Έχουν ωριμάσει τα πράγματα για αλλαγές
Οι αλλαγές, από την πρώτη τάξη του δημοτικού έως το πανεπιστήμιο, θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένους στόχους και για την επίτευξή τους θα πρέπει να γίνονται συνεχείς αξιολογικοί έλεγχοι σε όλα τα επίπεδα.
// Πιστεύετε ότι η επιτροπή θα καταλήξει σύντομα σε προτάσεις;
– Τόσο μεγάλα, σύνθετα, λεπτά θέματα, όπως είναι η Παιδεία ενός τόπου, δεν αντιμετωπίζονται με διαδικασίες ταχύρρυθμες και από την άλλη δεν πρέπει να διαιωνίζεται η αντιμετώπισή τους. Εκτιμώ, λοιπόν, ότι θα χρειασθεί ένα εξάμηνο καθαρής δουλειάς. Πιστεύω ότι μέσα σ’ αυτόν τον χρόνο μπορούμε να καταλήξουμε σε προτάσεις, τις οποίες μάλιστα λέω εναλλακτικές, διότι δεν έχω σκοπό, με ψηφοφορίες και με τρόπους διαδικαστικούς, να καλύπτω τις διαφορετικές απόψεις. Πρέπει να φαίνεται η δέσμη των απόψεων,
όπου υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις. Αυτό το πακέτο προτάσεων θα δοθεί στην πολιτική ηγεσία. Κι ελπίζω να εφαρμοσθεί, με πολιτικό όφελος, η δουλειά που κάνουμε, η οποία είναι τόσο σημαντική, γιατί αντιμετωπίζει για πρώτη φορά τα προβλήματα σε βάθος, θα έλεγα γενναία, θα έλεγα ριζοσπαστικά, ώστε θα δεσμεύσει ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά οποιονδήποτε βρεθεί στην εξουσία την πολιτική.
Αυτή είναι η προσπάθεια, πολύ συστηματική, με πολλή γνώση των πραγμάτων, γιατί συζητούν άνθρωποι που ξέρουν την εκπαίδευση. Και έχει σημασία αυτό. Δεν είναι δυο-τρεις άνθρωποι ενός υπουργού που έχουν κάποιες απόψεις και τις περνούν. Διενεργείται μια διαδικασία θεσμική, δημιουργική, συστηματική,
έτσι όπως πρέπει να είναι. Και θέλω να το πιστώσω στον υπουργό Παιδείας γιατί μου έδωσε –και αυτή
ήταν η συμφωνία μας– πλήρη ελευθερία για το τι και πώς θα συζητήσουμε και τι βγαίνει από αυτό. Δεν
υπήρξε μια γραμμή, δεν υπήρξε μια κατεύθυνση, μια καθοδήγηση να κάνουμε αυτό ή εκείνο και, δεύτερον, μου άφησε να προσδιορίσω τον χρόνο που χρειάζεται αυτό το έργο. Φυσικά δεν θέλω να διαιωνισθεί, για να υπάρχει αποτέλεσμα.
// Με τα μέλη της επιτροπής έχετε συμφωνήσει σε κάποιους βασικούς άξονες;
– Υπάρχει μια σύγκλιση απόψεων. Τα μέλη της επιτροπής, με εξαίρεση κάποιους φορείς, κοινωνικούς
εταίρους, είναι μέσα από τον χώρο της εκπαίδευσης και των τριών βαθμίδων και είναι άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί με την εκπαίδευση. Ορισμένα πράγματα
έχουν πια ωριμάσει. Και μέσα από την ωρίμανση
υπάρχει σύγκλιση απόψεων. Όλοι θέλουμε να γίνει κάτι σημαντικό, γενναίο, τολμηρό, στην αλλαγή της δομής της εκπαίδευσης και της ποιότητάς της.
// Ποιοι είναι αυτοί οι άξονες;
– Οι άξονες κινούνται σε δύο επίπεδα: στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος και στην ποιότητά του.
Όταν λέμε δομή εννοούμε τις βαθμίδες, εννοούμε την υποχρεωτική, τη μη υποχρεωτική εκπαίδευση, την ακώλυτη διάβαση κ.λπ. Η ποιότητα είναι όλα τ’ άλλα. Δηλαδή αναλυτικά προγράμματα: Τι διδάσκεις; Σε ποια έκταση; Με τι μεθόδους; Με τι βιβλία; Με ποια λογική; Δηλαδή, έχεις μορφωτικούς στόχους; Δίνεις βαθμούς ελευθερίας για να πετύχεις αυτούς τους στόχους ή
έχεις ένα αναλυτικό πρόγραμμα λεπτομερές, δεσμευτικό. Βλέπεις τη γνώση ως κουτάκια, ως ειδικότητες ή τη βλέπεις ως συνεχές σύστημα. Είναι μεγάλα προβλήματα αυτά. Και επίσης, τι κάνεις με τις γενικές κατευθύνσεις που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως προς το τι πρέπει να ξέρει ένας ευρωπαίος πολίτης; Δεν είμαστε εμείς που ξεκινάμε πρώτοι να συζητάμε για αυτά τα θέματα. Συζητούνται χρόνια. Υπάρχουν γενικές θέσεις τις οποίες έχουν αποδεχθεί οι χώρες. Αυτές τις θέσεις, όταν τις βλέπει κανείς, διαπιστώνει πως είναι αυτές που οι Έλληνες τις έχουν διατυπώσει εκατοντάδες χρόνια πριν. Είναι καλό που επανερχόμαστε σʼ αυτές τις θέσεις. Επομένως δεν είναι θέσεις της Λισσαβώνας ή της Ευρώπης. Είναι θέσεις Παιδείας διαχρονικές, τις οποίες ανακαλύπτουν και Ευρωπαίοι, και για μας είναι πάρα πολύ εύκολο να τις αντιληφθούμε και θα πρέπει να τις λάβουμε υπόψη μας. Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, επίσης, το σύστημα διεθνούς αξιολόγησης των μαθητών. Το περίφημο piza. Γιατί και αυτό θέτει ως μορφωτικές αρχές, ως μορφωτικούς στόχους, ορισμένες ικανότητες, ορισμένες δεξιότητες.
// Επόμενος άξονας;
– Η αξιολόγηση. Κανένα σύστημα δεν μπορεί να δουλέψει εάν δεν το ελέγχεις. Δούλεψε το σύστημα; Απέδωσε; Πέτυχε τους στόχους του; Αν δεν το έκανε, τότε πρέπει να το αλλάξεις. Πρέπει να παρέμβεις. Πρέπει να διορθώσεις. Κι αυτό έχει σχέση με το τι δίνει
ένα σχολείο, τι δίνει ένας νομός, μια περιφέρεια, μια χώρα. Χρειάζεται έλεγχος συνεχής του συστήματος.
Εδώ στην Ελλάδα, όταν λέμε αξιολόγηση έχουμε μόνο στο μυαλό μας τους εκπαιδευτικούς. Και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογηθούν. Αλλά αυτό
είναι το τελευταίο σε ενδιαφέρον για όσους ασχολούνται με τα συστήματα αυτά. Το πρώτο είναι να ξέρεις τι θέλεις. Και μετά θα ελέγξεις τον εκπαιδευτικό εάν
ανταποκρίνεται σε αυτούς τους στόχους που έχεις βάλει και εάν έκανε καλά τη δουλειά του. Εάν δεν έχεις αυτά ξεκαθαρισμένα, δεν μπορείς να ελέγξεις τίποτε.
Συνεπώς απαιτείται αξιολόγηση σε όλα τα επίπεδα. Κυρίως του συστήματος του σχολείου, παρεμβάσεις, διορθώσεις. Και, βεβαίως, αξιολόγηση των μαθητών και των εκπαιδευτικών.
Ο τρίτος άξονας είναι η επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών. Αν δεν έχεις τον εκπαιδευτικό ενημερωμένο, επιμορφωμένο έτσι ώστε αυτά που θέλεις να αλλάξεις να τα εφαρμόσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο και με γνώση του τι πρέπει να πετύχει, αν τον αφήσεις μόνο του, δεν μπορείς να πετύχεις τίποτα.
Και βεβαίως –ίσως είναι πιο μεγάλο θέμα– πρέπει να μελετήσουμε πώς καταρτίζεται ο εκπαιδευτικός ξεκινώντας από το πανεπιστήμιο. Τον ετοιμάζουμε για τη δουλειά που κάνει αν είναι δάσκαλος, αν είναι καθηγητής; Το ότι του μαθαίνουμε καλά Μαθηματικά σημαίνει ότι μπορεί να τα διδάξει; Βγάζουμε εκπαιδευτικούς για τη δευτεροβάθμια ή βγάζουμε επιστήμονες; Αυτά τα προβλήματα είναι σοβαρά και πρέπει να μας απασχολήσουν. Τα θέματα της Παιδείας δεν είναι υπόθεση δύο, τριών, πέντε χρόνων. Συχνά οι πολιτικοί βλέπουν τι θα γίνει τον επόμενο χρόνο. Η Φινλανδία για να φτάσει να είναι πρώτη στην εκπαίδευση δουλεύει από το 1970. Χρειάστηκαν τριάντα χρόνια. Δεν θέλω να τρομοκρατήσω και να απογοητεύσω. Αλλά δεν μπορεί να γίνει και αύριο. Χρειάζεται ένας προγραμματισμός. Με συγκεκριμένους στόχους, με χρήματα, διότι όλα αυτά κοστίζουν. Κι αν το βάλουμε να δουλέψει αυτό το σύστημα, είναι βέβαιο ότι έτσι μπορούμε να αλλάξουμε όλον τον χάρτη της εκπαίδευσής μας και της Παιδείας μας.
// Πιστεύετε ότι θα διατεθούν χρήματα;
– Δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν ουσιαστικές, γενναίες, τολμηρές, ριζοσπαστικές αλλαγές χωρίς χρήματα. Δεν ζητάμε, όμως, χρήματα στον αέρα. Ούτε ασύλληπτα ποσά. Μπορούν να κοστολογηθούν και να κλιμακωθούν μέσα στο πλαίσιο των χρημάτων που πρέπει να διατεθούν για την Παιδεία. Μπορούν να αντιμετωπισθούν από μια κυβέρνηση η οποία θα δώσει ένα προβάδισμα στον χώρο της εκπαίδευσης.