Διεθνές Οικονομικό Βαρόμετρο

1 Αυτό κι αν είναι είδηση. Η άλλοτε οικονομικά ανθηρή Σουηδία, με το ζηλευτό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας, ζητάει τώρα οικονομική ενίσχυση για να στηρίξει το τραπεζικό της σύστημα. Η σουηδική κυβέρνηση ζήτησε δάνειο ύψους 3 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προκειμένου τα χρήματα αυτά να διατεθούν για την ενίσχυση του τραπεζικού της συστήματος που περνάει σοβαρή κρίση. Το πρόβλημα είναι ότι οι σουηδικές τράπεζες έχουν δανείσει με υψηλά χρηματικά ποσά τα τρία κράτη της Βαλτικής (Λετονία – Εσθονία – Λιθουανία) τα οποία βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, με πρώτη και χειρότερη τη Λετονία, που το εξωτερικό της χρέος έφτασε στο 140% του ΑΕΠ και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 25% του ΑΕΠ. Οι σουηδικές τράπεζες αδυνατούν να εισπράξουν τα ληξιπρόθεσμα χρέη των βαλτικών χωρών και χρειάζονται στήριξη. Και η κυβέρνηση της Σουηδίας αποφάσισε να καταφύγει στον δανεισμό για να βοηθήσει το τραπεζικό της σύστημα με 3 δισ. ευρώ (και όχι με 28 δισ. που διέθεσε για τον σκοπό αυτόν η πλούσια Ελλάδα). Βέβαια η Σουηδία μπορεί να δανειστεί από την ΕΚΤ καθώς είναι μέλος της ΕΕ, αλλά δεν ανήκει στην ΟΝΕ. Τώρα πολλοί φοβούνται ότι αν τα κράτη της Βαλτικής χρεοκοπήσουν, θα ακολουθήσει ντόμινο χρεοκοπιών με την Ουκρανία και τις γειτόνισσές μας Ρουμανία – Βουλγαρία. Οπότε θα πληγούν οι τράπεζες της Αυστρίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας, που έχουν ανοίγματα σε όλα τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα δούμε.
2 Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει μια απειλή που δεν έχει ακόμη συνειδητοποιηθεί, καθώς δεν έχει επισημανθεί από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Η απειλή είναι η ανισόρροπη διάρθρωση της επιχειρηματικότητας, που συνδέεται στενά με την ανταγωνιστικότητα. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου για την Επιχειρηματικότητα (ΠΠΕ) και του ΙΟΒΕ, η «επιχειρηματικότητα ανάγκης» βρίσκεται σε υψηλότατο επίπεδο, ενώ η «επιχειρηματικότητα υψηλών δυνατοτήτων» παρουσιάζει συγκριτικά χαμηλά επίπεδα. Σημειώνουμε ότι επιχειρηματικότητα ανάγκης είναι αυτή που κάποιος επιχειρεί επειδή όταν δεν έχει άλλη επιλογή για να εξασφαλίσει κάποιο εισόδημα. Συνεπώς είναι ευκαιριακή και περιορισμένου (συνήθως χαμηλού) ύψους επένδυσης. Η επιχειρηματικότητα υψηλών δυνατοτήτων είναι μόνιμης μορφής και έχει στόχο τη σοβαρή επένδυση για παραγωγή αγαθών, απασχόλησης και εισοδημάτων και προσπαθεί για την παραγωγή προϊόντων με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας. Σε περιόδους έξαρσης της ανεργίας φουντώνει η επιχειρηματικότητα ανάγκης, η οποία συνήθως περιορίζεται σε ίδρυση ευκαιριακών μικρών εμπορικών επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων παροχής πάσης φύσεως υπηρεσιών προς τους καταναλωτές. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι ευάλωτες με την πρώτη μείωση των εισοδημάτων και της απασχόλησης. Αυτές οι νέες επιχειρήσεις υπερτερούν σήμερα στη χώρα μας, ενώ οι νέες επιχειρήσεις υψηλών δυνατοτήτων σπανίζουν. Το φαινόμενο αυτό πρέπει να διερευνηθεί με προσοχή.
3 Το θέμα μάς έχει απασχολήσει και παλαιότερα, αλλά το επαναφέρουμε λόγω επικαιρότητας. Η Ρωσία και η Κίνα εκφράζουν την ανησυχία τους για την τύχη των δισεκατομμυρίων που έχουν σε δολάρια και αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Και λόγω του υψηλού ελλείμματος των ΗΠΑ φοβούνται παραπέρα κατρακύλα της ισοτιμίας του δολαρίου και μείωση των δολαριακών αποθεμάτων τους, δηλαδή συσσώρευση ζημιών. Τους φόβους αυτούς συμμερίζονται η Ινδία και η Βραζιλία. Έτσι οι χώρες αυτές αποφάσισαν να ομαδοποιηθούν με στόχο την αντικατάσταση του αμερικανικού νομίσματος σαν μοναδικού στηρίγματος και διεθνούς αποθεματικού χρήματος και δημιούργησαν την BRIC (τα αρχικά των ονομάτων των χωρών που μετέχουν: Βραζιλία – Ρωσία – Ινδία – Κίνα). Την περασμένη Τρίτη (16/6/2009) συνήλθε η σύνοδος της BRIC στη ρωσική πόλη των Ουραλίων Εκατερίνεμπουργκ και ασχολήθηκε με το θέμα της αναδιάρθρωσης της παγκόσμιας νομισματικής τάξης. Προτείνουν να αντικατασταθεί το δολάριο με ένα καλάθι νομισμάτων το οποίο θα περιέχει το γουάν, το ρεάλ, το ρούβλι και φυσικά και το δολάριο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι τέσσερις χώρες της BRIC συμμετέχουν στο διεθνές εμπόριο με ποσοστό 15%, ενώ τα συναλλαγματικά τους αποθέματα, πλην χρυσού, προσεγγίζουν τα 3 τρισ. δολάρια. Το πρόβλημα της αντικατάστασης του δολαρίου με καλάθι ισχυρών νομισμάτων είχε τεθεί και στην προηγούμενη σύνοδο κορυφής του G-20 από τη Ρωσία και τώρα θα ξανατεθεί προς συζήτηση και στο G-8 και στο G-20. Η παντοδυναμία του δολαρίου άρχισε να τρίζει επικίνδυνα.