Στη Λάρισα πάτησαν οι Τούρκοι μέσω ΝΑΤΟ!

Κώστας Καραμανλής και Γιώργος Παπανδρέου, αλλά και οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί, οφείλουν ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές να πάρουν αμέσως θέση για την απίθανη και πρωτοφανή εξέλιξη που αφορά την παράδοση ουσιαστικά του ΝΑΤΟϊκού στρατηγείου της Λάρισας σε τουρκικά χέρια και κατʼ έπεκτασιν την πλήρη παράδοση της αστυνόμευσης του FIR Αθηνών, αλλά και του επιχειρησιακού ελέγχου του Αιγαίου, στα χέρια της Άγκυρας.

Από την άλλη, ο Γιώργος Παπανδρέου οφείλει επίσης να βγει και να μιλήσει ανοιχτά και να τοποθετηθεί απέναντι σε αυτή την εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Οφείλει να εξηγήσει γιατί η κυβέρνηση Σημίτη αναδιπλώθηκε από πάγια ελληνική θέση, αποδεχόμενη το 2003 τη νέα δομή του ΝΑΤΟ και την αναδιάταξη – περιορισμό των ΝΑΤΟϊκών υποστρατηγείων, χωρίς όμως καθορισμό των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης του ΝΑΤΟϊκού Κέντρου Επιχειρήσεων στη Λάρισα, κάτι που επίσης αποτελούσε πάγια ελληνική θέση από τη Μεταπολίτευση.

Θυμίζουμε ότι και το 1997, όταν είχε τεθεί το θέμα των ΝΑΤΟϊκών στρατηγείων χωρίς τον ορισμό ορίων ευθύνης επί πρωθυπουργίας Σημίτη, υπήρχαν σφοδρές αντιδράσεις τόσο μέσα στην τότε κυβέρνηση όσο και στο ΠΑΣΟΚ, με κορυφαία αυτή του Γεράσιμου Αρσένη (ήταν τότε υπουργός Παιδείας), που μέσα στο Υπουργικό Συμβούλιο όπου ετέθη το θέμα εξέφρασε τις διαφωνίες και τις επιφυλάξεις του για την όλη μεθόδευση. Αποτέλεσμα ήταν ο κ. Αρσένης να δεχτεί σ’ εκείνη τη συνεδρίαση τα πυρά δύο «Σημιτικών», της Βάσως Παπανδρέου και του Αλέκου Μπαλτά, που ουσιαστικά του ζήτησαν να παραιτηθεί από υπουργός. Ο κ. Αρσένης όμως είχε επιμείνει μέχρι τέλους στις θέσεις του, αρνούμενος να παραιτηθεί.

Συνδιαχείριση στο Αιγαίο
με τούρκο διοικητή
Ο ορισμός τούρκου διοικητή εναλλάξ με έλληνα στο ΝΑΤΟϊκό στρατηγείο της Λάρισας αποτελεί την κορύφωση συνεχών διολισθήσεων από τις πάγιες ελληνικές θέσεις, τη χειρότερη δυνατή κατάληξη ενός πολιτικοδιπλωματικού θρίλερ που εξελίσσεται από τη Μεταπολίτευση. Ωστόσο, λόγω της μυστικής διπλωματίας που ακολούθησε η ελληνική κυβέρνηση, η όλη εξέλιξη αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία.

Μέσω μυστικών διαβουλεύσεων στις Βρυξέλλες στις 7 και 8 Μαΐου, οι αρχηγοί ΓΕΕΘΑ Ελλάδας και Τουρκίας, με σύμφωνη γνώμη των κυβερνήσεών τους και ύστερα από μακρές διαβουλεύσεις (που διήρκεσαν περί τα τρία χρόνια) συμφώνησαν να εφαρμοστεί στο Αιγαίο η νέα δομή του ΝΑΤΟ που ανάμεσα στα άλλα προβλέπει την κατάργηση του τουρκικού κέντρου επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στο Εσκί Σεχίρ και τη μεταφορά του τομέα ευθύνης του στο αντίστοιχο ΝΑΤΟϊκό κέντρο στη Λάρισα. Η Ελλάδα μεν, μέσω αυτής της συμφωνίας, εξακολουθεί να διατηρεί για σκοπούς του ΝΑΤΟ τον εναέριο έλεγχο της Βουλγαρίας, της Αλβανίας, των Σκοπίων και μέρους της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και του Αιγαίου, με τη διαφορά όμως ότι πλέον ο έλεγχος του Αιγαίου, μέσω της ρύθμισης για τούρκο διοικητή, περνά στην Τουρκία ή, στην καλύτερη περίπτωση για την Ελλάδα (μέσω της διετούς εναλλαγής τούρκου και έλληνα διοικητή), καθιερώνεται συνδιαχείρηση του Αιγαίου, υπό τον μανδύα του ΝΑΤΟ.

Χωρίς εναέρια προστασία Λήμνος, Χίος, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι κ.ά.

Πρακτικά, απʼ όλη αυτήν την εξέλιξη προκύπτουν σημαντικά προβλήματα εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
– Αν και η Αθήνα από το 2003 πανηγυρίζει ότι έκλεισε το υποστρατηγείο του Εσκί Σεχίρ, ωστόσο παραμένει το στρατηγείο της Σμύρνης, στο οποίο υπάγεται ουσιαστικά του υποστρατηγείο της Λάρισας.
– Με την ενεργοποίηση της νέας δομής του ΝΑΤΟ, προχωράμε σε συνδιαχείριση του εναέριου χώρου του Αιγαίου, τουλάχιστον για την περίοδο (ανά δύο χρόνια) που ο διοικητής θα είναι Τούρκος, ο οποίος λογικά θα κάνει ό,τι μπορεί για να μεγεθυνθεί η «κόντρα» Ελλάδας – ΝΑΤΟ, λόγω των αναχαιτίσεων της ελληνικής πλευράς προς τις παράνομες και επικίνδυνες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά.
– Ο εκάστοτε τούρκος διοικητής, άνετα και χωρίς πρόβλημα, μπορεί να απαγορεύει ή και να καταγγέλλει στο ΝΑΤΟ την Ελλάδα για τη χρήση ελληνικών αεροσκαφών που έχουν διατεθεί στο ΝΑΤΟ σε αναχαιτίσεις τουρκικών μαχητικών (που και αυτά έχουν διατεθεί στο ΝΑΤΟ) στον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Και αυτό γιατί επισήμως το ΝΑΤΟ απαγορεύει να γίνονται αναχαιτίσεις ΝΑΤΟϊκών αεροσκαφών, από άλλα ΝΑΤΟϊκά αεροσκάφη, αγνοώντας την ιδιομορφία της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και τις μονομερείς διεκδικήσεις της Άγκυρας σε βάρος της Ελλάδας. Παράλληλα το ΝΑΤΟ δεν αποδέχεται και δεν επιτρέπει αναχαιτίσεις στον διεθνή εναέριο χώρο, μια και θεωρεί ότι οι κανόνες του ICAO εφαρμόζονται μόνο για πολιτικά αεροσκάφη. Πρακτικά αυτά σημαίνουν πως σε καμία περίπτωση, από την εφαρμογή αυτών των συμφωνιών, ελληνικά αεροσκάφη που βρίσκονται σε θέσεις «κλειδιά», σε κρίσιμα αεροδρόμια και έχουν διατεθεί για ανάγκες του ΝΑΤΟ, δεν θα μπορούν να απογειωθούν για να αναχαιτίσουν τουρκικά μαχητικά που παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο.
– Αυτά τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται (μέσω της απαγόρευσης χρήσης Ελληνικών αεροσκαφών που έχουν διατεθεί στο ΝΑΤΟ) στην ουσία απαγορεύουν στην Ελλάδα να υπερασπιστεί από αέρος, κατά τουρκικών μαχητικών, κρίσιμα νησιά στο Αιγαίο, όπως πρωτίστως η Λήμνος, η Χίος κ.ά.
– Με δεδομένο ότι οι Τούρκοι έχουν με ένταση επαναφέρει τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο και επιχειρούν και νομικά να τις επιβάλουν στο ΝΑΤΟ, με επικέντρωση στην αμφισβήτηση στο Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι, η ελληνική πλευρά δεν θα μπορεί να προχωράει σε αναχαιτίσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από αυτά τα κρίσιμα νησιά και θα υποχρεωθεί με την πάροδο του χρόνου –και με την εμπλοκή του ΝΑΤΟ– να προχωρήσει σε επανακαθορισμό αυτών των περιοχών.

Καταργούνται τα 10 μίλια στον αέρα,
αποστρατιωτικοποιούνται 18 νησιά

– Θα επανέλθει και πάλι με ένταση το θέμα της μείωσης του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου από 10 ναυτικά μίλια σε 6, αφού το ΝΑΤΟ από τον Φεβρουάριο του 1975 δεν αποδέχεται τα 10 ναυτικά μίλια στον αέρα, θέση που ταυτίζεται με την πάγια αξίωση της Τουρκίας για περιορισμό του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου.
– Υπάρχει επίσης και ένα ακόμα μείζον θέμα, το οποίο επανέρχεται με ένταση στην ημερήσια διάταξη και αφορά τη θέση-επιδίωξη της Τουρκίας περί αποστρατιωτικοποίησης 18 ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, τα οποία από το 1996 το ΝΑΤΟ δεν χρησιμοποιεί ούτε για ασκήσεις ούτε για υποδομές.

Μάχη με Τουρκία και ΝΑΤΟ
από το 1974

Ο επιχειρησιακός έλεγχος του Αιγαίου, μέσω και των ΝΑΤΟϊκών στρατηγείων, αποτελεί από το 1974 πεδίο έντονων αντιπαραθέσεων, τριβών, παρασκηνίου, αλλά και ελληνικών διολισθήσεων (με αφετηρία την κυβέρνηση της ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη).
– Οι πρώτες κόντρες αρχίζουν με την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ (Αύγουστος 1974) και τις διαβουλεύσεις που έγιναν στη συνέχεια για επανένταξή της. Με τη Συμφωνία Ντάβου – Χέιγκ, το καλοκαίρι του 1978, η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να επανενταχθεί στο ΝΑΤΟ με ένα προσωρινό καθεστώς, μέχρι να υπάρξουν οριστικές λύσεις και να καθοριστούν τα όρια του επιχειρησιακού ελέγχου στο Αιγαίο, θέμα για το οποίο υπήρχαν αντιδράσεις από την Άγκυρα. Να σημειωθεί ότι από το 1964, με διαταγή του ανώτατου αρχηγού του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, όλος ο εναέριος χώρος του Αιγαίου (όρια του FIR), ανήκε στον χώρο ευθύνης της Ελληνικής Αεροπορικής Διοίκησης που είχε έδρα τη Λάρισα. Με την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ το ʼ74 και τις διαπραγματεύσεις για επανένταξη, η Άγκυρα απαιτούσε την αλλαγή αυτού του καθεστώτος και απέρριψε τη συμφωνία Ντάβου – Χέιγκ, απαιτώντας να υπάρχει συλλογική ευθύνη των κρατών μελών της Συμμαχίας στο Αιγαίο.
– Το 1979 (Μάρτιος) η Αθήνα αποδέχτηκε τον περιορισμό του εθνικού εναέριου χώρου από 10 σε 6 μίλια, αποκλειστικά και μόνο για τους σκοπούς του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα όμως αντέδρασε έντονα τον Μάιο του ίδιου χρόνου, απορρίπτοντας το ΝΑΤΟϊκό σχέδιο, που αντιπρότεινε την αφαίρεση του επιχειρησιακού ελέγχου στο Αιγαίο από την Ελλάδα, εκτιμώντας πως αυτό εξυπηρετεί τις τουρκικές επιδιώξεις.
– Το όλο θέμα πήρε νέες διαστάσεις το 1980 (Φεβρουάριος), όταν το ΝΑΤΟ διά του περιβόητου στρατηγού Ρότζερς υπέβαλε νέο σχέδιο για την επανένταξη της Ελλάδας στη Συμμαχία, την επίλυση των Ελληνοτουρκικών, το οποίο απερρίφθη.
– Λίγους μήνες αργότερα (Οκτώβριος 1980), με τη γνωστή Συμφωνία Ρότζερς, η Ελλάδα επανήλθε στο ΝΑΤΟ χωρίς επίλυση των ελληνοτουρκικών θεμάτων. Η Αθήνα όμως θέτει ως όρο για την ίδρυση των ΝΑΤΟϊκών στρατηγείων στη Λάρισα, του αεροπορικού και του χερσαίου, την επαναφορά των ορίων που ίσχυαν μέχρι το 1974. Ταυτόχρονα η Τουρκία άνοιγε θέμα Λήμνου, ζητώντας να μη συμπεριλαμβάνεται σε ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις, διότι δεν έπρεπε να είναι στρατιωτικοποιημένη.
– Την ίδια χρονική περίοδο γίνεται νέα πρόταση από τον στρατηγό Ρότζερς, με την οποία το Στρατηγείο της Λάρισας θα έχει την ευθύνη στο Αιγαίο σε περίοδο ειρήνης, ενώ σε περίοδο πολέμου (τέτοια θεωρείται και η περίοδος ασκήσεων) θα καταργούνται αυτά τα όρια. Με βάση αυτήν τη ρύθμιση θα μπορούσε και τούρκος διοικητής να έχει επιχειρησιακή ευθύνη στο Αιγαίο σε περίοδο πολέμου (ή ασκήσεων).
– Όμως η Αθήνα τον Ιούλιο του 1984 (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου) απέρριψε την πρόταση αυτή. Η ελληνική κυβέρνηση έκτοτε συνέδεσε την ίδρυση χερσαίου στρατηγείου με την ίδρυση του Αεροπορικού, δηλαδή με την επαναφορά των ορίων ευθύνης που ίσχυαν μέχρι το 1974.
– Η μεγάλη στροφή και διολίσθηση από τις πάγιες ελληνικές θέσεις των Κ. Καραμανλή και Ανδρ. Παπανδρέου, γίνεται με την κυβέρνηση της ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Τότε, και συγκεκριμένα στη Σύνοδο των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ (Δεκέμβριος 1992), η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέσυρε το ελληνικό βέτο και συμφώνησε στην ίδρυση όχι μόνο του Χερσαίου Στρατηγείου, αλλά και του Αεροπορικού.
– Η Τουρκία αποθρασύνεται από την ελληνική διολίσθηση και χοντραίνει το παιχνίδι. Τον Νοέμβριο του 1973 ασκεί βέτο, μπλοκάρει τη διαδικασία ίδρυσης Χερσαίου και Αεροπορικού Στρατηγείου. Θέτει όρους και ζητά ανταλλάγματα για να άρει το βέτο, όπως την παραίτηση της Ελλάδας από το δικαίωμά της για αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 μίλια κ.ά.
– Τον Νοέμβριο του 1994 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου επαναφέρει την πάγια ελληνική θέση, καθώς ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης απέτρεψε τη λειτουργία του ΝΑΤΟϊκού Κέντρου Αεροπορικών Επιχειρήσεων στη Λάρισα, από τη στιγμή που δεν υπήρχε σαφής καθορισμός εκ των προτέρων των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης.
– Το θέμα προσέλαβε νέες διαστάσεις, με νέα διολίσθηση το 2003, όταν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Πράγα (κυβέρνηση Κ. Σημίτη, υπουργός Εθνικής Άμυνας Γ. Παπαντωνίου) η Ελλάδα αποδέχτηκε τη νέα δομή του ΝΑΤΟ και το θέμα του Αεροπορικού Κέντρου Επιχειρήσεων στη Λάρισα (με κατάργηση του αντίστοιχου στο Εσκί Σεχίρ, αλλά διατήρηση του ΝΑΤΟϊκού στρατηγείου στη Σμύρνη), χωρίς όμως καθορισμό των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης. Στην τότε συμφωνία δεν υπήρχε ρύθμιση ή η παραμικρή αναφορά για τη διοίκηση και κυρίως για τούρκο διοικητή.
– Από το 2005 εντείνονται οι διαβουλεύσεις με επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης (ΝΔ, Κ. Καραμανλής) για τη συγκεκριμενοποίηση της νέας δομής της Συμμαχίας, την κατάργηση του Εσκί Σεχίρ και την επισημοποίηση του ελέγχου του εναέριου χώρου (για λογαριασμό του ΝΑΤΟ) της Βουλγαρίας, της Αλβανίας και των Σκοπίων, μια και η Τουρκία είχε σοβαρά τεχνικά προβλήματα (εμβέλεια ραντάρ κ.ά.). Η τουρκική πλευρά θέτει θέμα τούρκου διοικητή.
– Στις 7–8 Μαΐου του 2009, έπειτα από μυστικές διαβουλεύσεις στην έδρα του ΝΑΤΟ των Α΄ ΓΕΕΘΑ Ελλάδας και Τουρκίας, κλείνεται συμφωνία (με την έγκριση των δύο κυβερνήσεων) για εκ περιτροπής τούρκο και έλληνα διοικητή στο ΝΑΤΟϊκό Κέντρο της Λάρισας.