Οι πλατείες της Αθήνας

Σε μια δύσκολη πόλη, όπως είναι η Αθήνα, με τους στενούς δρόμους, τους περίπου ανύπαρκτους ελεύθερους χώρους, το ελάχιστο πράσινο, οι πλατείες έχουν εντελώς ξεχωριστή σημασία. Εκεί μπορούν να καταφύγουν κάθε εποχή του χρόνου τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ενήλικες, εκεί μπορούν να παίξουν στο ύπαιθρο, να συζητήσουν, να χαρούν τις ηλιόλουστες ημέρες του χειμώνα, και το καλοκαίρι τη δροσιά το σούρουπο και το βράδυ. Εκεί οι μητέρες μπορούν να κυλήσουν τα καροτσάκια των μωρών. Εκεί ο περαστικός μπορεί να σταματήσει να ξεκουραστεί. Εκεί ο ξένος θα γνωρίσει τη ζωή μιας πόλης, που ίσως και θα γίνει καινούργια του πατρίδα. Να λοιπόν γιατί πραγματικά οι πλατείες της Αθήνας έχουν τόση σημασία για την πόλη. Ποια είναι όμως η κατάσταση στις πλατείες της Αθήνας σήμερα; Ας ξεκινήσουμε ένα οδοιπορικό σε αυτές.

Πλατεία Κολωνακίου και πώς
εξαφανίσθηκε η δεύτερη
Μια πλατεία στο κέντρο μιας πλούσιας και ακριβής συνοικίας της Αθήνας. Απλησίαστες οι τιμές των ακινήτων. Ιστορικά ορισμένα από τα στέκια της, ακόμη και σήμερα. Στην πραγματικότητα δύο είναι οι πλατείες στο κέντρο του Κολωνακίου. Μια η κεντρική, που σχετικά πρόσφατα ανακαινίσθηκε. Σε άλλους άρεσε, σε άλλους όχι. Γεγονός, όμως, είναι ότι αποτέλεσε μελετημένη προσέγγιση ενός υπαίθριου χώρου. Την πρόσεξε ο Δήμος Αθηναίων. Απομάκρυνε με έξυπνο τρόπο τους σκουπιδοτενεκέδες που υπήρχαν. Ίσως δεν είναι άσχετο και το γεγονός ότι απέναντι από αυτούς λειτουργούσε μια γνωστή καφετέρια. Ας είναι. Ας μην γκρινιάζουμε. Η αλήθεια είναι ότι η πλατεία Κολωνακίου είναι μια φροντισμένη πλατεία. Βεβαίως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Μπορεί, για παράδειγμα, το ζήτημα της ανακύκλωσης να αντιμετωπισθεί με διαφορετικό τρόπο και όχι με αυτούς τους τεράστιους κάδους. Ποια είναι όμως η δεύτερη πλατεία στο κέντρο του Κολωνακίου, εύλογα θα αναρωτιούνται κάποιοι αναγνώστες. Δεν υπάρχει, έχει εξαφανισθεί. Η παλαιά αυτή μικρή πλατεία έχει καλυφθεί από ειδικές κατασκευές, κάτω από τις οποίες λειτουργούν σόμπες για τον χειμώνα και υπάρχουν δεκάδες τραπεζοκαθίσματα. Στο ένα άκρο της για τον διερχόμενο πεζό έχει αφεθεί ένας στενός διάδρομος, όπου για να μην τον πατήσουν τα αυτοκίνητα που περνούν, στο πλάι του έχουν τοποθετηθεί ελαφρά κάγκελα και λίγο πιο μέσα ένα παρτέρι. Υπάρχει, βέβαια, και στο κέντρο του καλυμμένου χώρου κάποιο είδος διαδρόμου, όπου δύσκολα μπορεί κανείς να περάσει γιατί, εκ των πραγμάτων, θα προσκρούσει σε κάποιο από τα τραπεζάκια ή στους καθήμενους. Εξαφανίστηκε, λοιπόν, η πλατεία. Είναι ολοφάνερο.
Η επιδίωξη του κέρδους οδήγησε στην εξαφάνισή της. Οι έχοντες τις καφετέριες της περιοχής δεν αρκέστηκαν στους χώρους που διέθεταν τα καταστήματά τους ούτε στα τραπεζάκια που μπορούσαν να αναπτύξουν στην πλατεία όλο τον χρόνο. Επεδίωξαν και επέτυχαν να επεκτείνουν τον χώρο τους στην πλατεία καλύπτοντάς την, ώστε να μην επηρεάζεται καθόλου από τις εποχές. Ο ακάλυπτος αυτός χώρος, ο οποίος μετατράπηκε σε κλειστό, είναι συχνά μεγαλύτερος από τον χώρο που έχουν ως ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές στο εσωτερικό του καταστήματος.
Την κατάσταση αυτή ανέχθηκε ο Δήμος Αθηναίων και όσες Αρχές τυχόν είχαν και έχουν κάποιον λόγο γι’ αυτό. Έτσι οι πολίτες που θα ήθελαν να καθίσουν στην πλατεία αυτή, χωρίς όμως να καταβάλουν το αντίτιμο ενός καφέ ή αναψυκτικού, δεν μπορούν. Το στερήθηκαν και το στερούνται. Γιατί; Δεν μπορούσαν, άραγε, και οι καταστηματάρχες να έχουν τα τραπεζάκια τους και χώρος ελεύθερος να υπάρχει και ένα-δυο παγκάκια να βρίσκονται για όσους θα ήθελαν να ξεκουραστούν για λίγο; Ασφαλώς ναι. Τότε, όμως, θα μειώνονταν τα τραπεζοκαθίσματα και θα έχαναν κέρδη όσοι έχουν τις καφετέριες. Το ύψος των κερδών αυτών το αντιλαμβάνεται κανείς όταν αναλογίζεται το ύψος των ενοικίων ή της αξίας αγοράς των εν λόγω ακινήτων. Τα ποσά είναι υπέρογκα. Δεν συζητάμε, άλλωστε, και το θέαμα των κατασκευών που καλύπτουν την εξαφανισμένη πλατεία. Την αισθητική τους. Αποτελεί ευθύνη του δήμου η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής. Απαιτεί, όμως, ισχυρή πολιτική βούληση. Υπάρχει; Θα ενδιαφερθεί για τον ανώνυμο κάτοικο; Θα διασφαλίσει τα δικαιώματά του; Θα συγκρουστεί γι’ αυτόν με τα συμφέροντα; Ο καιρός θα δείξει.

Η πλατεία Παλαιάς Αγοράς
Η Πλάκα είναι αναμφίβολα μια από τις ωραιότερες γειτονιές της Αθήνας. Ίσως η ωραιότερη και η ιστορικότερη. Την ανέδειξαν οι προσπάθειες των Αντώνη Τρίτση, που με πάθος αγωνίστηκε γι’ αυτήν, της Μελίνας Μερκούρη, αλλά και του Στέφανου Μάνου. Τα συμφέροντα ήταν πολλά και ισχυρά. Οι προσπάθειες, όμως, διαρκείς και επίμονες. Σήμερα, χαίρεται κανείς να περπατάει στα δρομάκια της. Έχει πλατείες η Πλάκα. Μικρές και μεγάλες. Σήμερα θα σταθούμε σε μια από αυτές, που βρίσκεται στις παρυφές της. Είναι και αυτή μια εξαφανισμένη πλατεία. Έχει καταργηθεί εντελώς από τραπεζοκαθίσματα. Στην πλατεία αυτή τα τραπεζοκαθίσματα δεν απλώνονται μόνο στην περίμετρό της, αλλά με απίστευτη ευκολία έχουν καταλάβει και όλο το κέντρο της. Επιπλέον, για τη διευκόλυνση του σερβιρίσματος των θαμώνων υπάρχουν και οι απαιτούμενο πάγκοι εργασίας με τα διάφορα σκεύη. Παλαιά, υπήρχαν εκεί και δημόσιες τουαλέτες, υπόγειες, για την εξυπηρέτηση των περαστικών. Σήμερα είναι κλειδωμένες. Προφανώς δεν συμβιβάζονταν με την καινούργια χρήση της πλατείας. Χάριτες οφείλουν στη δημοτική αρχή οι καταστηματάρχες που έχουν απλώσει τα τραπεζοκαθισματά τους στην πλατεία. Δεν είναι και μικρή η εξυπηρέτηση που τους έχει γίνει. Ολόκληρη πλατεία τους έχει παραχωρηθεί και μάλιστα σε επίλεκτο σημείο. Δεν είναι και λίγοι, άλλωστε, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, όσοι διέρχονται από εκεί και κάθονται.
Τι θα γίνει; Θα ελευθερωθεί καθόλου η πλατεία; Θα ενδιαφερθεί ο δήμος; Θα συγκρουστεί με τα συμφέροντα; Και εδώ ο καιρός θα δείξει.
ΑΤΡΟΠΟΣ