Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΟ ΑΣΥΛΟ ΚΑΙ ΟΙ «ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ»

«Οι κουκούλες», το πανεπιστημιακό άσυλο, οι ατομικές ελευθερίες είναι θέματα εξαιρετικά σημαντικά και λεπτά, τόσο στην αντιμετώπιση όσο και στον χειρισμό τους. Συνήθως, οι κυβερνήσεις ασχολούνται με αυτά όταν μια δυσάρεστη κατάσταση έχει διογκωθεί τόσο που πρέπει κάτι να γίνει. Σε διαφορετική περίπτωση δεν αγγίζουν αυτά τα θέματα, που συχνά η ενασχόληση μαζί τους προκαλεί κόντρες, ρήξεις και εκρήξεις.
Όταν όμως η ενασχόληση προκύπτει από μια κατάσταση που δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι, είναι προφανές ότι τα μέτρα που λαμβάνονται είναι προϊόντα πανικού, αγανάκτησης και βιασύνης, άρα μέτρα διαβλητά και ατελέσφορα. Ίσως μερικά από αυτά να μη ληφθούν ποτέ και να πέφτουν στο τραπέζι για συζήτηση προκειμένου να μετρηθούν οι αντιδράσεις του κόσμου, ο βαθμός αποδοχής τους και επίσης πόσο μπορούν να διχάσουν την κοινή γνώμη ώστε αυτή να μην παρουσιάζεται ως ενιαίο σύνολο αλλά διασπασμένη, άρα να μπορεί ευκολότερα «να περάσει» ένα αμφιλεγόμενο μέτρο.
Το ζητούμενο στην πραγματικότητα είναι πόσο η κοινωνία είναι προβληματισμένη με τα φαινόμενα βίας (κρούσματα πιο σωστά, διότι με τη λέξη «φαινόμενο» αναφερόμαστε σε κάτι που δεν συμβαίνει συχνά, ενώ η τυφλή βία αποτελεί πια συχνή παράμετρο της ζωής μας) και με ποιον τρόπο θα ήθελε να αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό. Και εδώ δεν πρόκειται να προκύψουν συνολικές ή συντριπτικά πλειοψηφικές συμφωνίες, αλλά μπορούν να καταγραφούν οι τάσεις και οι απόψεις, έτσι που να βρεθεί μια συνισταμένη η οποία θα περιλαμβάνει μέτρα αποτελεσματικά για την κοινωνική ισορροπία.
Αυτό που σίγουρα πρέπει να λείψει είναι η προχειρότητα και η προκλητικότητα στη διατύπωση απόψεων που οξύνουν το πρόβλημα αντί να το λειαίνουν. Για παράδειγμα, η διατύπωση άποψης για το πανεπιστημιακό άσυλο από τον κ. Κων. Μίχαλο, πρόεδρο του ΕΒΕΑ, είναι από μόνη της ένα θέμα. Πολύ περισσότερο όταν ο συγκεκριμένος άνθρωπος εκφράζεται απαξιωτικά για όσα συμβαίνουν: «Αυτή η ιστορία του ασύλου έχει καταντήσει ανέκδοτο. Είναι παγκόσμια πρωτοτυπία», είπε στον Alpha (αναδημοσίευση «Ελευθεροτυπία» σελ. 62, Τρίτη 24 Μαρτίου 2009). Πρέπει να είναι κανείς πολύ φειδωλός σε όσα λέει, κυρίως όταν αυτά σχετίζονται με το παρελθόν και την καταγωγή του.
Ο κ. Μίχαλος είναι γιος του Χρήστου Μίχαλου, στελέχους των δικτατορικών κυβερνήσεων και τρεις φορές υφυπουργού: Ορκίζεται την πρώτη φορά υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ (Γεώργιος Παπαδόπουλος) στις 14 Ιανουαρίου 1972 και τη δεύτερη, υφυπουργός Εσωτερικών και περιφερειακός διοικητής Θεσσαλίας (με πρωθυπουργό πάλι τον Γεώργιο Παπαδόπουλο) στις 31 Ιουλίου 1972. Την τρίτη φορά γίνεται υφυπουργός Εσωτερικών και περιφερειακός διοικητής Κεντρικής Ελλάδος (με πρωθυπουργό τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη) στις 8 Οκτωβρίου 1973. Οι τρεις συμμετοχές του σε κυβερνήσεις της δικτατορίας δείχνουν ότι δεν ανήκει στην κατηγορία των παρασυρμένων και εύπιστων, αλλά εκείνων που κάνουν συνειδητή επιλογή.
Ασφαλώς δεν φταίει ο κ. Κων. Μίχαλος για τις επιλογές του πατέρα του, αλλά πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν αναφέρεται σε ζητήματα δημοκρατικών ελευθεριών και χώρων όπως τα πανεπιστήμια, που δεν γνώρισαν τις καλύτερες μέρες τους επί δικτατορίας. Είναι, τηρουμένων των αναλογιών, σαν να μιλάει απόγονος μέλους των ναζιστικών κυβερνήσεων για την εξέλιξη των στρατοπέδων συγκέντρωσης και των παραμέτρων του Ολοκαυτώματος. Θα συμφωνείτε ότι δεν είναι το πιο κατάλληλο πρόσωπο, ούτε η πιο σοφή και ευπρεπής κίνηση. Τον καθένα τον βαρύνει μια ιστορία την οποία, όταν έχει δημόσιο ρόλο και παρουσία, πρέπει να τη συνεκτιμάει.
Κατά τα λοιπά, η κοινωνία δεν αντιμετωπίζεται με καταστολή, ούτε καν οι πιο ακραίες εκφάνσεις της. Η ιστορία έχει δείξει ότι η καταστολή γεννάει αντίδραση και συχνά αυτή αναδεικνύει και μεταβάλλει τις εκφράσεις διαμαρτυρίας σε κινήματα. Αν αυτό συμβεί, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί στον βαθμό που αποκτά μια ιδιότυπη κοινωνική βάση και άτυπη νομιμοποίηση. Σε μια χώρα μάλιστα όπως η Ελλάδα, όπου η σχέση των πολιτών με το κράτος είναι συγχρόνως σχέση εξάρτησης και αντιπάθειας (και ως εκ τούτου νομιμοποιείται ή καθίσταται κατά καιρούς γοητευτική ακόμα και η δράση ακραίων ομάδων), είναι εντελώς λάθος να επιλέγει το κράτος, η κυβέρνηση, μέτρα καταστολής που ενέχουν μάλιστα και το στοιχείο της ιλαρότητας. Διότι είναι προφανές ότι το θέμα της κουκούλας θα ανεκδοτοποιηθεί και μαζί του όσοι άνθρωποι και νόμοι το εκφράζουν.