Ο αιρετικός της Αριστεράς
Βάδισε «οδόν ιδίαν διά της Πολιτείας» ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης… Και η αλάνθαστη ιστορική εμπειρία καταδεικνύει ότι όποιος βαδίζει «καθ’ εαυτόν ώσπερ οδόν ιδίαν διά της Πολιτείας» δεν είναι δυνατόν παρά να οδεύει πλησίστιος με τους «αρίστους» (ο όρος με την αρχαιελληνική του έννοια) και τον «δήμο»… Και είχε το μεγάλο προνόμιο να ανήκει σε εκείνους που η φύση είχε προορίσει να είναι οι «άριστοι»… Στο πρόσωπό τους, τη δράση τους, να αντανακλάται η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ του Ευρωπαϊκού Ουμανιστικού Σοσιαλισμού και το ΗΘΟΣ μιας Αριστεράς, της ελληνικής, η οποία στο ισοζύγιο της
Ιστορίας, πέρα και άνω από τις αμαρτίες της ηγεσίας της, να προσμετράται στα «συν» της ανάδειξης και καταξίωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης είχε, όμως, στο έσχατο της βιολογικής του ύπαρξης, στα πλαίσια της Ανανεωτικής (;) Αριστεράς, την τραγική εμπειρία να βιώσει εκείνο που ένας πολιτικός φιλόσοφος της εποχής μας παρατηρεί για εκείνους που μάχονται να είναι ελεύθεροι στις ιδέες, την πολιτική πράξη, την ΗΘΙΚΗ παρουσία:
• «Σε κάθε μερίδα –σε κάθε πολιτικό κόμμα ή κοινωνική κατηγορία ανθρώπων– τον κύριο τόνο δεν τον δίνει ποτέ ο πιο ελεύθερος, ο πιο υπερήφανος, ο πιο αληθινός. Δεν τον δίνει ούτε ο πιο ισχυρός –ισχυρός ως ελεύθερη συνείδηση– ηγέτης. Όσο είναι μάλιστα ηθικά ισχυρότερος, τόσο περισσότερο είναι έρημος. Το χρώμα σε οποιαδήποτε μερίδα το δίνουν οι πολλοί, οι ”αριστείς” της σπέκουλας, οι ηθικά και πνευματικά φτωχότεροι, οι φανατικοί. Ο ηθικά ισχυρός πολιτικός, αν και είναι ενταγμένος σε ένα κόμμα, δεν μπορεί να είναι ποτέ γνήσιος και ανεπιφύλακτος οπαδός του κόμματος αυτού. Και όταν γίνεται ανεπιφύλακτος οπαδός του κόμματος στο οποίο είναι ενταγμένος, χάνει τον εαυτό του, παύει να είναι ηθικά ισχυρός, γίνεται ό,τι είναι όλοι οι άλλοι… Τον επευφημούν τα πλήθη, επευφημώντας στο βάθος όχι αυτόν, αλλά τις δικές τους αδυναμίες, τα δικά τους πάθη…».
Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης εγκολπώθηκε το όραμα του πρωτοπόρου ευρωπαίου, του Ζαν Ζωρές, για την Ενωμένη Ευρώπη μέσω της καθημερινώς διευρυνόμενης Δημοκρατίας.
«Η Δημοκρατία –για τον εκρηκτικό γάλλο ουμανιστή σοσιαλιστή– είναι ένα έργο εμπιστοσύνης και μια πράξη τόλμης»… Και απ’ αυτήν την πορεία δεν απέκλινε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης… Και βεβαίως η πράξη ζωής του πιστοποιεί ότι ουδέποτε «επεζήτησε τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών»… Και παραμένει αμφίβολο αν, όπως συμβαίνει σήμερα στα πλαίσια της Ανανεωτικής (;) Αριστεράς, θα ήταν ομοτράπεζος επαγγελματιών συνδικαλιστών στερουμένων του ΗΘΟΥΣ που επιτάσσει η παράδοση της ελληνικής Αριστεράς!
Κάποιοι, in memοriam, ενέταξαν τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη στους «τελευταίους των Μοϊκανών». Και μάλιστα συμπύκνωσαν τη σκέψη τους στην αξιοπρόσεκτη παρατήρηση:
• «Σίγουρα […] δεν έχουν απομείνει και πολλοί Μοϊκανοί στον περίγυρο. Η αντίληψη της Αριστεράς ως ενός κοσμοπολιτικού και πλουραλιστικού ρεύματος βασανιστικού διαλόγου και ανοικτών οριζόντων έχει υποστεί με την απώλειά του ένα βαρύ πλήγμα. Και δεν βλέπω στην επόμενη γενιά κάποιους που να του μοιάζουν…» (Ι.Κ. Πρετεντέρης, «Βήμα» 28/5/09).
Η μακρά παρουσία του Μιχάλη Παπαγιαννάκη στη σκηνή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Εθνικού Κοινοβουλίου και της καθημερινής πολιτικής καταδεικνύει ότι απέστεργε τους πολιτικούς ανταγωνισμούς που ελάμβαναν τη μορφή συνθημάτων. Και ως γνωστόν τα συνθήματα αυτά ρίχνονται και από την Ανανεωτική (;) Αριστερά των ημερών μας στην αγορά του λαού, για να προκαλέσουν ομαδικές διεγέρσεις και ψυχώσεις. Όλα δε αυτά κάποιοι τα αιτιολογούν ως γεννήματα του ελληνικού λόγου και αντίλογου, του δημόσιου διαλόγου που έχει τα ύψη και τα βάθη του, «την ηθική ομορφιά και το μέγα ψέμα του», όμως δεν έχει σχέση ο διάλογος αυτός με την ΗΘΙΚΗ της πολιτικής, την παράδοση του ευρωπαϊκού ουμανιστικού σοσιαλιστικού λόγου.
Η πολιτική δράση του Μιχάλη Παπαγιαννάκη δεν απεγκλωβίζεται της αντίληψης ότι αναπηδούσε από την «πόλιν» και όχι από την προκρούστεια αντίληψη της
«ιδεολογίας». Οι μελετητές της πολιτικής σκέψης που γέννησε η «πόλις», και κατ’ επέκταση ο πολίτης, το δημιούργημά της, έχουν τη δική τους γνώμη για όλα. Μπορεί η γνώμη αυτή να επηρεάζεται από τη δράση καλού ή κακού δημαγωγού, αλλά ο πολίτης διατηρεί το προνόμιο να την αλλάζει όταν και όπως το θελήσει. Δεν ήταν δέσμιος «ιδεολογιών»…
Οι «ιδεολογίες» κατασκευάσθηκαν για να αλώσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων και είναι διαμετρικά αντίθετες με τις έννοιες «πόλις» και «πολίτης»…
Η ελληνική πολιτική σκέψη, με την απώλεια του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, στερείται ενός δυναμιτιστή ιδεών και πράξης. Είχε τη ροπή να αναταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα του «πολιτικού γίγνεσθαι» και να ερεθίζει τη σκέψη του πολίτη…
Η προσφορά όσων επιλέγουν να βαδίσουν «οδόν ιδίαν διά της Πολιτείας»…