Η κακοδαιμονία

Διαβάσαμε ότι η κυβέρνηση σκέπτεται να περικόψει περιοδικά το μισό του μηνιαίου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων υπέρ του δεινοπαθούντος Ταμείου Πρόνοιας. «Εκεί που τους χρωστάγανε τους παίρνουν και το βόδι», έστω και το μισό. Και μάλιστα σε εποχή ισχνών αγελάδων (βοοειδών). Αλλά ποιος φταίει που φθάσαμε ως εδώ; Πρωτίστως φταίει η πολιτική ηγεσία, η οποία απέχει πολύ από την αντίληψη της νοικοκυρεμένης διαχείρισης και την εποπτεία της εφαρμογής των νόμων.
Φταίει κυρίως γιατί δεν ενεργοποιεί τη δημόσια διοίκηση ώστε να είναι παραγωγική, αποτελεσματική και ωφέλιμη στον πολίτη. Πρέπει να τα πούμε έξω από τα δόντια, πρέπει να βάλουμε το δάκτυλο επί των τύπων των ήλων, να κάνουμε την οδυνηρή διαπίστωση ότι η κακοδαιμονία του τόπου οφείλεται στη δημόσια διοίκηση η οποία σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις είναι αντιπαραγωγική, φυγόπονη, νωχελική, χωρίς ζήλο για τον ρόλο της. Αισθάνεται την αποστολή της ως αγγαρεία και ταυτόχρονα ρέπει στη διαφθορά και τη συναλλαγή. Διακατέχεται και αυτή από την ιδιοκτησιακή αντίληψη για το κράτος. Αισθάνεται ως ιδιοκτήτης της καρέκλας και δεν κατανοεί ότι είναι υπηρέτης του λαού από το υστέρημα του οποίου μισθοδοτείται. Η δε παραγωγικότητα της διοίκησης (προσφορά υπηρεσιών στον πολίτη) είναι παθητική και δυσανάλογη, σαφώς κατώτερη της πενιχρής της αμοιβής. Πάσχει, επίσης, η δημόσια διοίκηση από την έλλειψη συναίσθησης υπηρεσιακής ευθύνης. Είναι φυγόπονη, και μάλιστα με «συναδελφική αλληλοκάλυψη και αλληλοκατανόηση». Μερικά παραδείγματα: α) Ακούγεται συχνά η φράση του υπαλλήλου προς τον προϊστάμενο: «Αύριο θα πάω στον γιατρό να με βγάλει άρρωστο». «Για πόσες μέρες;», ρωτά ο προϊστάμενος. «Για τρεις εργάσιμες και δύο το Σαββατοκύριακο, πέντε» απαντά ο υπάλληλος. «Εντάξει», λέει ο προϊστάμενος. «Και όταν έλθεις θα πάω εγώ να με βγάλει άρρωστο».
α) Έτσι γίνεται ο διάλογος, καλά διαβάζεις, φίλε αναγνώστη. Δεν υπάρχει ούτε το στοιχειώδες αίσθημα ντροπής, ώστε να πει ο ένας στον άλλο, προσχηματικά έστω, «Πάω στον γιατρό, γιατί αισθάνομαι άρρωστος». Έτσι ωμά «να με βγάλει άρρωστο». Και σε αυτήν τη συμπαιγνία συμπράττουν, δυστυχώς, κατά κανόνα και οι γιατροί. Ιδού η διεφθαρμένη αντίληψη στο σύστημα δημόσιας διοίκησης, ιδού η αμβλυμμένη συναίσθηση υπηρεσιακής ευθύνης, ιδού η συνειδητή παράλειψη του καθήκοντος.
β) Έχεις διερωτηθεί ποτέ, φίλε αναγνώστη, εσύ που πληρώνεις φόρους για να εξυπηρετείσαι από τη δημόσια διοίκηση, πόσες φορές χτυπάει ο ένας υπάλληλος την κάρτα τού απόντος συναδέλφου ή των απόντων συναδέλφων του στα πλαίσια της «αμοιβαιότητας» και της «συναδελφικής αλληλεγγύης»; Πόσα εκατομμύρια ώρες παραγωγικότητας χάνονται από την ανέντιμη αυτή συμπεριφορά και λειτουργία της δημόσιας διοίκησης; Και όλα αυτά συμβαίνουν σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης, από τις κεντρικές υπηρεσίες μέχρι την Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τους Οργανισμούς. Και όλα αυτά κάτω από την ανοχή, αν όχι την ενοχή, της πολιτικής και της συνδικαλιστικής ηγεσίας που φοβούνται το πολιτικό και συνδικαλιστικό κόστος.
Η πολιτική ηγεσία έχει χρέος να επιβάλλει την εφαρμογή των νόμων και δεν το κάνει. Η συνδικαλιστική έχει χρέος να υπηρετήσει τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα των εργαζομένων, πατάσσοντας τα κακώς εννοούμενα, και δεν το κάνει. Ας σταθούμε ως εδώ και ας μην ανοίξουμε θέμα για τη διαφθορά και στη δημόσια διοίκηση με τους «μακρυχέρηδες», όπως αποκαλούνται στη δημοσιοϋπαλληλική γλώσσα.
Η κακοδαιμονία οφείλεται εν πολλοίς στην παθογένεια της δημόσιας διοίκησης (αντιπαραγωγικότητα, διαφθορά, φυγοπονία). Παθογένεια που δεν χαρακτηρίζει τον ιδιωτικό τομέα (τους δυστυχείς ιδιωτικούς υπαλλήλους) γιατί αυτοί δεν καλύπτονται από τη μονιμότητα. Αλλά περί της μονιμότητας, της οποίας οι αρνητικές συνέπειες είναι περισσότερες από τις θετικές, σε άλλο άρθρο.
Τελικό συμπέρασμα: Αντί η κυβέρνηση να χαρατσώνει τον πενιχρό μισθό των δημοσίων υπαλλήλων, ας φροντίσει να καταστήσει τη δημόσια διοίκηση αποτελεσματική, παραγωγική και έντιμη, αληθινό υπηρέτη του λαού και όχι δυνάστη του, όπως συνήθως είναι.
Αλλά σε αυτήν την προσπάθεια απαιτείται και η στήριξη όλου του πολιτικού κόσμου, δηλαδή της αντιπολίτευσης, με έναν όμως αμοιβαίο όρο: ότι και η μεν και η δε θα αποβάλουν την κομματική ιδιοτέλεια, θεσπίζοντας αντικειμενικά και αξιοκρατικά κριτήρια για τους δημοσίους υπαλλήλους, από τα οποία εξαρτάται κατ’ αποκλειστικότητα η δημοσιοϋπαλληλική τους καριέρα. Αλλιώς η κακοδαιμονία θα βαθαίνει.