Ήρθε η στιγμή μια νέα γενιά να πάρει τα ηνία
// Παρά το γεγονός ότι ζείτε και δραστηριοποιείστε στο εξωτερικό, από τις δημόσιες τοποθετήσεις σας εμφανίζεσθε εξαιρετικά ενημερωμένος για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα και την καθημερινότητά της. Ελπίζετε σε καλύτερες μέρες;
– Η ενασχόλησή μου με το Διεθνές Δίκαιο, το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα με ώθησε, σχεδόν φυσικά, να αναπτύξω βαθύ ενδιαφέρον για τις διεθνείς σχέσεις. Εφαρμόζω εμπράκτως αυτό το ενδιαφέρον εδώ και περισσότερα από είκοσι και χρόνια, συνεργαζόμενος με πολιτικούς, ανώτερα κυβερνητικά στελέχη και κορυφαίους δικαστές, κυρίως στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία, γύρω από πολυάριθμα θέματα σχετικά με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και συνεργασία. Όπως είναι φυσικό, η εργασία αυτή μού προσέφερε πολλές ευκαιρίες να παρατηρήσω την ελληνική πολιτική όχι μόνον από εσωτερική αλλά και από εξωτερική σκοπιά. Έτσι, ούτε το ενδιαφέρον μου για την Ελλάδα ούτε το σχετικό μου έργο είναι νέα. Νέο είναι το γεγονός ότι μέρος αυτής της ενασχόλησης δημοσιεύεται πλέον σε ελληνικές εφημερίδες, και, στο πλαίσιο αυτό, τα άρθρα μου στο «Βήμα» έχουν ωθήσει κάποιους να προβληματιστούν για τις απόψεις και τις προθέσεις μου και κάποιους άλλους (οι οποίοι βρίσκουν πιο βολικές τις επιφανειακές προσεγγίσεις) να διαστρεβλώσουν ανενδοίαστα και τις μεν και τις δε!
// Ποια διέξοδο βλέπετε στη σκανδαλολογία των ημερών και στην προσβολή των θεσμών;
– Η δυσοσμία των σκανδάλων έχει γίνει ασφυκτική. Είναι πλέον τόσο έντονη, ώστε ελάχιστα φαίνεται να μετράει ότι πολλές από τις προβαλλόμενες κατηγορίες παραμένουν αναπόδεικτες. Το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια αφιερώσαμε τόσο χρόνο στη σκανδαλολογία είναι αποσταθεροποιητικό και άκρως επικίνδυνο. Η αλλαγή μπορεί να έλθει μόνον από την κορυφή, η οποία και οφείλει να δώσει το καλό παράδειγμα. Πρέπει λ.χ. να επιστρέψουμε στην ιδέα ότι μπαίνουμε στην πολιτική πλουσιότεροι και είναι πιθανόν να γίνουμε φτωχότεροι προκειμένου να υπηρετήσουμε την πατρίδα μας – όχι το αντίθετο. Πρέπει να εκλείψει αυτή η νοοτροπία. Σε τούτο οφείλει να συμβάλει και ο Τύπος: Όταν φέρνει στο φως περιπτώσεις κακοδιοίκησης, δεν πρέπει να ρίχνει λάδι στη φωτιά προς χάριν της σκανδαλοθηρίας. Η τροφοδότηση των κουτσομπολιών είναι τόσο καταστροφική όσο και το να αντιμετωπίζουμε τη διαφθορά σαν κάτι σχεδόν φυσιολογικό- όπως, υποθέτω, τη βλέπουν πολλοί Έλληνες σήμερα.
// Σε ένα άρθρο σας εμφανιστήκατε επικριτικός σε ενδεχόμενες συνεργασίες πολιτικών σχηματισμών. Αναφερθήκατε σε συνεργασίες made in Greece με χαρακτηριστικά της επιπολαιότητας της μεσογειακής σκέψης κατ’ αντιδιαστολή με την ελεγχόμενη και προμελετημένη σκέψη των Γερμανών. Το ίδιο θα λέγατε και για την ιστορική συνεργασία ΝΔ – Αριστεράς το 1989, που οδήγησε έναν πρωθυπουργό στο Ειδικό Δικαστήριο;
– Πείτε μου ειλικρινά: Θεωρείτε επιτυχημένη αυτήν την περίοδο της ελληνικής Ιστορίας; Δεν έχουν άραγε, έκτοτε, ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Κύρκος παραδεχτεί ότι η ποινική δίωξη του Ανδρέα Παπανδρέου αποτέλεσε πολιτικό σφάλμα; Κατά την άποψή μου, το δικομματικό σύστημα στάθηκε ένα από τα επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης. Εάν η κατάσταση έχει εξελιχθεί άσχημα τα τελευταία χρόνια, τούτο οφείλεται εν πολλοίς στη φυσική κόπωση που πλήττει τελικά κάθε γενιά πολιτικών. Έχει λοιπόν έλθει η στιγμή να δούμε μια νέα γενιά να παίρνει τα ηνία. Υποθέτω όμως ότι θα χρειαστεί να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο τα πράγματα, για να δούμε αυτή την αλλαγή φρουράς. Το «παλιό» σπανίως παραχωρεί αμαχητί τη θέση του στο «νέο».
// Η Ελλάδα διώχνει τα παιδιά της;
– Ναι, και μάλιστα αυτό συμβαίνει τόσο για λόγους κατανοητούς η Ελλάδα είναι φτωχή χώρα και δεν μπορεί να αξιοποιήσει τους πάντες, ιδίως δε τους πιο ταλαντούχους όσο όμως και για λόγους τελείως απαράδεκτους, όπως είναι η ζήλια, η ευνοιοκρατία, ο περιορισμός της αξιοκρατικής επιλογής και προαγωγής. Πριν από σαράντα οκτώ χρόνια, ο Γεώργιος Παπανδρέου (ο πρεσβύτερος) με συμβούλευσε να φύγω από την Ελλάδα για να αποφύγω «το αυτοφυές φυτό που ονομάζεται φθόνος». Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 αφηγήθηκα αυτή την ιστορία στον Ανδρέα, ο οποίος μου απάντησε χαριτολογώντας: «Γιατί δεν έδωσε και σε εμένα την ίδια συμβουλή;».
// Θα σας ενδιέφερε να δουλέψετε για την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων από μια θέση θεσμική, όπως αυτή του ευρωβουλευτή;
– Έχω κατ’ επανάληψη δηλώσει πως ΔΕΝ με ενδιαφέρει η κομματική πολιτική και η απάντησή μου δεν πρόκειται να αλλάξει επειδή το ερώτημα τίθεται πάλι και πάλι. Έτσι, οι πληροφορίες που δημοσίευσε κάποια στιγμή η εφημερίδα σας, (σημ. «Π»: και άλλες) σύμφωνα με τις οποίες ήταν πιθανό να τεθώ επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου της Νέας Δημοκρατίας, ήταν τόσο αβάσιμες όσο και η ιδέα ότι επιδιώκω να γίνω Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Σε αυτό το τελευταίο θα απαντούσα ότι έχουμε ήδη έναν πολύ καλό Πρόεδρο, ο οποίος εύχομαι να μακροημερεύσει στο αξίωμά του. Εάν αφήσει τη θέση του, είμαι βέβαιος ότι πολυάριθμοι υποψήφιοι θα σπεύσουν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Εύκολα μπορείτε να σκεφτείτε μερικούς, οπότε γιατί δεν ρωτάτε αυτούς;
Στην παρουσίαση του βιβλίου του κ. Μαρκεζίνη «Σκιές από την Αμερική», όπου μίλησαν ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο Απόστολος Κακλαμάνης και ο Φώτης Κουβέλης παραβρέθηκαν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γιάννης Καψής, ο Αναστάσιος Πεπονής, ο ακαδημαϊκός Κων. Δεσποτόπουλος, ο πρώην διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Γ. Μίρκος και ο σύμβουλος της ρωσικής πρεσβείας κ. Ζατσέπιν (η παρουσία του οποίου ήταν μια απάντηση στην πρόταση του συγγραφέα περί συμμαχίας – συνεργασίας με τη Ρωσία).