Εκλογές χωρίς «νόημα»

Η μειωμένη επιρροή τους στις πολιτικές εξελίξεις, η λειτουργία τους ως διαδικασία απόσβεσης των ακραίων εντάσεων της κομματικής αναμέτρησης, την οποία παρουσιάζουν οι βουλευτικές εκλογές, η δυνατότητα εκδήλωσης μιας «παραπληρωματικής» προτίμησης προς μικρότερους, «γειτονικούς», κομματικούς φορείς, ακόμα και η ανώδυνη εκδήλωση μιας στάσης διαμαρτυρίας, μέσα από την ψήφο των ευρωεκλογών, προσδίδει σ’ αυτές τον χαρακτήρα μιας μετριοπαθέστερης έκφρασης των πολιτικοϊδεολογικών κατευθύνσεων των πολιτών.

Οι επερχόμενες ευρωεκλογές όμως βρίσκονται εκτός του πεδίου της «χρυσής μεσότητας» και της εκλογικευμένης μετριοπάθειας που χαρακτηρίζουν παραδοσιακά τις εκλογές αυτές.

Η «αναμέτρηση» για το Ευρωκοινοβούλιο βρίσκεται την περίοδο αυτή στο επίκεντρο μιας πολλαπλής και πολυσύνθετης κρίσης, που οφείλεται τόσο σε ενδογενείς όσο και σε εξωγενείς παράγοντες.

Στη χώρα μας η 7η Ιουνίου θεωρείται ορόσημο για ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» μεταξύ του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ προσδοκά, μέσω μιας ξεκάθαρης διαφοράς ποσοστών με τη ΝΔ, να αποκτήσει τον «αέρα της νίκης» που θα το οδηγήσει στην εξουσία. Να κατακτήσει δηλαδή, έστω και αλγεβρικά, την πολιτική και κοινωνική «ηγεμονία» την οποία σήμερα στερείται. Από τη δική της πλευρά, η κυβερνώσα παράταξη ευελπιστεί να μετατρέψει τη δική της ήττα σε συνολική ήττα του «δικομματισμού» και, αν καταστεί δυνατόν, σε ήττα ολόκληρου του πολιτικού συστήματος…

Η μετωπική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ αποτελεί την άμεση συνέπεια των αντιλήψεων αυτών. Ο κομματικός πατριωτισμός και η κομματική συσπείρωση (που αποτελούν «αγαθά εν ανεπαρκεία» τα τελευταία χρόνια) οδήγησαν στην επιλογή των επικεφαλής των ψηφοδελτίων, που δεν είναι καν βέβαιο ότι θα παραμείνουν στην Ευρωβουλή όταν θα προκηρυχθούν οι βουλευτικές εκλογές…

Όμως, όσο αυξάνεται η ένταση -που δεν αφορά μόνο το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, αλλά εξελίσσεται σε «πόλεμο όλων εναντίον όλων» (Hobbes)- τόσο περισσότερο διαμορφώνεται μια κατάσταση πόλωσης των κομμάτων με το εκλογικό σώμα και την κοινωνία.

Για πρώτη φορά αυτό το φαινόμενο πόλωσης εμφανίζεται όχι τόσο σε τέτοια ευρεία ποσοστιαία έκταση όσο σε πολιτική/ποιοτική ουσία. Το χαρακτηριστικό στοιχείο είναι αυτό της αποδοκιμασίας και της ρήξης που εκδηλώνεται, κυρίως κατά των δύο μεγάλων κομμάτων και όχι μόνον…

Το πρακτικό ερώτημα είναι με ποιον τρόπο θα εκδηλωθεί αυτή η πόλωση: Με την κλασική προσφυγή σε μικρότερα κόμματα, όπως συμβαίνει παραδοσιακά, ή με την αποχή από τις εκλογές, μια συμπεριφορά που φαίνεται να αποκρυσταλλώνεται ως πολιτική στάση και συνειδητή επιλογή; Γιατί τότε δεν αντιμετωπίζουμε το (ελεγχόμενο ως έναν βαθμό) φαινόμενο της απογοήτευσης και της διαμαρτυρίας, αλλά μια «εκλογικευμένη» πολιτικού χαρακτήρα επιλογή που οδηγεί σε απόρριψη του πολιτικού συστήματος…

Όμως οι ευρωεκλογές δεν αποτελούν «θύμα» των εθνικών μας «δεινών» και μόνο… Γιατί η αδιαφορία και η απογοήτευση των ευρωπαίων πολιτών έχει προσλάβει καθολικό χαρακτήρα. Παρότι δεν υπάρχουν εναλλακτικά πρότυπα, ο «δείκτης εμπιστοσύνης» των ευρωπαίων πολιτών προς το θεσμικο-πολιτικό οικοδόμημα της ΕΕ μειώνεται συνεχώς… Η οικονομική κρίση αποτέλεσε τον «μεγεθυντικό φακό» για να γίνουν ολοφάνερες οι παραλυτικές αδυναμίες της ΕΕ, η ιστορική της καθήλωση, που οδηγεί χρόνο με τον χρόνο σε αποδυνάμωση του παγκόσμιου ρόλου της…

Ποια είναι σήμερα τα κεντρικά «διακυβεύματα» για την πορεία της ΕΕ; Σε ποιο επίπεδο, θεσμικό, πολιτικό, αναπτυξιακό, διαμορφώνονται τα στρατηγικά ερωτήματα, οι προτάσεις για την έξοδο από την κρίση;

Θα ανέμεναν οι ευρωπαίοι πολίτες, έπειτα από τόσες δεκαετίες, οι ηγεμονεύοντες πολιτικοϊδεολογικοί συνασπισμοί, οι Σοσιαλιστές, το Λαϊκό Κόμμα, οι Πράσινοι, η Αριστερά, να συγκροτήσουν πανευρωπαϊκού τύπου στρατηγικές να εμφανίσουν τις θέσεις τους, να προτείνουν τον δικό τους υποψήφιο για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δυστυχώς όλοι «βράζουν» στο ίδιο «καζάνι» και μόνη «στρατηγική» τους είναι η διατήρηση της εξουσίας και των προνομίων της…

Τι να συζητήσουν οι ευρωπαίοι πολίτες; Σε ποιες θέσεις να συμφωνήσουν και για ποιες να αντιπαρατεθούν; Πώς θα συγκροτηθεί η περίφημη «ταυτότητα του ευρωπαίου πολίτη», χάριν της οποίας μας ζητείται εδώ και δεκαετίες να εγκαταλείψουμε την εθνική μας ταυτότητα και τις «κοντόθωρες» εθνικές στρατηγικές;

Ας μην απορούμε λοιπόν όταν στις τελευταίες, και μαζικότερες, ευρωεκλογές -στις οποίες μάλιστα πήραν μέρος και τα νέα μέλη από την Ανατολική Ευρώπη- η συμμετοχή έφτασε μόλις στο 47%, που αποτελεί ιστορικά το χαμηλότερο ποσοστό και υπολείπεται κατά 25% του ποσοστού συμμετοχής στις αντίστοιχες εθνικές εκλογές… Δηλαδή από ένα σύνολο άνω των 340 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών, πάνω από 185 εκατομμύρια δεν ψήφισαν καν…

Στην πραγματικότητα δεν αδιαφορούν οι πολίτες για τις ευρωεκλογές. Οι ίδιες οι ηγέτιδες ελίτ -οικονομικές και πολιτικές- αδιαφορούν για το παρόν και το μέλλον των πολιτών, για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη διατήρηση μιας κληρονομιάς, ενός ιστορικού πολιτισμού, που φθίνει μέσα στους ανταγωνιστικούς μηχανισμούς της αγοράς… Γι’ αυτό και οι ευρωεκλογές δεν αποτελούν, τελικά, παρά μια διαδικασία τυπικής νομιμοποίησης της εξουσίας αυτών των ελίτ, αλλά και του τύπου διαχείρισης που ακολουθούν.

Ασφαλώς η απεμπόληση του δημοκρατικού δικαιώματος της ψήφου δεν μπορεί να συνιστά δημοκρατική επιλογή. Όμως είναι τέτοια η μορφή και η ουσία της πολιτικής κρίσης που ακόμα και η ψήφος «διαμαρτυρίας» δεν έχει στην πράξη ούτε αποδέκτη ούτε αποτέλεσμα. Γιατί το «σύστημα» κατάφερε να ακυρώσει και να ενσωματώσει, μέσα από τις μεταμφιέσεις του, και αυτήν ακόμα τη διαμαρτυρία και την άρνηση…