις μεταβολές αυτές, λόγω του ίδιου του τρόπου συγκρότησης και πολιτικής λειτουργίας του. Η σημερινή του «έκφραση», ως προϊόν μιας ιστορικής μεταλλαγής, ελάχιστα κοινά στοιχεία έχει με την κομματική του αφετηρία… Δεν είναι παράδοξο συνεπώς το γεγονός ότι σήμερα η ηγεσία του επιδιώκει να αποκόψει και τις τελευταίες «ρίζες», να σβήσει και τις τελευταίες μνήμες… από το μακρινό παρελθόν.

Αμέσως μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ ο χώρος που εκφράστηκε από το ΚΚΕ (Εσωτερικού) κινήθηκε σε δύο βασικές στρατηγικές. Πρώτον, στην πλήρη αποδέσμευση από τα δογματικά πολιτικοϊδεολογικά και οργανωτικά «προτάγματα» του παραδοσιακού κομμουνιστικού υποδείγματος και, δεύτερον, στον φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό που εκφράστηκε με το πρότυπο του ευρωκομμουνισμού, όταν μάλιστα στην Ευρώπη μεσουρανούσαν τα αντίστοιχα κομμουνιστικά κόμματα και τα μεγάλα κοινωνικά ρεύματα στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία.

Ιδιαίτερα ο φιλοευρωπαϊκός προσανατολισμός του ΚΚΕ (Εσωτερικού) αποτέλεσε μια δεσπόζουσα πολιτικοϊδεολογική στρατηγική του χώρου, που υπηρετήθηκε από μια σειρά διανοουμένων της Αριστεράς, σε μια περίοδο μάλιστα που η συντηρητική παράταξη, υπό τον Κ. Καραμανλή, δεν διέθετε τους απαραίτητους «οργανικούς διανοούμενους» φιλελεύθερης κατεύθυνσης οι οποίοι θα μπορούσαν να υποστηρίζουν αποτελεσματικά το συμβολικό καραμανλικό πρόταγμα «ανήκομεν εις την Δύσιν».

Το πρώτο σοβαρό «ιστορικό ρήγμα» στην πορεία αυτήν του ανανεωτικού κομμουνιστικού εγχειρήματος σημειώθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1980 με την «επανασυγκόλλησή» του με το ΚΚΕ και αποηθικοποιήθηκε και απονομιμοποιήθηκε πλήρως με τη συγκυβέρνηση με τη Νέα Δημοκρατία, είκοσι ακριβώς χρόνια πριν, το περίφημο «βρώμικο καλοκαίρι του ’89». Εκεί τελείωσε, σε μεγάλο βαθμό, αυτό το ιστορικό εγχείρημα. Γι’ αυτό και η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα κρίση φυσιογνωμίας και στρατηγικής και όχι απλή διαμάχη προσώπων, συσχετισμών και ιδεολογικών απόψεων. Είναι κρίση δομικού και όχι συγκυριακού χαρακτήρα, που οφείλεται, δήθεν, σε ατυχείς δηλώσεις ή προσωπικά λάθη. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ συνυπάρχουν ασύμβατα «κοσμοείδωλα» που βλέπουν από διαφορετική οπτική την κοινωνία, το πολιτικό σύστημα, τον ρόλο της εξουσίας, ευρωπαϊστές και αντιευρωπαϊστές (θαυμάστε το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ και την «απολάκτιση» του κ. Παπαδημούλη), κοινοβουλευτικοί και «αντισυστημικοί», μαρξιστές-λενινιστές και μεταρρυθμιστές… Όλα αυτά βέβαια δεν συνιστούν ένα πλουραλιστικό πεδίο διαλόγου αλλά ένα πεδίο έντασης, μια ασταθή ισορροπία την οποία θα ανατρέψει στην πρώτη ευκαιρία ο ισχυρότερος συσχετισμός.

Ασφαλώς, μια βασική αντίθεση μεταξύ Αριστερού Ρεύματος και Ανανεωτών υπήρχε στο εσωτερικό του ΣΥΝ. Ο Αλ. Αλαβάνος, μέσω της δημιουργίας του ΣΥΡΙΖΑ, ενίσχυσε τον συσχετισμό του Αριστερού Ρεύματος και με την επιλογή του Α. Τσίπρα θέλησε να νομιμοποιήσει, πολιτικά και κοινωνικά, τη μετατόπιση ολόκληρου του αντιφατικού σχήματος ΣΥΝ – ΣΥΡΙΖΑ προς μια «αντισυστημική», «κινηματική» κατεύθυνση. Οι κινητοποιήσεις για το άρθρο 16 αλλά και η αποκληθείσα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ «εξέγερση» με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου δημιούργησε μια ψευδαίσθηση ότι «επικυρώθηκαν» οι επιλογές του…

Εδώ η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ οδηγήθηκε σε πλήρη σύγχυση και σε μια επιπόλαιη ταύτιση του στρατηγικού με το συγκυριακό… Ο ΣΥΡΙΖΑ ως «προϊόν» της μεταμοντέρνας αντίληψης για την «κατάργηση των ορίων» έγινε και ο ίδιος ένα προϊόν της εποχής, της συγκυρίας, μια lifestyle έκδοση ενός πολιτικού συστήματος που βυθίζεται στην κρίση και στην παραίτηση.

Τελικώς ο Αλ. Αλαβάνος ανακάλεσε την παραίτησή του και επανήλθε, για να ολοκληρώσει το έργο του. Να διαλύσει τον ΣΥΝ στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και να διαμορφώσει ένα νέο πολιτικοοργανικό «σχήμα» με ηγεμονική ομάδα τους πολυποίκιλους μηχανισμούς και τους «ηγέτες» τους που σήμερα συναπαρτίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Μεγάλος χαμένος θα είναι η «ανανεωτική ομάδα» του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, που εξακολουθεί να αμύνεται με όρους ευπρέπειας και πολιτικής καθαρότητας απέναντι στην ασφυκτική περικύκλωση που διαμορφώνει γύρω της η «αντισυστημική» ηγετική ελίτ του ΣΥΡΙΖΑ…

Το δίλημμα που διατυπώνεται στην ανανεωτική ομάδα, στους «τελευταίους των Μοϊκανών», είναι έμμεσα αλλά σαφές:

Ή θα υποταγείτε ή θα αποχωρήσετε… Κι όταν στην πράξη τίθενται τέτοιου είδους διλήμματα, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι ο πολιτικός κυνισμός δεν αφορά μόνο το πεδίο της εξουσίας και τους φορείς του δικομματισμού, όπως ισχυρίζεται η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Αρκεί να κοιταχθεί, επιτέλους, στον καθρέφτη.