Ο Έλληνας έχει υποστεί μετάλλαξη!
• Την Ελλάδα την κυβερνούν… οι κοιλιές!
• Ο Έλληνας έχει υποστεί μετάλλαξη…
• Ο κόσμος μπήκε στο κελί της κατανάλωσης και θα το πληρώσει ακριβά…
• Τα παιδιά γαλουχούνται από την… τηλεόραση, που είναι η φθορά της Δημοκρατίας.
• Η νέα γενιά είναι κουρασμένη.
Όλα αυτά είναι η πραγματικότητα. Όπως τη βλέπει ο καθένας. Και τολμά και τη λέει ο Ηλίας. Ακόμη και για την Αστυνομία που ευθέως βάζει το ερώτημα: «Αν η Αστυνομία πάψει να μας φροντίζει, θα πάρουμε τα όπλα μόνοι μας;».
Ανησυχεί «με τη βία και τον τρόμο που ζούμε», βάζοντας πάλι τον προβληματισμό: «Τι θα γίνει όταν δεν θα μπορούμε κάποια στιγμή να ανοίξουμε την πόρτα μας;». Όμως, ο γεμάτος επιτυχίες ηθοποιός μας έχει τη συνταγή, τη διέξοδο. «Η επιτυχία για μένα στη ζωή είναι η απόλαυση». Τα ψάλλει όμως και στον δικό του χώρο. Για το Εθνικό Θέατρο, που έχει γίνει θέατρο κλίκας, με βυζαντινούς συμβούλους.
Ώρα όμως να απολαύσετε τον Ηλία Λογοθέτη στην καυτή κουβέντα που είχαμε μαζί του. Κι ας ξεκινήσουμε με το πώς μεγαλώνουν σήμερα τα παιδιά:
«Είμαστε η κοινωνία του συμφέροντος! Τα παιδιά δεν διδάσκονται την αγάπη. Δεν επενδύουν στην ψυχή. Ποιος να τα διδάξει αγάπη; Προλαβαίνουν οι γονείς να διδάξουν; Οι γονείς δίνουν μόνο χρήμα. Όποιος όμως δεν μάθει να δίνει και να παίρνει αγάπη στη ζωή είναι κατεστραμμένος. Θα τον φάνε οι νευρώσεις. Θα γίνει ένας ανασφαλής άνθρωπος, φοβικός, με πολλές κακίες».
// Κύριε Λογοθέτη, για δεύτερη χρονιά, ανεβάζετε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν το έργο του Γεώργιου Βιζυηνού «Το αμάρτημα της μητρός μου» και το θέατρο κάθε βράδυ είναι γεμάτο, παρόλο που ο λόγος είναι στην καθαρεύουσα… Πήρατε μεγάλο ρίσκο. Νιώθετε τώρα δικαιωμένος;
«Είναι εκπληκτικό μέσα σ’ αυτό το συνονθύλευμα που ζούμε, όπου μια κοινωνία βάλλεται και βομβαρδίζεται πανταχόθεν από άχρηστες πληροφορίες και αντιαισθητικά τηλεοπτικά μοντέλα, να έχουμε αυτόν τον κόσμο. Όλοι αναρωτιούνται για αυτήν την επιτυχία, μιας και το κείμενο είναι στην καθαρεύουσα… Μα, το αυτί του Έλληνα είναι έτσι ρυθμισμένο ώστε στο DNA του να ηχεί η μουσική της γλώσσας και να την καταλαβαίνει…».
// Οι αξίες του νεοέλληνα ποιες είναι σήμερα;
«Πώς θα τη βολέψει! Αυτό όμως δεν είναι σημερινό, έχει πολλά χρόνια που καλλιεργείται. Ο Έλληνας υπέστη μετάλλαξη. Στη συντριπτική πλειοψηφία τα παιδιά γαλουχούνται από την τηλεόραση. Από τα σκουπίδια της τηλεόρασης. Η τηλεόραση επηρεάζει σύνθετα τον άνθρωπο και κυρίως αυτόν που δεν έχει αντιστάσεις. Ο Αντόρνο λέει ότι η τηλεόραση είναι η φθορά της Δημοκρατίας. Οι στοχαστές έχουν προβληματιστεί πάνω στο φαινόμενο που λέγεται τηλεόραση. Μόνο οι δικοί μας διανοητές και οι δικοί μας πολιτικοί δεν προβληματίζονται με την τηλεόραση. Οι πολιτικοί έχουν άλλο στόχο, το δικό τους πλουτισμό και την επανεκλογή τους. Θα προβληματιστούν για την τηλεόραση; Εδώ γνωστός πολιτικός είπε δημόσια τους καλλιτέχνες και τους ποιητές λαπάδες! Ξέρετε με τι ρίσκο ανεβάσαμε Βιζυηνό; Στην παράσταση ακούγεται όλο το διήγημα. Καθάριος Βιζυηνός. Αυτό ούτε ο δάσκαλός μου ο Κουν δεν το τόλμησε».
// Επειδή αναφερθήκατε στην πιστότητα του κειμένου… πώς σας φαίνεται που κάποιοι σκηνοθέτες -το είδαμε και στη Λυρική Σκηνή με την όπερα του Ντβόρζακ, «Ρουσάλκα», και τα όσα παρατράγουδα ακολούθησαν με τους μουσικούς να μιλάνε για αλλοίωση του λιμπρέτου και τις οργανώσεις ομοφυλοφίλων να μιλάνε για ομοφοβία και ρατσισμό- παρεμβαίνουν πάνω στα έργα των κλασικών;
«Εάν δεν σκηνοθετήσεις κλασικά ένα έργο, δεν μπορείς να είσαι μεταμοντέρνος! Δεν είμαι ενάντια στη διασκευή. Άλλο να κόβω τα περιττά, όπως έκανε ο Πίτερ Μπρουκ στον ʽʽΡωμαίο και την Ιουλιέταʼʼ για να προχωράω τη δράση, και άλλο να δημιουργώ επιπρόσθετες σκηνές δικές μου πάνω στον Σαίξπηρ από μεγαλομανία…».
// Στην παιδεία τι γίνεται; Πότε τα παιδιά θα πάψουν να παπαγαλίζουν βιβλία για τις πανελλήνιες;
«Τα τελευταία χρόνια η παιδεία μας πάει κατά διαόλου. Γιατί δεν καταργούν τα σχολεία να πηγαίνουν τα παιδιά μόνο στα φροντιστήρια; Γιατί να βασανίζονται καθηγητές και μαθητές;».
// Μα, ολόκληρες γενιές αγωνίστηκαν για τη δωρεάν παιδεία…
«Ποια δωρεάν παιδεία; Η παιδεία είναι πολύ ακριβή στην Ελλάδα! Τίποτα δεν είναι δωρεάν στην Ελλάδα! Ούτε η υγεία ούτε η παιδεία. Αν δεν πέσει φακελάκι θα χειρουργηθείς στην ώρα σου; Όλα κοστίζουν στη χώρα μας. Μέσα σ’ αυτήν την οικονομική κρίση και δεν βλέπουμε μια καλή πρόθεση από τους πολιτικούς μας. Να μιλάνε για απόσυρση αυτοκινήτων ξέρουν… Να φεσώσουν τον κοσμάκη ξέρουν… Καλά τα γράφετε… Στην Ουκρανία μείωσαν τους μισθούς των υπουργών και των βουλευτών. Εδώ αν γίνει κάτι τέτοιο, θα γίνει χαμός. Εδώ έχουν μάθει στις πολυτέλειες. Να ταξιδεύουν πρώτη θέση. Οι 300 της Βουλής φταίνε για ό,τι έχει γίνει στη χώρα. Δεν έχουν καμία τύψη συνείδησης. Μια εγκληματική διακυβέρνηση… Γι’ αυτό δεν μ’ ενδιαφέρει και το ποιος θα κυβερνήσει, όπως και κανέναν άλλο φαντάζομαι πια…».
// Δηλαδή δεν αγαπάνε τη χώρα τους;
«Όχι, και το λέω με μεγάλη στενοχώρια. Το πορτοφόλι τους αγαπάνε, την τσέπη τους. Την Ελλάδα την κυβερνούν… οι κοιλιές!».
// Ο κόσμος γιατί δεν αντιστέκεται;
«Πώς να αντισταθεί; Αφού είναι σκλαβωμένος στα δάνεια! Τρέχει για να τα ξεχρεώσει. Ο κόσμος μπήκε στο κελί της κατανάλωσης και θα το πληρώσει ακριβά. Η κατανάλωση δεν παράγει… Θα καταντήσουμε σαν τη Λατινική Αμερική. Πολύ πλούσιοι και φτωχοί… Ο καπιταλισμός ως σύστημα πέρασε μεγάλη κρίση, αλλά δεν θα πέσει έτσι. Αμερική και Ρωσία θα ξανασυναντηθούν -και το βλέπουμε ήδη- για να μοιράσουν τους πόρους της γης. Θα εκμεταλλευτούν στο έπακρον τα κοιτάσματα της κάθε χώρας… Ποιος σοσιαλισμός, ποιος μαρξισμός, ποιος καπιταλισμός; Το κοινό σημείο της Αμερικής, της Ρωσίας, της Κίνας θα είναι η εκμετάλλευση. Το θέμα είναι ποια από τις τρεις θα τραβήξει το μεγαλύτερο κόκαλο. Εκεί θα γίνει η σφαγή. Στη δημοκρατία των σκύλων υπάρχει ειρήνη όταν τρώνε όλοι, όταν πέσει όμως το μεγάλο κόκαλο, ποιος θα το πάρει; Τότε θα αρχίσει η έριδα. Διαβάστε τι λέει ο Σουίφτ στο βιβλίο ʽʽΤο δοκίμιο περί πολιτικής ψευδολογίαςʼʼ, που έγραψε το 1700…».
// Τι λέει λοιπόν ο Σουίφτ;
«Ότι όλοι οι πολιτικοί λένε ψέματα και τα δικαιολογούν με επόμενα, καινούργια ψέματα. Έτσι, έχουμε μια αλυσίδα ψεμάτων, η οποία καλπάζει με γεωμετρική πρόοδο. Και είναι πολύ σοφό. Τα παιδιά μας πρέπει να συνηθίσουν να διαβάζουν βιβλία. Όταν διαβάζεις βιβλία δεν σε κοροϊδεύει κανένας. Αλλιώς θα πηγαίνεις και θα ψηφίζεις σαν ζώο».
// Ζώο ο άνθρωπος;
«Στις μέρες μας θα πρέπει να δώσουμε ξανά έναν ορισμό στη λέξη ʽʽάνθρωποςʼʼ. Το ζώο δεν σκοτώνει από απληστία. Η φύση είναι οικονόμα… Τα ζώα υπακούουν στα ένστικτα, ο άνθρωπος υπακούει στο κέρδος… Θα ήθελα να έβγαζα από τους ανθρώπους τα δόντια για να μη δαγκώνουν πια… Θα τους έβαζα μασέλες να μη μασουλάνε τόσο γρήγορα και λαίμαργα!».
// Πώς θα «εξανθρωπιστούμε»;
«Με την ποίηση! Θα έβαζα από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού την ποίηση ως βασικό μάθημα. Να μην έπαιρνε κανείς ούτε απολυτήριο Γυμνασίου, ούτε Λυκείου αν δεν γνώριζε σε βάθος εκατό ποιήματα. Μετά η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας να ήταν υποχρεωτικό μάθημα. Η γλώσσα μας είναι πολυσήμαντη, συνδέει το σημείο και το σύμβολο. Μια γλώσσα εννοιολογική και συμβολική. Ευτυχώς που έξω από την Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που αγαπάνε τη γλώσσα μας παράφορα και ξέρουν την προσφορά της. Θα διατηρηθεί αυτή η γλώσσα και εκτός Ελλάδας».
// Ε, κάτι καλό θα έχουμε ως Έλληνες…
«Ναι, την Ελλάδα… Τη φύση της, τον ήλιο της και τον αρχαίο πολιτισμό της. Τον πολιτισμό στην Αθήνα πρέπει να ψάξεις για να τον βρεις σε κάποιες γωνιές. Πρέπει ν’ αναπτύξεις την όσφρηση. Ποια λογική υπάρχει στην πρωτεύουσα όταν προτιμούμε να πληρώνουμε πρόστιμο στην Ε.Ε. επειδή δεν έχουμε ποδηλατοδρόμους, από το να φτιάξουμε;».
// Αυτό είναι παράλογο…
«Ναι. Και το παράλογο είναι πιο κοντά στην τραγωδία. Ο Ιονέσκο ήταν πιο κοντά στην τραγωδία από την τραγωδία του Αισχύλου».
// Τα νέα παιδιά δεν είναι η ελπίδα μας;
«Γιατί; Λόγω των διαδηλώσεων τον περασμένο Δεκέμβριο; Όλα αυτά ουδόλως επηρεάζουν τα πράγματα. Μια αυθόρμητη αγανάκτηση ήταν τα όσα είδαμε. Ποιος μιλάει για κινήματα και εξεγέρσεις; Δυστυχώς, θρηνήσαμε ένα θύμα και αυτό είναι απαράδεκτο γα τη Δημοκρατία μας».
// Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή τη γενιά;
«Κουρασμένη! Το πρόβλημα της χώρας μας είναι ότι η μια γενιά κληροδοτεί κούραση στην άλλη. Η γενιάς σας πιέζεται ότι όλα πρέπει να τα κάνει γρήγορα. Γρήγορα για να φτάσει πού; Στο δημοσιοϋπαλληλίκι ή στο να δημιουργήσει; Γρήγορα να γίνει πλούσιος, γρήγορα να καταξιωθεί. Μα, πώς θα φτάσεις γρήγορα; Μόνο με νεποτισμό! Είναι δυνατόν από τα 20 να τα έχεις όλα; Και παλάτια και καριέρα και επιτυχία; Έρχονται στα 45 και νιώθουν ότι τα έχουν κάνει όλα. Είναι πολύ κουρασμένοι και νιώθουν άχρηστοι. Στα 55 έχεις τελειώσει, στα 60; Τη ζωή την έχεις μπροστά και ερωτικά και όσον αφορά τη δημιουργία. Είναι ένα ταξίδι μέχρι και τα 100. Η ζωή θέλει ποίηση, θέλει σεισμό, δεν θέλει τη γλώσσα του συμφέροντος. Η γλώσσα του συμφέροντος είναι η γλώσσα της καθημερινότητας».
// Πώς θα αλλάξουν τα πράγματα;
«Δεν πιστεύω ότι θα αλλάξουν τα πράγματα. Μόνο αν σαπίσουμε, αν βουλιάξουμε, αν φτάσουμε στο τέλμα και ξεκινήσουμε από την αρχή. Η κατάσταση στην Ελλάδα χρόνια παραμένει ίδια, αμετακίνητη. Οι διορθώσεις που γίνονται πάντα χειρότερα κάνουν τα πράγματα. Εδώ οι Έλληνες τον Κολοκοτρώνη, τον μέγα επαναστάτη, τον γενάρχη, αυτό το θεριό, τον ανάγκασαν να σκύψει, όχι να μπει στη σπηλιά, αλλά να σκύψει μέσα σε μια τρύπα. Αυτή θα ήταν η φυλακή του. Έσκυψε για να μπει. Τέτοια ταπείνωση! Ο Κοσμάς Πολίτης έλεγε πολύ σοφά ʽʽη χώρα μου με κάνει να νιώθω ραγιάςʼʼ. Διανοούμενοι και πολιτικοί στην Ελλάδα αφανίζονται».
// Τα λέτε έξω από τα δόντια…
«Εγώ είμαι Επτανήσιος και ξέρετε τι λένε για εμάς… Ο Βιζυηνός ερχόταν με ντοκτορά τότε από τη Γερμανία, μιλούσε για τον Ίψεν και τον έφτασαν στην τρέλα… Τρελάθηκε στο τέλος, αυτός ο τεράστιος συγγραφέας. Ο Βιζυηνός έγραψε τότε και κόντεψαν να τον φάνε στο μονόλογο της μάνας ʽʽΚαλά τα λες πατριάρχη, αλλά εσύ είσαι καλόγερος. Εγώ θέλω τη συγγνώμη του λαούʼʼ. Ο Βιζυηνός δεν ήταν μόδα, ήταν πάντα κόντρα στο ρεύμα. Γι’ αυτό και εγώ κάθε βράδυ στο θέατρο νιώθω ότι ονειρεύομαι όταν βλέπω αυτόν τον κόσμο. Αλλά όλα στην Ελλάδα -και θα το δείτε- θα τα πληρώσουμε αναδρομικά. Και αυτή τη βία και τον τρόμο που ζούμε μπορεί να τα βλέπουμε ως περιστασιακά γεγονότα αυτή τη στιγμή, αλλά δεν είναι έτσι… Τι θα γίνει όταν δεν θα μπορούμε κάποια στιγμή να ανοίξουμε την πόρτα μας;».
// Μα, ποιος θέλει την καταστροφή της Αστυνομίας;
«Είμαι άνθρωπος που σκέφτεται συνωμοτικά. Δεν πρέπει να μπει τίποτα ανάμεσα στον πολίτη και την Αστυνομία. Αν η Αστυνομία πάψει να μας φροντίζει, θα πάρουμε τα όπλα μόνοι μας; Δεν είναι αστείο να τηλεφωνούμε στην Αστυνομία και να μην έρχεται; Γιατί τέτοια προπαγάνδα κατά της Αστυνομίας; Η ιστορία μας έχει διδάξει πολλά και πριν από όλα να εξετάζουμε τις προθέσεις αυτών που έχουν στα χέρια τους την εξουσία… Ο πολίτης σε μια Δημοκρατία για εμένα πρέπει να έχει λόγο. Να ρωτά… Σωστή Δημοκρατία σημαίνει όταν κινδυνεύει το άτομο και τρέχει η κοινωνία να τον βοηθήσει, όταν τρέχουν όλοι. Αλλά ποιο κράτος; Τον είδαμε τον κρατικό μηχανισμό πώς έδρασε στις φωτιές!».
// Εσείς ποιο δρόμο ακολουθείτε στη ζωή;
«Η ευτυχία για μένα στη ζωή είναι η απόλαυση. Η απόλαυση όπως έλεγε και ο Τσέχοφ. Όσο ζεις στη γη να απολαμβάνεις. Να φλέγεσαι από την απόλαυση. Να απολαμβάνεις ένα ωραίο φαγητό, μια ωραία παράσταση, μια ωραία συζήτηση. Ο Φρόιντ, ωστόσο, έλεγε ότι ο έρωτας μόνο θα μας σώσει. Αυτός ο θεός! Αλλά και αυτός απουσιάζει. Όταν ο άνθρωπος αναθρέφεται με το συμφέρον δεν μπορεί ν’ αγαπήσει. Και κάτι άλλο… Επειδή όλα στη ζωή είναι πολιτική, θα ήθελα να επιστρέψει στους πολιτικούς μας το ήθος και η αισθητική. Γιατί, όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος, μέσα στο ήθος κατοικούμε!».