Οι Βρυξέλλες ανοίγουν πάλι το Ασφαλιστικό!
Το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης, η οποία συντάχθηκε με εντολή του Ecofin και με τη συμμετοχή τεχνοκρατών από όλες τις εθνικές κυβερνήσεις, είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν προωθηθεί ως τώρα στην Ελλάδα δεν ήταν αρκετές για να απενεργοποιηθεί η «βόμβα» που απειλεί μακροπρόθεσμα τη σταθερότητα των δημοσίων οικονομικών της χώρας: Στην περίοδο της πρόβλεψης, δηλαδή μέχρι και το έτος 2060, η Κομισιόν εκτιμά ότι χωρίς νέες μεταρρυθμίσεις, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα υπερδιπλασιασθούν και θα φθάσουν να αντιστοιχούν σχεδόν στο 1/4 του εθνικού εισοδήματος (24,1% του ΑΕΠ), από το 11,7% το 2007. Αυτό, με τα σημερινά δεδομένα, θα σήμαινε ότι το Δημόσιο θα δαπανούσε για συντάξεις περισσότερα από 55 δισ. ευρώ, ποσό απαγορευτικά υψηλό, ακόμη και χωρίς τα γνωστά δημοσιονομικά βάρη της χώρας.
Με βάση την προβλεπόμενη αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών, η Ελλάδα είναι «δευτεραθλήτρια» Ευρώπης, πίσω μόνο από το Λουξεμβούργο, ενώ αμέσως μετά την Ελλάδα, στην τρίτη θέση της κατάταξης, βρίσκεται η Κύπρος. Είναι πάντως ενδεικτικό των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα το γεγονός ότι στην Ευρώπη των 27 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν μόνο κατά 2,4% του ΑΕΠ και στις χώρες της Ευρωζώνης κατά 2,8% έως το 2060, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τη χώρα μας φθάνει τις 12,4 μονάδες, αναδεικνύοντας με άνεση την Ελλάδα ως «μαύρο πρόβατο», δεδομένου ότι οι άλλες δύο χώρες που αντιμετωπίζουν εξίσου οξύ πρόβλημα (Λουξεμβούργο και Κύπρος) έχουν πολύ χαμηλό δημόσιο χρέος και, κατ’ επέκταση, ευρύτερα περιθώρια ελιγμών.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι στην έκθεση, που θα αποτελέσει στο εξής το φόντο όλων των συζητήσεων για τα δημοσιονομικά θέματα στα Συμβούλια Υπουργών Οικονομίας της Ε.Ε., τονίζεται ιδιαίτερα η ανεπάρκεια των μέχρι στιγμής μεταρρυθμίσεων, με τρόπο που καταδεικνύει ότι είναι θέμα χρόνου η επαναφορά των ευρωπαϊκών πιέσεων στις ελληνικές κυβερνήσεις για νέα «πακέτα» μέτρων. Όπως αναφέρεται στην έκθεση,
= Η σχετιζόμενη με τη γήρανση του πληθυσμού αύξηση των δημοσίων δαπανών θα είναι πολύ σημαντική σε εννέα κράτη μέλη (Λουξεμβούργο, Ελλάδα, Σλοβενία, Κύπρος, Μάλτα, Ρουμανία, Ολλανδία, Ισπανία και Ιρλανδία) με μια προβλεπόμενη αύξηση 7 μονάδων του ΑΕΠ ή και περισσότερο.
= Αυτά τα κράτη μέλη έχουν ως τώρα σημειώσει περιορισμένη πρόοδο στη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών τους συστημάτων ή έχουν συνταξιοδοτικά συστήματα που βρίσκονται σε στάδιο ωρίμανσης.
= Ορισμένα κράτη (Ελλάδα, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ισπανία, Ρουμανία, Σλοβενία) αντιμετωπίζουν επείγουσα ανάγκη εκσυγχρονισμού των συνταξιοδοτικών τους συστημάτων, για να αρχίσουν να συμπιέζουν την καμπύλη των μακροπρόθεσμων δαπανών.
Η «βόμβα» σκάει μετά το 2020
Όπως φαίνεται σε σχετικό πίνακα της έκθεσης, οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει ως τώρα έχουν απομακρύνει μέχρι τα τέλη της επόμενης δεκαετίας τον εφιάλτη της διόγκωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών, αλλά από αυτό το χρονικό σημείο και μετά, οι αυξήσεις θα είναι τεράστιες και υποδηλώνουν την ανάγκη άμεσων μεταρρυθμίσεων στις αρχές της προσεχούς δεκαετίας, ώστε να «αποσυνδεθεί η βόμβα».
Ειδικότερα την περίοδο 2007-2020 οι δαπάνες θα αυξηθούν μόλις κατά 1,5 μονάδα του ΑΕΠ, ενώ στο τέλος της επόμενης δεκαετίας θα έχουν αυξηθεί κατά 3,9%, στο τέλος της δεκαετίας του 2040 κατά 4,4% και του 2050 κατά 2,6%. Τη δεκαετία 2050-2060 ο ρυθμός της αύξησης θα πέσει απότομα, σε ποσοστό 0,1% συνολικά, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου παρήγορο: Αν δεν αλλάξει και επαληθευθούν οι προβλέψεις για τις αυξήσεις των προηγούμενων δεκαετιών, το ελληνικό κράτος θα έχει προ πολλού χρεοκοπήσει.
Στην έκθεση τονίζονται οι ισχυρές δημογραφικές πιέσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα: Ενώ στην Ευρώπη ο πληθυσμός συνολικά προβλέπεται να αυξηθεί, έστω οριακά, από το 2008 μέχρι το 2060, η Ελλάδα βρίσκεται στην ομάδα των 14 κρατών μελών που το 2060 ο πληθυσμός τους θα έχει μειωθεί. Μάλιστα, μέχρι το 2060 ο αριθμός των ηλικιωμένων που θα απαιτούν συνεχή ιατρική φροντίδα, κατ’ οίκον ή σε ιδρύματα, θα αυξηθεί στην Ελλάδα από 338.000 σε 820.000 άτομα (ποσοστό αύξησης 142%, έναντι μέσου όρου 115% στην Ευρώπη των 27)!
Το αποτέλεσμα θα είναι ότι εκτός των συνταξιοδοτικών δαπανών θα διογκωθούν σημαντικά και οι δαπάνες για την περίθαλψη των ηλικιωμένων: Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις πέντε χώρες με τις μεγαλύτερες προβλεπόμενες αυξήσεις, καθώς οι δαπάνες περίθαλψης των ηλικιωμένων θα αυξηθούν σε ποσοστό μεγαλύτερο των δύο μονάδων του ΑΕΠ μέχρι το 2060.