Οι παθογένειες του κράτους
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής απέδωσε την ήττα της Νέας Δημοκρατίας στις ευρωεκλογές πρωταρχικά στην αναποτελεσματικότητα και τις εγγενείς αδυναμίες του κράτους ως Δημόσιας Διοίκησης και συνόλου θεσμών, δομών και λειτουργιών που αποβλέπουν στην ταχεία και αποτελεσματική εξυπηρέτηση του πολίτη, στην εμπέδωση ενός αξιόπιστου αισθήματος ασφάλειας και στην επίτευξη σταθερής και αισθητής στον καθένα ευημερίας, που σ’ ένα πλαίσιο άμβλυνσης των ανισοτήτων, άπτεται και αφορά στους πολλούς, περιορίζοντας συνεχώς και σταθερά εκείνο το τμήμα της κοινωνίας που το κοινωνικό κράτος δεν το καλύπτει στον βαθμό που επιτάσσει μια προηγμένη και δίκαιη κοινωνία.
Το κράτος αποτελεί τον «μεγάλο ασθενή» του ελληνικού πολιτικού συστήματος, που από την εποχή της ιδρύσεως του, ως ανεξάρτητου εθνικού κράτους, δεν ανταποκρίνεται ούτε στις προσδοκίες της κοινωνίας ούτε στις απαιτήσεις της πολιτικής, εσωτερικής και διεθνούς. Διακρίνεται από μια παθογενή ανεπάρκεια, η οποία αποδίδεται από το σύνολο των κοινωνικών επιστημών που ασχολούνται με την πολιτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας στο πελατειακό σύστημα, που σημαίνει αυθαιρεσία και προχειρότητα, σημαίνει έλλειψη σταθερών κανόνων και μόνιμων δομών στην επιλογή των στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης και στην οργανωτική διάρθρωση του δημοσιοϋπαλληλικού και πολιτικού προσωπικού της χώρας. Το πελατειακό σύστημα θεωρείται, και δικαίως, ως η κυρίαρχη παθογένεια και βασική αιτία της καμιά φορά προκλητικά αναποτελεσματικής κρατικής δομής και Δημόσιας Διοίκησης, ενώ σ’ αυτήν αποδίδεται και η έλλειψη συνέχειας και διάρκειας σε πολιτικές που εκπονούνται από προηγούμενες κυβερνήσεις και τις οποίες πρέπει να συνεχίζουν οι επόμενες. Η απουσία συνέχειας και διάρκειας εμποδίζει τη χώρα να έχει στρατηγική στην οικονομία και στην πολιτική, γιατί ακριβώς η στρατηγική δεν εκπονείται από έναν βραχυβίας θητείας υπουργό, αλλά από σταθερές και μόνιμες δομές του κράτους.
Το παράδειγμα των γενικών διευθυντών ή των μόνιμων υφυπουργών, που υπάρχει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, της Κύπρου συμπεριλαμβανομένης, είναι αξιοπρόσεκτο, γιατί ακριβώς αποδεδειγμένα, μέσω τέτοιων θεσμών, οι οποίοι ανήκουν στην ανώτατη βαθμίδα της δημοσιοϋπαλληλικής ιεραρχίας, παράγεται πολιτική και εκπονείται στρατηγική για τη χώρα και το κράτος, ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων, της σταθερότητας ή της αστάθειάς τους.
Αξίζει τον κόπο να υπενθυμίσει κανείς όχι μόνο το παράδειγμα της Γερμανίας και της Ιταλίας, όπου το κράτος παράγει πολιτική σταθερά και σε διάρκεια, πέραν της κυβερνητικής σταθερότητας ή αστάθειας, αλλά ιδιαιτέρως της Κύπρου, που είναι συγγενικό μας κράτος υπό την έννοια της εθνικής ταυτότητας, όπου κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, και ενώ τα τουρκικά στρατεύματα κατελάμβαναν σχεδόν το ήμισυ της επικράτειας, η κρατική μηχανή λειτουργούσε σχεδόν άψογα.
Είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι πρέπει να γίνουν επαναστατικές τομές στην κρατική δομή και τους θεσμούς του κράτους, με στόχο τον εκσυγχρονισμό τους, δηλαδή να καταστούν αποτελεσματικοί για την εξυπηρέτηση του πολίτη και τη λειτουργία του κράτους στην οικονομία και την πολιτική, την κοινωνική πρόνοια και την ασφάλεια, κατά τρόπο ο οποίος να είναι καθημερινά χειροπιαστός στον κάθε Έλληνα.
Το πελατειακό σύστημα, πέραν του ΑΣΕΠ, εξακολουθεί να υφίσταται και κάθε φορά που αλλάζουν οι κυβερνήσεις φεύγουν κατά χιλιάδες σύμβουλοι και παρατρεχάμενοι και αντικαθίστανται από άλλους. Και των μεν και των δε η χρησιμότητα για την πολιτική και την κοινωνία είναι απολύτως αμφισβητήσιμη.
Η τομή συνίσταται σε μόνιμους θεσμούς παραγωγής πολιτικής και σε υπερκομματικούς θεσμούς, που κρίνουν την αναγκαιότητα πρόσληψης στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης και πολιτικού προσωπικού, που στηρίζει τη λειτουργία υπουργικών και κυβερνητικών επιτελικών θέσεων.
Ο στόχος θα πρέπει να είναι η σταθερή και διαρκής, ανεπηρέαστη από κυβερνητικές ή πολιτικές αλλαγές, μέσα στον ιστορικό χρόνο, εξυπηρέτηση του δημοσίου ή εθνικού συμφέροντος. Τέλος, πρέπει να υπενθυμίσουμε πως διαχείριση πολιτικής δεν σημαίνει πρόχειρες και στιγμιαίες ad hoc πολιτικές παρεμβάσεις, αλλά προϋποθέτει στρατηγικές πρόγνωσης και πρόβλεψης επερχομένων εξελίξεων στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία ευρύτερα, όπερ συμφιλιώνει τον ρόλο του πολιτικού που σκέπτεται το μέλλον και τη δουλειά της κρατικής δομής που παράγει πολιτικές ικανές να αναπτύξουν στρατηγικές για τη χώρα.