Τα τρία «φ»…

Αναλογιστείτε μια στιγμή:

Ποιες είναι οι «ειδήσεις» που μονοπωλούν το ενδιαφέρον της τηλεοπτικής δημοσιογραφίας:

Επερχόμενες εκλογές, επερχόμενος ανασχηματισμός, σκάνδαλα και δημοσκοπήσεις.

Αν αφαιρέσετε αυτήν τη «θεματολογία», το μόνο που θα έμενε στην ειδησεογραφία των ιδιωτικών καναλιών είναι οικονομική καταστροφολογία και καταγγελτικό «πολιτικό ρεπορτάζ».

• Στην πρώτη συνήθως απομονώνονται αρνητικές οικονομικές ειδήσεις, ενώ αποσιωπώνται θετικές οικονομικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, πέρυσι το καλοκαίρι, όταν το πετρέλαιο είχε φτάσει στα 149 δολάρια το βαρέλι, είχαμε εκτενέστατα ρεπορτάζ, όπου διάφοροι αναλυτές –σχετικοί και μη– προεξοφλούσαν ότι θα έφτανε στα 300 ή 500 ως το τέλος του έτους…

Έξι μήνες αργότερα, στα τέλη του έτους, το πετρέλαιο είχε κατρακυλήσει ως τα 40-45 δολάρια το βαρέλι. Αλλά η είδηση –θετικότατη καθʼ αυτή μέσα στο ζοφερό τοπίο της χρηματοοικονομικής κρίσης που είχε ξεσπάσει στο μεταξύ– πέρναγε απαρατήρητη. Το θέμα δεν είναι η ενημέρωση. Είναι ο φόβος…

• Όσον αφορά το καταγγελτικό ρεπορτάζ, όταν η κυβέρνηση δεν παίρνει αστυνομικά μέτρα καταγγέλλεται από τα κανάλια ότι «δεν κάνει τίποτε». Όταν παίρνει μέτρα (όπως η πρόσφατη Ομάδα Δέλτα με τα μηχανάκια), τότε καταγγέλλεται ότι… παραβιάζει ή απειλεί ανθρώπινα δικαιώματα (των κακοποιών, προφανώς), πριν ακόμα προλάβει να τα εφαρμόσει. Το ζητούμενο –και πάλι– δεν είναι η ενημέρωση. Είναι η «δραματουργία» της τηλεοπτικής καταγγελίας…

Ο «κώδικας» της ελληνικής τηλεοπτικής ενημέρωσης είναι τα τρία «Φ».

– Φόβος (ενίοτε και φρίκη)

– Φήμη (κατά κανόνα ανυπόστατη ή αναπόδεικτη), και

– Φαιδρότητα (ενίοτε με δραματικές απολήξεις).

• Ο φόβος καλλιεργείται στην κοινή γνώμη για να την κρατά αιχμάλωτη (των εντυπώσεων κι αυτών που τις παράγουν): Φόβος για την «επαπειλούμενη πανδημία» της γρίπης των πτηνών (η οποία, όπως αποδείχθηκε δεν μεταδιδόταν από άνθρωπο σε άνθρωπο, άρα δεν μπορούσε να προκαλέσει «πανδημία»). Φόβος για τη «βέβαιη πανδημία» από τη γρίπη των χοίρων, η οποία μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά την πιάνουν τα υφιστάμενα (και προ πολλού στοκαρισμένα) φάρμακα, άρα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει αληθινό κίνδυνο. Τελικώς σε όλο τον κόσμο προσεβλήθησαν γύρω στα 1.200 άτομα και πέθαναν γύρω στα 40.

Λιγότερα θύματα απʼ ό,τι σε μια «τυπική» εορταστική έξοδο μόνο στην Ελλάδα τρεις – τέσσερις φορές τον χρόνο!

• Οι φήμες δεν εξετάζονται σε βάθος πριν αναδειχθούν. Απλώς εκτοξεύεται η λάσπη κι όποιον πάρει. Εκτός από τις περιπτώσεις όπου αγγίζονται αληθινά σκάνδαλα, οπότε, ως εκ θαύματος, «ξεθυμαίνουν»…

Συχνά μιλάμε για τους πολιτικούς που «κουκουλώνουν» τα σκάνδαλα. Σπάνια συζητάμε για τα κανάλια που κουκουλώνουν τα αληθινά σκάνδαλα, προβάλλοντας αστείες ή αστήρικτες ή ήσσονος σημασίας υποθέσεις ως «σκάνδαλα».

Προσέξτε τι έγινε τελευταία: Έψαχναν επί μήνες τον Παυλίδη και το μόνο «μεμπτό» που του βρήκαν είναι ότι δήλωσε αρχικώς μικρότερο τίμημα για την αγορά σπιτιού στην κόρη του απʼ αυτό που προέκυψε τελικώς (όπως κάνει το 90% των συναλλασσομένων, νομίμως!) Τον Παυλίδη τον ξέσχισαν βέβαια…

Αλλά μόλις προέκυψαν στοιχεία –όχι ακριτομυθίες– για εμπλοκή πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ σε σκάνδαλο μεγάλης προμήθειας υλικού, εκείνος παραιτήθηκε και ο μισός Τύπος τον συνεχάρη για την ευθιξία του!

Για μερικές δεκάδες χιλιάδες (για τις οποίες ουδέν μεμπτόν αποδείχθηκε) έγινε χαμός. Για μερικές δεκάδες εκατομμύρια δεν έγινε τίποτε! Ο υπόλογος έλαβε «ηθική επιβράβευση» για την «ευθιξία» του!

• Τέλος έχουμε και το τρίτο «Φ»: τις φαιδρότητες. Όπου διάφορα άτομα μειωμένου καταλογισμού τα περιφέρουν και τα διασύρουν στα κανάλια. Και ο τηλεοπτικός κανιβαλισμός τα ωθεί ενίοτε στο σημείο να «σπάνε». Με τραγικές συνέπειες για τα ίδια και τους οικείους τους.

Αυτές οι φαιδρότητες των καναλιών δεν είναι «διασκεδαστικές». Είναι ευτελισμός του δημόσιου χώρου (όπου πρωταγωνιστούν «βλαμμένοι»). Είναι εθισμός στη διαπόμπευση ανθρώπων που χρήζουν ειδικής βοήθειας. Ενίοτε φτάνει στην αγριότητα, προς άγραν κάποιων εφήμερων ποσοστών τηλεθέασης. Αλλά και στην υποκρισία, όπου όσοι ποδοπάτησαν αδύναμους ανθρώπους ύστερα εκφράζουν δημόσια τη «λύπη» τους και… αναζητούν επόμενο θύμα.

Τουλάχιστον, στην αρχαία Ρώμη τούς έριχναν στα λιοντάρια μια και καλή και δεν παρίσταναν τους «πονόψυχους».

Εδώ τους κομματιάζουν σε δημόσια θέα λίγο λίγο και το παίζουν και «ευαίσθητοι».

Αυτή είναι η ιδιωτική τηλεόραση:

Απόλυτος κριτής του δημόσιου ήθους. Υπέρτατος άρχοντας του δημόσιου χώρου. Βηματοδότης των πολιτικών εξελίξεων.

Μήτρα φαυλότητας. Φωλιά εξωθεσμικών κέντρων που λοιδορούν πάσα αρχή και οικειοποιούνται την απόλυτη εξουσία. Και σφηκοφωλιά εκβιαστών που τα παίρνουν για να «κράξουν», όπως τα παίρνουν και για να «θάψουν».

Όχι δεν είναι όλοι έτσι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πολλά. Γιατί και οι λίγοι που εξαιρούνται χρησιμεύουν ως «ξεκάρφωμα» για τους υπόλοιπους. Και γιατί η αληθινή δημοσιογραφία έχει προ πολλού πνιγεί στα θολά νερά των καναλιών.

Αλήθεια, είστε σίγουροι πως «για όλα φταίνε οι πολιτικοί»;

Αυτούς, τουλάχιστον, τους εκλέγετε.

Όμως οι πραγματικοί δυνάστες σας είναι εκείνοι που δεν τους εκλέγετε και καταγγέλλουν από το τηλεοπτικό προσκήνιο όσα οι ίδιοι ρυθμίζουν -και σιωπηρώς στηρίζουν- από το παρασκήνιο.

N. Z.