Φωκίωνος Νέγρη: Ο δρόμος με τις «γυάλινες παράγκες»

Η Φωκίωνος Νέγρη ήταν μία από τις ωραιότερες περιοχές της Αθήνας. Μια πλατιά λεωφόρος διαμορφωμένη στο μέσον της με παρτέρια, λιμνούλες – παλιά κολυμπούσαν και πάπιες- και αιωνόβια δένδρα. Ήταν τόπος αναψυχής για εκατοντάδες Αθηναίων, που συνέρρεαν εκεί για να χαρούν, ανάλογα με τις εποχές, τη λιακάδα ή τη δροσιά, για να διασκεδάσουν στα κοσμικά ζαχαροπλαστεία, στα καφενεδάκια, στα εστιατόρια, τις ταβέρνες.

Στις δεκαετίες του ’50, του ’60 αλλά και του ’70 η Φωκίωνος Νέγρη ήταν πολύ ακριβή περιοχή. Οι πολυκατοικίες που άρχισαν να υψώνονται ήταν πολυτελείς και τα διαμερίσματα πανάκριβα. Ανάλογο φυσικά και το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο όσων κατοικούσαν εκεί.

Το πράσινο ήταν άφθονο, εντυπωσιακό για την τσιμεντένια Αθήνα. Τα βράδια, τα τραπεζάκια απλωμένα στα πεζοδρόμια, δέχονταν την πελατεία τους. Τα πρωινά οι μητέρες και οι γιαγιάδες με τα καροτσάκια των παιδιών κάθονταν στα παγκάκια και τα πεζούλια. Τα απογεύματα πάλι, όλες οι ηλικίες απολάμβαναν, η καθεμία με τον τρόπο της, την ομορφιά της περιοχής.

Δεν υπήρχαν την εποχή εκείνη μικροπωλητές που να απλώνουν την πραμάτεια τους στα πεζοδρόμια και τις πλατείες, σε όποιον ελεύθερο χώρο βρουν. Δεν υπήρχαν οι διάφορες γραφές, συχνά απερίγραπτης αισχρότητας, στους τοίχους. Δεν υπήρχαν «γυάλινες παράγκες» να κλείνουν τα πεζοδρόμια. Όλα αυτά υπάρχουν σήμερα. Θλίβονται αυτοί που γνώριζαν πώς ήταν παλιά η περιοχή, με τη σημερινή της κατάντια. Πέρα από τα ελάχιστα παλιά ζαχαροπλαστεία, αναψυκτήρια και ταβέρνες, πλήθος ταχυφαγάδικων, περίεργων μπαρ και άλλων καταστημάτων έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή. Τα πεζοδρόμια, στο μεγαλύτερο μέρος τους, έχουν καταληφθεί από τεράστιες γυάλινες κατασκευές. Πραγματικές παράγκες. Να μη μας τρομάζει η λέξη. Αυτό είναι. Μόνον που η νέα εκδοχή της παράγκας, της κατάρας αυτής των αθηναϊκών πεζοδρομίων, είναι κατασκευασμένη από μοντέρνα υλικά.

Απίστευτος αριθμός πλαστικών κάδων «στολίζει» τις άκρες των πεζοδρομίων και των πλατειών. Ελαφριά η κατασκευή τους, δεν φαίνεται να εγγυάται το αεροσταγές του κλεισίματος. Συχνά τα καπάκια είναι ανοικτά με ό,τι αυτό συνεπάγεται όχι μόνο για την αισθητική, αλλά και τη δημόσια υγεία. Ένας πραγματικά γιγαντιαίος χώρος αποθήκευσης σκουπιδιών βρίσκεται στο κάτω μέρος της Φωκίωνος Νέγρη, στη συμβολή της με την Ιωάννου Δροσοπούλου. Αλήθεια, ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί ο γιγαντιαίος αυτός κάδος; Είναι ένα είδος μικρού σταθμού μεταφόρτωσης; Μπορεί να διευκολύνει την αποκομιδή των απορριμμάτων, είναι δυνατόν όμως να έχει τοποθετηθεί εκεί; Τι είδους σχεδιασμός είναι αυτός; Μήπως έχει σχέση με την αξιολόγηση της περιοχής ως δευτέρας διαλογής;

Το πρόβλημα των τεράστιων περιπτέρων με τα παρακολουθήματά τους, τα ογκώδη ψυγεία αναψυκτικών και παγωτών, υπάρχει και εδώ. Σιγά μην έλειπαν. Μια ξύλινη, μισοσαπισμένη παράγκα βρίσκεται μέσα στο παρτέρι, στη συμβολή των οδών Φωκίωνος Νέγρη και Επτανήσου. Τι κατασκεύασμα και αυτό! Η τυχόν σκοπιμότητά του δεν μπορούσε να εξυπηρετηθεί αλλιώς; Η καθαριότητα της περιοχής επιεικώς χαρακτηρίζεται μέτρια. Το ίδιο και η φροντίδα του πρασίνου. Όσο για την κατάσταση των πεζοδρομίων και των δρόμων είναι η ίδια με αυτήν της υπόλοιπης Αθήνας. Μέτριας ως κακής κατασκευής, κάκιστης έως ανύπαρκτης συντήρησης. Η περιοχή της Φωκίωνος Νέγρη έχει πεζοδρομηθεί. Θετική θα έλεγε ο αντικειμενικός παρατηρητής, αν η κατάσταση ήταν καλή. Δεν είναι όμως γιατί από τη λήψη της θετικής απόφασης μέχρι την υλοποίησή της, η απόσταση είναι μεγάλη. Και αυτό που μετράει είναι το τελικό αποτέλεσμα. Έτσι ελεύθεροι χώροι πολύ μεγαλύτεροι από ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν έχουν πλέον κλείσει με τις «γυάλινες παράγκες».

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα της περιοχής είναι η κατάσταση της παλαιάς Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης που αποτελεί τυπικό παράδειγμα της αξιοποίησης ενός ιστορικού οικοδομήματος, το οποίο επί σειρά ετών στο παρελθόν, υπήρξε ιδιαιτέρως χρήσιμο στο κοινωνικό σύνολο. Τα χρόνια όμως περνούν, οι εποχές αλλάζουν, οι ανάγκες διαφοροποιούνται. Η Παλαιά Δημοτική Αγορά σταδιακά εγκαταλείφθηκε. Οι καταστηματάρχες, που στεγάζονταν εκεί, δεν μπόρεσαν να ανταγωνιστούν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ.

Οι εκάστοτε δημοτικές αρχές αλλά και οι εκάστοτε μειοψηφίες στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Δεν μπόρεσαν δηλαδή να συνεννοηθούν για να βρουν μια λύση. Άσπρο έλεγε η δημοτική αρχή, μαύρο έλεγε η μειοψηφία. Είναι πραγματικά απίστευτο ότι δεν μπορούμε στην Ελλάδα να βρούμε λύση σε απλά προβλήματα. Μας τρώει η πολιτικολογία, η μικροκομματική αντιπαράθεση, το αδυσώπητο κυνηγητό της καρέκλας. Να φύγεις εσύ, να κάτσω εγώ. Και έτσι τα χρόνια περνούν, τα κτίρια καταρρέουν, η αθλιότητα συνεχίζεται. Αυτοκαταστρεφόμαστε.

Απίστευτη είναι και η εικόνα των δρόμων που βρίσκονται γύρω από τη Φωκίωνος Νέγρη. Ολόκληρα κτίρια εγκαταλειμμένα με τα παραθυρόφυλλά τους να χάσκουν ανοικτά. Μπουγάδες απλώνονται στα άλλοτε κομψά και περιποιημένα μπαλκόνια. Η παρακμή σε όλο της το μεγαλείο.

Είναι πραγματικά απίστευτη η υποβάθμιση μιας, κάποτε, αρχοντικής γειτονιάς της Αθήνας.

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ

Η πλατεία Κουμουνδούρου είναι μία από τις μεγαλύτερες πλατείες της Αθήνας. Αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη λειτουργία του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών παραμένει στη μνήμη των παλαιών Αθηναίων ως ένας από τους χώρους, στον οποίο για δεκάδες χρόνια έβρισκαν φροντίδα και περίθαλψη τα εγκαταλειμμένα από τους γονείς τους, για ποικίλους λόγους, βρέφη.

Άγνωστο γιατί, το Βρεφοκομείο προ ετών μεταφέρθηκε σε άλλους χώρους. Η μνήμη του όμως παραμένει ζωντανή στην πλατεία. Το νεοκλασικό κτίριο, στο οποίο στεγαζόταν, άλλαξε χρήση. Σήμερα στεγάζεται εκεί, η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων. Αυτή η αλλαγή της χρήσης αποτελεί άλλη μια απόδειξη της αδιαφορίας και της περιφρόνησης, θα έλεγα, από την πλευρά της δημοτικής αρχής, στη θέληση εκείνων των ευεργετών που δώρησαν τεράστια ποσά για την ανέγερση του θαυμάσιου κτιρίου στην πλατεία Κουμουνδούρου.

Δίπλα στο νεοκλασικό κτίριο βρίσκεται το μικρό, κομψό εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων. Απέναντι, στην άλλη πλευρά, υπάρχει ένας παιδικός σταθμός του Δήμου Αθηναίων. Στην υπόλοιπη πλατεία υπάρχουν μεγάλοι χώροι σχετικώς φροντισμένου πρασίνου καθώς και ένα είδος μικρού αμφιθεάτρου. Γύρω από την πλατεία καταστήματα, στάσεις λεωφορείων, ελάχιστες παλιές νεοκλασικές κατοικίες, μεγάλες πολυκατοικίες…

Η πλατεία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την οδό Ευριπίδου, του Ψυρρή, τον Κεραμεικό. Γεμάτη κίνηση, που δεν σταματάει σχεδόν ποτέ, η οδός Πειραιώς, μικρές οι αποστάσεις από την Ομόνοια και το Γκάζι. Βρίσκεται λοιπόν η πλατεία Κουμουνδούρου μέσα στην παλιά ιστορική Αθήνα.

Τεράστια τα προβλήματα της πλατείας, απασχόλησαν και απασχολούν συνεχώς τους περίοικους. Κατά καιρούς υπήρξε το καταφύγιο δεκάδων (σε ορισμένες περιπτώσεις εκατοντάδων) οικονομικών μεταναστών. Στην πλατεία έστηναν παραπήγματα, μαγείρευαν, κοιμούνταν, έκαναν τις ανάγκες τους. Σήμερα η κατάσταση αυτή δεν υπάρχει. Συχνάζουν όμως και παραμένουν επί μακρόν πολλές ομάδες μεταναστών. Καταπατούν το πράσινο, που με μεγάλη δυσκολία συντηρείται, πίνουν και φιλονικούν μεταξύ τους. Από την άλλη κυκλοφορούν πολλοί ναρκομανείς και η χρήση διαφόρων ουσιών γίνεται φανερά, μπροστά σε όλους. Το σχετικό εμπόρευμα μάλιστα, φαίνεται να διακινείται ελεύθερα. Το τμήμα προς την οδό Πειραιώς φαίνεται να είναι στέκι. Εκεί, ιδιαίτερα το βράδυ, βλέπεις πολλούς να κινούνται σαν σκιές, κατάδικοι του πάθους τους, αυτής της σύγχρονης μάστιγας.

Η κατάσταση εξοργίζει τους περίοικους, κατοίκους και καταστηματάρχες. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, που τα παράθυρα είναι όλα ανοικτά, όλοι βλέπουν τα πάντα. Μαζί και τα παιδιά, μικρά και μεγάλα. Και ακόμη μια φοβερή δυσοσμία απλώνεται από τα ούρα των δυστυχισμένων αυτών υπάρξεων αλλά και των διερχομένων. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν και σε αυτήν τη μεγάλη πλατεία οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις υγιεινής.

Προ ετών πραγματοποιήθηκε η ανάπλαση. Δεν ήταν επιτυχής. Το αποχετευτικό σύστημα δεν λειτουργεί καλά, η όλη σχεδίαση δεν διασφαλίζει τις λειτουργίες της. Για να προστατευθεί προφανώς το κτίριο του παιδικού σταθμού και άλλες εγκαταστάσεις που συνδέονται με αυτό, κατασκευάστηκαν περιφράξεις, τοποθετήθηκαν μεταλλικά πλέγματα αλλά και πάλι η δυσοσμία υπάρχει, σύριγγες βρίσκονται παντού, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται. Συχνές οι αναφορές των ιερέων του μικρού ναού, ακόμη και από άμβωνος, για την κατάντια της πλατείας, τα καθημερινά προβλήματα, την αδυναμία των Αρχών να τα επιλύσουν.

Τα προβλήματα ασφαλώς και μπορούν να επιλυθούν. Όπως, όμως κατ’ επανάληψη έχουμε υπογραμμίσει, χρειάζεται πολιτική βούληση, θάρρος και επιμονή. Υπάρχουν; Ο καιρός θα δείξει.

ΑΤΡΟΠΟΣ