Μόνο το χρώμα της εξουσίας αλλάζει…
Καθαρές κουβέντες του πολυτάλαντου (πετυχημένος συγγραφέας και ηθοποιός) Αλέξανδρου Ρήγα. Το ίδιο ξεκάθαρες και για τις ευθύνες του πολίτη.
Το όνειρο του νεοέλληνα είναι να περνά καλά χωρίς να δουλεύει… Το πώς θα πιάσει την καλή. Είμαστε μια κοινωνία της ευμάρειας με λάθος προσανατολισμό. Μιλάμε για την εποχή του ενικού! Οι άνθρωποι λειτουργούν ως μονάδες!
Υπάρχει κανείς που να έχει αντίθετη άποψη, εκτίμηση; Αυτοί δεν είμαστε; Με τις εξαιρέσεις, δυστυχώς λίγες, του κανόνα…
Αξίζει πάντως να πολεμάς, για να βοηθήσεις, γιατί στη ζωή δεν είναι όλα μαύρα και ο Αλέξανδρος Ρήγας δεν θέλει μόνο να γκρινιάζει. Όπως θα διαπιστώσεις διαβάζοντας στη συνέχεια τη συζήτηση που είχαμε μαζί του…
// Κύριε Ρήγα, μετά την επιτυχία στην Αθήνα, ανεβάζετε το “Δώρο” και στη Θεσσαλονίκη. Ένα έργο που γράφτηκε για τη δεκαετία που το ΠΑΣΟΚ χάριζε λεφτά στους ανθρώπους που το στήριζαν… Μ’ αυτόν τον τρόπο φτιάχτηκαν πολλοί και έφαγαν πολλοί… Από αυτήν τη δεκαετία μέχρι σήμερα βλέπετε καμία αλλαγή; Ομόλογα, Siemens, Βατοπέδι και μπίζνες στο Αιγαίο με τις άγονες γραμμές… Τα σκάνδαλα έγιναν πολιτική…
«Οι ήρωες στο «Δώρο» είναι 40+ και μεγαλούργησαν ποικιλοτρόπως τη δεκαετία του ’80 και του ’90. Το έργο όμως αναφέρεται στο σήμερα γιατί βλέπουμε εν έτη 2009 πώς βρίσκονται οικονομικά, κοινωνικά και ψυχολογικά αυτοί οι άνθρωποι. Τα πολιτικά πράγματα δεν αλλάζουν στην Ελλάδα. Οι μόνες αλλαγές που γίνονται είναι στο χρώμα της εξουσίας. Πράσινο, μπλε και πάει λέγοντας»…
// Ο ήρωας που υποδύεστε είναι ένας μηχανικός που τα οικονόμησε επειδή ήταν μέσα στο κόμμα, στην κλαδική… Ο στόχος του ήταν τα βόρεια προάστια, ένα αυτοκίνητο Μερσεντές, όμορφες ερωμένες και τη γυναίκα στο σπίτι… Αυτό είναι το όνειρο του νεοέλληνα;
«Μεσοαστικά όνειρα θα έλεγα εγώ. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποίησαν ή -καλύτερα- εκμεταλλεύτηκαν την ένταξή τους σε κάποιο κομματικό μηχανισμό για να απολαύσουν υλικά πράγματα. Εγώ όμως, όπως παρακολουθώ τους νεοέλληνες, άλλο πιστεύω ότι είναι το όνειρό τους. Να περνούν καλά, χωρίς να δουλεύουν, χωρίς να κουράζονται, κοροϊδεύοντας τους γύρω τους. Το πώς να πιάσουν την καλή! Έτσι τους έμαθαν μετά τη μεταπολίτευση. Έτσι τους εκπαίδευσαν. Ότι ο ορθόδοξος δρόμος και ο ευθύς δεν θα τους αποφέρει αυτό που πραγματικά μπορεί να αξίζουν. Δεν ήταν όμως στο κύτταρο των παππούδων μου η τεμπελιά. Δεν ήταν στο DNA του Έλληνα η αρπαχτή. Επίκτητο, ξενόφερτο και αυτό…».
// Πόσο σαθρό είναι αυτό το οικοδόμημα, όταν η γυναίκα του ήρωα ξέροντας πώς έχουν αποκτηθεί τα λεφτά τους συνέχεια τον απαξιώνει, κοιτά να φλερτάρει με άλλον, αφού τα έχει όλα λυμένα, ενώ το παιδί τους και οι δυο το έχουν παρατήσει σε πεθερά και Φιλιππινέζα;
«Αυτή η εικόνα που φωτογραφίζω είναι η ζωή των ανθρώπων που κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Εμείς είμαστε. Γνωρίζουμε τέτοιες οικογένειες και μη σου πω ότι έχουμε και τέτοιους φίλους. Το οικοδόμημα πράγματι είναι πολύ σαθρό, αλλά βλέπεις μόνο το πρώτο επίπεδο. Γιατί η γυναίκα του μπορεί να τον απαξιώνει, αλλά είναι και αυτή χωμένη σ’ αυτόν τον βούρκο. Δεν μπορεί να πολεμήσει το σύστημα, δεν έχει τον τρόπο».
// Υπάρχει φιλία σήμερα; Στο έργο σας βλέπουμε ότι φιλίες δεν υπάρχουν στις μέρες μας, οι άνθρωποι πλησιάζουν με το πρόσχημα της φιλίας, αλλά απώτερο σκοπό έχουν το δικό τους συμφέρον, τον αριβισμό…
«Οι άνθρωποι λειτουργούν πλέον ως μονάδες. Μιλάμε για την εποχή του ενικού! Τα τελευταία τριάντα χρόνια η προσωπικότητα του Έλληνα έχει υποστεί μεγάλη αλλοίωση και αυτό φαίνεται σε όλες τις διαπροσωπικές του σχέσεις, ερωτικές, επαγγελματικές, φιλικές… Οι σχέσεις περνούν, τουλάχιστον για μένα, μια βαθύτατη περίοδο κρίσης. Και είναι λογικό, αφού οι εποχές που διανύουμε είναι παρακμιακές, τόσο στην πολιτική, στην ιδεολογία, ακόμη και σε θεσμούς όπως η Εκκλησία, η Αστυνομία, η Δικαιοσύνη, το σχολείο. Η γενιά μας δεν ζει πολέμους, ακόμη και η οικονομική κρίση που περνάμε δεν πιστεύω ότι θα μας οδηγήσει στην πείνα και στην εξαθλίωση. Αντιθέτως, θα έλεγα ότι είμαστε μια κοινωνία ευμάρειας με λάθος προσανατολισμό. Η κρίση που περνάμε ως κοινωνία είναι πολύ ύπουλη. Χτυπά από μέσα. Θα μας φάει τα σωθικά και μετά θα βγει προς τα έξω. Τα πρώτα σημάδια της τα βλέπουμε. Από τη μια, η έξαρση βίας και, από την άλλη, η κατάθλιψη! Οι σχέσεις σήμερα ξεκινούν με βάση τη χρησιμοθηρία…».
// Δηλαδή πιστεύετε στο ρητό ουδείς αχάριστος από τον ευεργετηθέντα;
«Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος. Έτσι είναι… Αυτό, Μαρία, ήταν το αγαπημένο ρητό του Ανδρέα Παπανδρέου. Το είχε πάνω από το γραφείο του. Αυτή η φράση έχει μεγάλο ποσοστό αλήθειας. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι είμαστε ως προσωπικότητες ατελείς. Θέλουμε δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, κάποιος άλλος θα μας δώσει τη δύναμη, θα μας συμπληρώσει για να βγούμε μπροστά… Δυστυχώς, οι μικροί σε ψυχή άνθρωποι, αντί να ευχαριστήσουν τον άνθρωπο που τους έδωσε τη δύναμη, από εγωισμό θα τον αντιπαλέψουν. Αυτόν που τους έκανε καλό θα τον μισήσουν. Μόνο και μόνο από ζήλια, επειδή θεωρούν ότι τότε που του ζήτησαν τη βοήθειά του έριξαν τον εγωισμό τους. Μισούν τον ευεργέτη τους. Αλλά πώς το λέει και ο λαός; Αχάριστο ευεργετείς, νεκρό δανείζεις».
// Πώς μπορούν να διατηρηθούν φιλίες όταν αυτό που ενώνει τους φίλους δεν είναι οι κοινές αξίες, αλλά το να σε καλύψω για τη φιλενάδα, να με καλύψεις κι εσύ, να σε καλύψω από το σκάνδαλο, να με καλύψεις κι εσύ… Πόσο εύκολη είναι η προδοσία, όταν δεν υπάρχει ηθική αναφορά;
«Πολύ εύκολη. Αν δεν υπάρχουν ίδιες αξίες και ίδια ιδεολογία θα βλέπεις το φίλο σου, αυτόν που σου έλεγε ότι σ’ έχει σαν αδελφό -τα μεγάλα λόγια ποτέ μην τα πιστεύεις-, να αλλάζει με την πρώτη δυσκολία στρατόπεδο, με το πρώτο κέλευσμα να σ’ αδειάζει, ακόμη και να σ’ απειλεί… Επειδή όμως στη ζωή δεν είναι όλα μαύρα και δεν θέλω να γκρινιάζω, από προσωπική εμπειρία θα σου πω ότι νιώθω πολύ τυχερός, γιατί έχω ελάχιστους μεν, αλλά για χρόνια ανθρώπους που μ’ αγαπούν και τους αγαπώ πολύ, που μου έχουν σταθεί σε πολλές περιπέτειες. Και αυτούς τους ανθρώπους δεν τους γνώρισα όταν βγήκα στην παραγωγή. Στο δικό μου απολογισμό -που τον έκανα και σχετικά πρόσφατα- έχω ανθρώπους που είμαστε ουσιαστικά μαζί από τα χρόνια της αθωότητας. Από τα φοιτητικά χρόνια, τα χρόνια της σχολής, που κάναμε μαζί όνειρα, που μοιραζόμαστε το φαγητό, που προχωρούσε ο ένας και χαιρόταν ο άλλος. Αυτούς έχω σημείο αναφοράς, τους συμφοιτητές μου στη Φιλοσοφική Σχολή και στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Αυτές είναι οι γερές βάσεις και σου μιλάω για πέντε άτομα. Μετρημένους στα δάχτυλα από τα παλιά. Τους άλλους δεν τους εμπιστεύομαι…».
// Αλλάζει ο άνθρωπος;
«Πιστεύω ότι κάποιος μπορεί ν’ αλλάξει συμπεριφορά αν έχει βάλει στόχο κάτι. Αλλάζει για να κερδίσει κάτι, για δικό του όφελος. Επί της ουσίας, δεν αλλάζει κανείς. Γιατί χρειάζεται αυτογνωσία, αυτοκριτική -και πες μου ποιος διαθέτει; Για να αλλάξεις πρέπει να μην ξαναγυρίσεις στα ίδια πάθη. Αλλά τα πάθη είναι βίωμα…».
// Έχει νόημα να προσπαθείς να αλλάξεις έναν άνθρωπο;
«Είπαμε, τα πάθη γίνονται συνήθεια… Και η συνήθεια είναι δεύτερη φύση… Αν όμως αγαπάς πολύ κάποιον, τότε αξίζει να πολεμάς μέχρι το τέλος, με όλες σου τις αντοχές. Κι ας εναντιωθεί αυτός που προσπαθείς να του αλλάξεις συνήθειες κι ας ενοχληθεί. Σκοπός σου δεν είναι να τον κρίνεις, αλλά να τον βοηθήσεις. Οι πιθανότητες μπορεί να μην είναι με το μέρος σου, αλλά αν είσαι ικανός να αγωνιστείς, να δώσεις τη μάχη, θα είναι για καλό».
// Ο θεσμός του γάμου και μέσα από το έργο φαίνεται ότι περνάει κρίση. Και ο άνδρας και η γυναίκα έχουν εξωσυζυγικές περιπέτειες, ενώ οι τσακωμοί είναι καθημερινό φαινόμενο… Η φθορά του χρόνου φταίει;
«Όχι. Ο γάμος είναι ένας αστικός δεσμός. Ως αστικός δεσμός είναι προγραμματισμένος από το δυτικό πολιτισμό ώστε να δρα σαν επιχείρηση. Η κάθε οικογένεια εργάζεται για τα συμφέροντά της, για την περιουσία της και συντηρεί ως μικρή ομάδα το σύστημα. Η ανθρώπινη φύση θεωρώ όμως ότι δεν έχει ζητούμενο το γάμο. Το ζητούμενο της ανθρώπινης φύσης είναι η αγάπη, η συντροφικότητα, ο έρωτας, η δημιουργία απογόνων. Ο γάμος είναι ένας θεσμός φορετός στον άνθρωπο. Ένα ξένο φόρεμα. Και σαν ρούχο δανεικό δεν ταιριάζει στα μέτρα μας. Είναι λογικό να νιώθουμε άβολα μ’ αυτόν, να θέλουμε να αλλάξουμε ρούχο, να βάλουμε κάτι άλλο, να δοκιμάσουμε κάτι άλλο, γιατί σε κάθε εποχή έχουμε άλλες ανάγκες, τις οποίες μας ικανοποιεί ενδεχομένως ένας άλλος άνθρωπος. Ο γάμος περνά κρίση, είναι σε ουσιαστικό κίνδυνο. Ο γάμος είναι πάνω από τις δυνατότητες του ανθρώπου. Μας ξεπερνά, γι’ αυτό και τα ζευγάρια έχουν τόσες εκρήξεις. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος ανάμεσα στο γάμο και στη συντροφικότητα, αν επέλεγε ελεύθερα, θα επέλεγε το δεύτερο. Αυτό είναι στη φύση του. Όλα τα άλλα, δημαρχεία και θρησκευτικά κοσμικά γεγονότα, νομικά χαρτιά κ.ο.κ., ουδόλως τον ενδιαφέρουν…».
// Στο έργο θίγετε και το θέμα της τσιγκουνιάς… Ένας άνθρωπος που είναι τσιγκούνης, που κοιτάει τις τιμές, που αρρωσταίνει με το που έρχεται η στιγμή να κάνει ένα δώρο, δεν είναι τσιγκούνης και στα συναισθήματα; Μπορεί να δώσει στους άλλους;
«Πιστεύω ότι οι νεοέλληνες πάσχουν από συναισθηματική τσιγκουνιά. Ο άνθρωπος που είναι πολύ σφιχτός στην τσέπη -δεν λέω οικονόμος, άλλο αυτό, λέω να μη δίνεις του αγγέλου σου νερό- είναι σφιχτός και στην ψυχή του. Μιλάμε για παθολογικές περιπτώσεις. Θεωρώ όμως ότι η ύλη δεν φταίει για την κατάθλιψη που σε είκοσι χρόνια από σήμερα θα είναι η αρρώστια του μέλλοντος. Η συσσώρευση πλούτου και οι υλικές απολαύσεις ήταν μέσα στους στόχους του ανθρώπου. Ο άνθρωπος ήθελε να δημιουργεί και να κατέχει πράγματα από την εποχή των σπηλαίων. Η κατάθλιψη όμως είναι επικίνδυνη γιατί έχει να κάνει με το εσωτερικό μας ανικανοποίητο. Έχει να κάνει με το μέσα μας. Κάτι δεν πάει καλά με τον εαυτό μας και νιώθουμε κενοί και άδειοι χωρίς χαρά. Ίσως λάθος επιλογές. Συντρόφου, ζωής; Δεν ξέρω…».
// Στο τέλος οι ήρωες του έργου και ενώ ο καθένας έχει βγάλει το πραγματικό του εαυτό, όταν πρέπει να προασπιστούν την περιουσία τους, τα οικονομικά τους και να μη χάσουν το στάτους της ζωής τους, γίνονται ένα, παρόλες τις βρομιές που έχουν ειπωθεί… Συμβιβάζονται σε ψεύτικους γάμους, ψεύτικες φιλίες, μόνο και μόνο για να συνεχίσουν την καλοπέραση. Μάλλον θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία…
«Αυτό κάνουμε όλοι μας. Κουκουλώνουμε τα περιττώματα! Πιστεύω όμως ότι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους στο κουκούλωμα δεν είναι τόσο τα κοινά συμφέροντα, αλλά ο φόβος να μη μείνουν μόνοι τους. Οι επαναστάσεις έχουν ρίσκο. Και αν η επανάσταση δεν έχει αίσιο τέλος, η μοναξιά είναι το αντίτιμο. Από την άλλη, αυτός ο φόβος είναι και λίγο ελπιδοφόρος. Γιατί αυτό σημαίνει ότι δεν έχει χαθεί ακόμη το πρωτόγονο αίσθημα της συντροφικότητας… Το να μοιραζόμαστε δηλαδή τη ζωή μας με άλλους ανθρώπους».
// Επιστρέφετε και στην τηλεόραση. Τι να περιμένουμε από εσάς;
«Με τον Δημήτρη Αποστόλου γράφουμε ένα σενάριο για μια μίνι σειρά. Πρόκειται για μια ρομαντική κομεντί για τα 20 χρόνια του MEGA. Θα τη δείτε τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για διαφορετικές ερωτικές ιστορίες που συγκλίνουν στην ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργεί σχέσεις γιατί δεν θέλει να είναι μόνος του».
// Ποιος καθορίζει το πρόγραμμα των καναλιών; Η ΑGB και οι διαφημιστές;
«Δεν το πιστεύω αυτό. Το πρόγραμμα των καναλιών το καθορίζει η αισθητική των ανθρώπων που δημιουργούν σειρές, εκπομπές κ.ο.κ. και η αισθητική των ανθρώπων που έχουν ηγετικές θέσεις στα κανάλια και επιλέγουν τα προγράμματα. Δεν παίζονται άλλα παιχνίδια. Η AGB είναι ένας μηχανισμός. Τον κυριότερο ρόλο παίζει αυτός που γράφει τα σενάρια και αυτός που επιλέγει τις σειρές. Το πόσο φτωχή είναι η αισθητική αυτών των ανθρώπων, το τι σπουδές έχουν κάνει, το τι φαντασία έχουν, αυτό είναι πολύ σημαντικό για την τηλεόραση που βλέπουμε».
// Έχετε πέσει και εσείς όμως θύμα της κακής τηλεόρασης…
«Ναι, υπάρχουν πολλές κίτρινες εκπομπές, αλλά σας το ξαναλέω… Τίποτα δεν υπάρχει στην τηλεόραση αν δεν υπάρχει στην ψυχή των τηλεθεατών αλλά και αυτών που διαμορφώνουν ένα πρόγραμμα. Λοιπόν, φαίνεται ότι η “κατινιά” υπάρχει… Θα ήταν υποκριτικό να πούμε ότι το κουτσομπολιό δεν υπάρχει στη φύση του ανθρώπου».
// Είστε ικανοποιημένος από την πολιτική σήμερα; Αν πάμε για εκλογές, ο Έλληνας τι θα ψηφίσει;
«Η πολιτική είναι αυτή που ήταν και χθες και πριν από είκοσι χρόνια. Παλιά γελούσα, πλέον χαμογελάω πικρά. Έχει καταντήσει ένα λεκτικό παιχνίδι εντυπώσεων. Όταν η πολιτική μπλέκει με τα δικαστήρια και τους εισαγγελείς παύει να έχει όραμα για τον τόπο. Οι πολιτικοί είναι ο καθρέφτης μας. Εμείς τους επιλέγουμε, εμείς τους κατευθύνουμε. Αν θέλαμε κάτι καλύτερο θα το αναζητούσαμε. Η κάθε κοινωνία έχει τους πολιτικούς που τους αξίζουν. Οι πολιτικοί δεν είναι κάποιοι εξωγήινοι. Στην Ελλάδα ζουν».
// Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που εντοπίζετε στους Έλληνες;
«Η έλλειψη ευγένειας και ευαισθησίας. Και τα δυο είναι ναρκωμένα, σε ύφεση. Αυτά τα δυο μας χαρακτήριζαν ως λαό. Και τα δυο όμως είναι σε χειμερία νάρκη… Όλα αυτά ωστόσο είναι σημεία των καιρών. Να κοιτάξουμε λοιπόν τα αίτια που μας οδήγησαν σ’ αυτήν την κατάσταση και όχι το σύμπτωμα. Κάτι συμβαίνει, δεν τρελαθήκαμε όλοι μαζί… Η Ελλάδα στριμώχνει τα παιδιά της».
// Ο Λάκης Λαζόπουλος λέει ότι η θεατρική μειοψηφία είναι η πνευματική πλειοψηφία. Και ότι στο θέατρο πρέπει να επιχορηγείται και η Άννα Κοκκίνου και ο Λευτέρης Βογιατζής. Μάλιστα προτείνει να αγοράζει το ΥΠΠΟ εισιτήρια από αυτά τα θέατρα και να τα δίνει στο κοινό…
«Το συνυπογράφω. Είναι υποχρέωση της κάθε κυβέρνησης να προσφέρει στους ανθρώπους που είναι αφοσιωμένοι στο θέατρο χωρίς να έχουν ως κριτήριο την εμπορικότητα. Έτσι θα δημιουργηθεί ένα νέο, διαβασμένο κοινό»..
// Είπαμε πολλά… Το πιο σημαντικό;
«Να αγαπάς και να σ’ αγαπούν!».