Πρέπει να φέρουμε πίσω στο σχολείο τους μαθητές

Ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αναλύει τους άξονες στους οποίους θα κινηθούν οι προτάσεις για αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, δίνοντας έμφαση στο σχολείο. Ψυχή του όποιου συστήματος θεωρεί τον εκπαιδευτικό. Αλλά τον θέλει συνεχώς επιμορφούμενο, αναβαθμισμένο και καλά αμειβόμενο.

Προτείνει την αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, ώστε να απορροφήσει μεγάλο αριθμό μαθητών που θα έχουν αμέσως δουλειά, ώστε να μην κατευθύνονται όλοι στα πανεπιστήμια.

// Έχει υποστηριχθεί ότι οι αλλαγές θα ξεκινήσουν από την πρώτη δημοτικού. Θα έχουμε τα αποτελέσματα μετά δώδεκα χρόνια;

– Όλες οι ελληνικές οικογένειες που έχουν παιδιά συμφωνούμε ότι αυτό που κατεξοχήν πάσχει, έντονα, με σειρά στρεβλώσεων, είναι το Λύκειο, γιατί τα παιδιά εκεί έχουν ουσιαστικά εγκαταλείψει το σχολείο και φοιτούν στο φροντιστήριο. Αυτό δεν συμβαίνει πουθενά στον κόσμο. Άρα εδώ έχουμε μια στρέβλωση, η οποία πρέπει κατά προτεραιότητα να αντιμετωπισθεί. Αυτό μας φέρνει κοντά σε ένα άλλο θέμα, που είναι η πρόσβαση στα πανεπιστήμια. Αλλά ίσως να είναι ευκολότερο, γιατί μπορεί να αντιμετωπισθεί με την προσαρμογή υπαρχόντων συστημάτων και με αλλαγή του τρόπου των εξετάσεων. Οι εξετάσεις πρέπει να φύγουν από το Λύκειο.

Το Λύκειο πρέπει να απελευθερωθεί από το βάρος των πανελλαδικών εξετάσεων και να κάνει τη μορφωτική δουλειά του. Να δίνει γερή μόρφωση που θα μπορεί να βοηθήσει έναν νέο άνθρωπο να εργασθεί. Χωρίς να πρέπει οπωσδήποτε να πάει στο πανεπιστήμιο.

Δεκατρία χρόνια στο σχολείο θα πρέπει ο απόφοιτος να είναι απόλυτα ικανός να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας συνήθους εργασίας. Εάν αυτό δεν το πετυχαίνουμε, είναι αδυναμία του συστήματος.

// Με ποιο τρόπο θα ενισχυθεί το Λύκειο;

– Για να αποκτήσει το Λύκειο την αυτόνομη μορφωτική λειτουργία που πρέπει να έχει, πρέπει να φέρουμε τους μαθητές πίσω. Για να τους φέρουμε πίσω, πρέπει η επίδοσή τους στο Λύκειο να έχει μια βαρύτητα για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Αλλιώς δεν θα λογαριάζουν το Λύκειο.

Αυτό για να γίνει θα πρέπει να βρούμε αντικειμενικούς τρόπους αξιολόγησης, ώστε η επίδοση να μπορεί να έχει συμμετοχή στην είσοδό τους στο πανεπιστήμιο. Αντικειμενικοί τρόποι είναι τα περιφερειακά τεστ. Αυτός είναι ένας τρόπος να εξετάσεις πού κινείται ο μαθητής. Δεν θα αχρηστεύσεις τον δάσκαλο. Ο δάσκαλος ζει με το παιδί, αλλά η αξιολόγησή του πρέπει να έχει σημασία. Κι όλο αυτό το πακέτο πρέπει να ελέγχεται με έναν αλγόριθμο που όταν υπάρχει μεγάλη διαφορά από την τελική εξέταση του μαθητή τότε αυτή η διαφορά θα ελέγχεται. Επομένως δεν θα μπορεί κανένας να πριμοδοτήσει, γιατί και να το κάνει αυτό θα ελέγχεται στη συνέχεια με τον ρυθμιστή. Είναι συστήματα που εφαρμόζονται και θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν στην πρώτη και τη δευτέρα Λυκείου. Τι θα πετύχουμε; Να μην κρίνεται το μέλλον ενός παιδιού σε τρεις ώρες, που είναι η εξέταση στις πανελλήνιες. Πολλά καλά μυαλά μπορεί να αποτύχουν. Επίσης ένα σύστημα που στηρίζεται στην παπαγαλία, στην απομνημόνευση, δεν βγάζει τους καλύτερους πάντοτε. Ένα παιδί που είναι καλό μυαλό δεν είναι συνήθως καλός και στην απομνημόνευση. Πρέπει να βρούμε ένα αξιόπιστο σύστημα που να είναι και αντικειμενικό και αξιόπιστο και δίκαιο. Σήμερα είναι αντικειμενικό, αλλά δεν είναι αξιόπιστο.

// Έχετε καταλήξει σε αυτές τις προτάσεις;

– Θα ήθελα να σημειώσετε πως όλα αυτά είναι σκέψεις, προβληματισμοί. Χρειάζονται επεξεργασία, μελέτη.

// Πιστεύετε ότι θα αντιμετωπισθεί η παραπαιδεία;
– Από τη στιγμή που θα μετράει η επίδοση στο σχολείο, ο μαθητής δεν θα τρέχει στα φροντιστήρια να πάρει κάποια γνώση. Θα κοιτάξει μέσα στο σχολείο του να είναι εντάξει. Να διαβάσει, να αποδώσει. Θα πρέπει να δουλέψει μέσα στο σχολείο, να συνεργασθεί με τους συμμαθητές του, θα χρησιμοποιήσει βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν στα φροντιστήρια.

Ο έλληνας μαθητής σήμερα θεωρεί ότι το φροντιστήριο είναι το σχολείο.

Εάν όμως πούμε ότι καταργώ τα φροντιστήρια, θεωρώ πως είναι λάθος κατεύθυνση. Η σωστή κατεύθυνση είναι να ανεβάσουμε την Παιδεία του τόπου, να δώσουμε ποιότητα, κίνητρα στον δάσκαλο, στον μαθητή να είναι στο σχολείο κι έτσι να μειώσουμε στο έπακρον τον ρόλο της φροντιστηριακής υποστήριξης.

Στα διάφορα συστήματα, η υποστήριξη των αδύνατων μαθητών γίνεται μέσα στο σχολείο. Απαιτείται άρση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων. Όταν έχεις ένα σχολείο απομακρυσμένο, στις παραμεθόριες περιοχές, στέλνεις συνέχεια αναπληρωτές, οι οποίοι κάθονται ένα διάστημα και φεύγουν και δεν υπάρχει καμία συνέχεια, δεν μπορεί να γίνει δουλειά ποιότητας. Τι μπορεί να γίνει εκεί όπου πρέπει να στηρίξεις το σύστημα; Πρέπει να δώσεις κίνητρα στον εκπαιδευτικό, οικονομικά, μόρια κ.λπ., ώστε να μείνει μια πενταετία, να προσφέρει και να ανεβάσει την εκπαίδευση. Αλλιώς θα υπάρχουν περιοχές που θα πάσχουν μονίμως.

Επίσης, έχεις μια τάξη με πλήθος από Αλβανάκια, Βουλγαράκια και Πακιστανάκια. Πώς θα κάνει ο δάσκαλος το μάθημά του; Άλλες χώρες δεν έχουν το ίδιο πρόβλημα; Τι κάνουν; Έχουν μηχανισμούς που βοηθούν αυτά τα παιδιά, πρώτα πρώτα στη γλώσσα για να μπορούν να συμβαδίσουν με τα άλλα. Κι αν υπάρχει ένα πρόβλημα, τα μαζεύουν, τα υποστηρίζουν, ώστε να μην έχει κώλυμα και αναστολή η δουλειά του δασκάλου.

// Οι εκπαιδευτικοί είναι ώριμοι να δεχθούν και να εφαρμόσουν καινοτομίες;

– Πιστεύω ναι. Καμιά φορά κρίνουμε τους εκπαιδευτικούς από ορισμένες συνδικαλιστικές προτάσεις. Επειδή έχω άμεση επαφή με εκπαιδευτικούς, έχω άλλη εικόνα για τον εκπαιδευτικό. Αν όλα αυτά που λέμε για την εκπαίδευση δεν έχουν στο επίκεντρο τον εκπαιδευτικό, είναι συζητήσεις στον αέρα. Ό,τι πούμε πρέπει να το στηρίξουμε σε έναν επιμορφούμενο εκπαιδευτικό, πεπεισμένο, ανεβασμένο και καλά αμειβόμενο. Είμαι βέβαιος ότι όλοι θα στηρίξουν ένα σύστημα με το οποίο θα τους σέβεται ο μαθητής, θα τους σέβεται η κοινωνία και θα ανεβάζει τη δουλειά τους.

// Τα παιδιά είναι εξαιρετικά πιεσμένα και φορτωμένα με δουλειά. Θα αλλάξει αυτή η κατάσταση;

– Αυτό που λέγεται, ότι οι περισσότερο εργαζόμενοι πολίτες είναι οι μαθητές, έχει μια βάση. Θα πρέπει να μαζέψουμε την ύλη που διδάσκουμε. Λίγα και καλά. Αλλά και χρήσιμες γνώσεις για τη ζωή. Έχουμε φορτώσει το πρόγραμμά μας με εξαιρετικό όγκο πληροφοριών, τον οποίο δεν χρειάζεται τελικά ο μαθητής. Μας το λένε οι πανεπιστημιακοί οι ίδιοι. Τι τους δίνετε; Αυτά τα μαθαίνουν στο πανεπιστήμιο.

Πρέπει να δοθεί μια ανάσα στο σχολείο. Να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ο μαθητής κάποια μαθήματα που τον ενδιαφέρουν περισσότερο. Επίσης πρέπει να έχει μια ζώνη πολιτισμού. Έτσι θα συνδεθεί με τους συμμαθητές του, τους δασκάλους του. Θα αγαπήσουν το σχολείο. Δεν θα το βλέπουν ως εξεταστικό κέντρο.

Το σχολείο, όμως, δεν δίνει μόνο γνώσεις. Δίνει και αγωγή. Κι ένα πρόβλημα του ελληνικού σχολείου είναι ότι δεν καλλιεργεί αξίες. Μιλάμε για την έννοια του έθνους και της πατρίδας, μιλάμε για τη θρησκεία, για ελευθερία, για δημοκρατία, για οικογένεια. Αν αυτές οι αξίες δεν περάσουν, τότε όποιο σύστημα και να ʼχεις, τελικά έχει αποτύχει.

Ένα σύστημα που στηρίζεται στη γνώση και αγνοεί την αγωγή είναι καταδικασμένο σε αποτυχία.

Χωρίς κηρύγματα και μεγάλες κουβέντες, μέσα από την εκπαίδευση πρέπει να περάσεις τις αξίες τις οποίες πιστεύει ένας λαός του οποίου τα παιδιά έρχεσαι να μορφώσεις.

// Θα περιορισθεί ο αριθμός των μαθητών που θα εισάγονται στο πανεπιστήμιο;

– Ως κοινωνία, ως σχολείο, ως εκπαίδευση και ως σύστημα θα πρέπει να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό. Δεν μπορούμε το 90% των μαθητών που αποφοιτούν να πηγαίνει κατευθείαν στα πανεπιστήμια. Είναι μια αντίληψη λανθασμένη. Στην Αγγλία τα ποσοστά είναι 50 – 50. Στη Γερμανία το 65% πάει σε τεχνικές σχολές και το 35% πάει στο πανεπιστήμιο. Γιʼ αυτό και τα πανεπιστήμια ψάχνουν για τους φοιτητές. Εδώ πάνε όλοι στο πανεπιστήμιο. Έχει απαξιωθεί η επαγγελματική εκπαίδευση. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να πείσουμε τον έλληνα μαθητή, την ελληνική οικογένεια, την ελληνική κοινωνία να κατευθυνθούν προς μια ποιοτική τεχνική εκπαίδευση και πιστοποιημένη, που σημαίνει ελεγχόμενη –ώστε να ξέρει εκείνος που έχει μια εταιρεία ότι θα πάρει έναν εργαζόμενο που πιστοποιημένα θα ξέρει το αντικείμενο– βλέποντας ότι θα μπορούν να έχουν αμέσως επάγγελμα, απασχόληση, χρήματα. Θα πρέπει να έχουμε διεξόδους, οι οποίες σήμερα δεν υπάρχουν γιατί είναι υποβαθμισμένο το τεχνικό σχολείο. Περίπου μια δεξαμενή όπου στέλνουμε τα παιδιά τα οποία, όπως λέει ο κόσμος, δεν παίρνουν τα γράμματα.

Εάν δώσουμε μια ποιότητα, ένα κύρος, μια ουσία στην τεχνική εκπαίδευση, δεν θα έρχονται 90.000 και 120.000 υποψήφιοι στα πανεπιστήμια. Θα μειωθεί ο αριθμός και θα είναι πιο εύκολη η πρόσβαση σʼ αυτά.