Τρία καυτά μέτωπα στα εθνικά μας θέματα
Ήδη, έμπειροι διπλωμάτες, αλλά και σοβαροί πολιτικοί κύκλοι, χτυπούν συναγερμό και προειδοποιούν την κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών να αφυπνιστούν και να δραστηριοποιηθούν, μήπως και προλάβουν τα χειρότερα και καλύψουν τελικά τον χαμένο χρόνο.
Ούτως ή άλλως η επίσκεψη του αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα δημιούργησε νέα κινητικότητα στην περιοχή, η οποία προμηνύει εξαιρετικά δύσκολες εξελίξεις τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2009. Ουσιαστικά, η αντίστροφη μέτρηση για να πάρουν φωτιά ευαίσθητα εθνικά θέματα έχει ήδη αρχίσει. Σύμφωνα δε με πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους, από τον Ιούλιο και μέχρι το φθινόπωρο οι εξελίξεις θα είναι και καυτές και ραγδαίες σε μια σειρά από θέματα όπως:
α) Το Σκοπιανό, καθώς είναι πάρα πολύ πιθανόν να υπάρξει επανεκκίνηση των συνομιλιών για το όνομα υπό τον Μάθιου Νίμιτς, δεδομένου ότι τίθεται και πάλι επί τάπητος το θέμα της ένταξης της ΠΔΓΜ στο ΝΑΤΟ, αφού προς αυτήν την κατεύθυνση πιέζουν και οι Αμερικανοί. Υπάρχει παράλληλα η προσφυγή των Σκοπίων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σε βάρος της Ελλάδας (κυρίως για το βέτο που υπήρξε τον Απρίλιο του 2008 στο Βουκουρέστι για την ένταξη στο ΝΑΤΟ) και η ανάγκη να καταθέσει η ελληνική πλευρά τα δικά της υπομνήματα μέχρι το τέλος του χρόνου.
β) Τα Ευρωτουρκικά και τα Ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία θα αντιμετωπίσει και πάλι την έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις αρχές του φθινοπώρου, ενώ μέχρι το τέλος του έτους λήγει η προθεσμία που έχει για την πλήρη εφαρμογή εκ μέρους της του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας, δηλαδή να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της σε κυπριακά πλοία και αεροσκάφη. Η Τουρκία δείχνει ότι δεν πρόκειται να συμμορφωθεί ως προς αυτήν της την υποχρέωση, ενώ και η Αθήνα αναγνωρίζει πως μέχρι τώρα η τουρκική πλευρά δεν έχει κάνει την παραμικρή πρόοδο στην κατεύθυνση της πλήρους εφαρμογής του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας. Τις ίδιες ώρες, και παρά τις παροτρύνσεις Ομπάμα, Γαλλία και Γερμανία έχουν θέσει επί τάπητος το θέμα της «ειδικής σχέσης Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ουσιαστικά προμηνύεται ένταση στις ευρωτουρκικές σχέσεις με άμεσες επιπτώσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, και με πιθανές νέες εντάσεις.
γ) Η στάση της χώρας μας στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της πλήρους ένταξης της γείτονος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την προϋπόθεση πως θα έχει εκπληρώσει τους όρους που έχουν τεθεί, κάτι όμως που δεν γίνεται και δεν φαίνεται πως θα γίνει. «Αγκάθι» για την Ελλάδα θεωρείται όμως και η επικείμενη σουηδική προεδρία στην ΕΕ (από τον Ιούνιο) καθώς ο σουηδός υπουργός Εξωτερικών κ. Μπιλτ κάθε άλλο παρά φιλέλληνας είναι, όπως λένε πολιτικοί κύκλοι.
δ) Οι εξελίξεις στο Κυπριακό, καθώς τρέχουν οι συνομιλίες Χριστόφια – Ταλάτ και, όπως εκτιμάται, η ροή αυτή δεν πρόκειται να ανακοπεί. Εκτιμάται δε πως μέχρι το φθινόπωρο θα έχουν προχωρήσει πολύ οι διαδικασίες και θα έχουν ωριμάσει οι αποφάσεις. Στην κρίσιμη αυτή περίοδο είναι πολύ πιθανόν να «εκβιαστούν» καταστάσεις, καθώς είναι πιθανόν, μετά τις εκλογές που θα γίνουν τους επόμενους μήνες στα κατεχόμενα, να υπάρξει «κενό εξουσίας» για κάποιο διάστημα, αλλά και να επιμείνει η Άγκυρα στη μη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, όσο δεν θα υπάρχει βολική γιʼ αυτήν «διευθέτηση» του Κυπριακού. Σε μια τέτοια περίπτωση η «ειδική σχέση» θα παίξει έντονα, καθώς Γερμανοί, Γάλλοι και ενδεχομένως και άλλες χώρες να «παίξουν» με τη μη συμμόρφωση της Τουρκίας και να επιμείνουν στη μη πλήρη ένταξή της.
Η κυβέρνηση, υπό την ασφυκτική πίεση των εξελίξεων και εξαιρετικά αργοπορημένα, αποφάσισε να ξεκινήσει έναν διπλωματικό μαραθώνιο επισκέψεων και επαφών, προκειμένου να εξετασθεί η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται στην Ευρώπη και στην περιοχή μας ειδικότερα, αλλά και για να προετοιμαστεί για όσα αναμένεται να συμβούν. Η εκτίμηση της ελληνικής διπλωματίας είναι ότι τους επομένους μήνες ίσως χρειαστεί να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις.
Ο Κ. Καραμανλής την περασμένη Πέμπτη ήταν στο Παρίσι, όπου συνάντησε τον Σαρκοζί και τον γάλλο πρωθυπουργό Φιγιόν και συζήτησε μαζί τους το ζήτημα των σχέσεων Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης, την αντιμετώπιση της διεθνούς οικονομικής κρίσης και τα εξοπλιστικά ζητήματα.
Οι ευρωτουρκικές σχέσεις έχουν αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά την έντονη παρέμβαση του αμερικανού Προέδρου υπέρ της ένταξης της Τουρκίας και τη σφοδρή αντίδραση του Παρισιού και του Βερολίνου. Η Ελλάδα στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Άγκυρας, ωστόσο η συμπεριφορά της γείτονος προκαλεί ερωτήματα και γιʼ αυτό ο πρωθυπουργός δίνει έμφαση στις προϋποθέσεις. Ο κ. Καραμανλής θα συνεχίσει τον διπλωματικό μαραθώνιο την εβδομάδα αμέσως μετά το Πάσχα, οπότε θα πάει στην Κύπρο. Αμέσως μετά θα επισκεφθεί τις δύο γειτονικές χώρες, τη Βουλγαρία και την Αλβανία, ενώ προς το τέλους του έτους υπάρχει πιθανότητα να έχουμε εξελίξεις στο Σκοπιανό. Το μεγάλο θέμα όμως παραμένει η θέση της Ελλάδας για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Η Ελλάδα επιμένει στην πάγια θέση της για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και την ένταξή της στην ΕΕ, εφόσον εκπληρώσει τους όρους και τις προϋποθέσεις που της έχουν τεθεί, παρά τις αντιδράσεις των Σαρκοζί και Μέρκελ και την εμμονή, ιδιαίτερα της τελευταίας, περί «ειδικής σχέσης». Για την Αθήνα, το δίλημμα που θα αντιμετωπίσει άμεσα η Άγκυρα είναι «Βρυξέλλες ή Βηρυτός». Το αν δηλαδή προτάσσει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή και στην κεντρική Ασία σε αντιδιαστολή με την ευρωπαϊκή της προοπτική. Γιʼ αυτό και παζαρεύει τα πάντα με κάθε τρόπο. Η Ελλάδα παραμένει σταθερή στην πολιτική της υπέρ της πλήρους ένταξης της Τουρκίας, εξετάζοντας όμως όλες τις πιθανότητες, δηλαδή το ενδεχόμενο της «ειδικής σχέσης» που θα έχει η Τουρκία με την Ευρώπη. Το θέμα όμως του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Τουρκίας, όπως υπογραμμίζουν πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι, δεν πρόκειται να επιλύσει την τουρκική αμφισβήτηση στο Αιγαίο και την πίεση στη Θράκη.