Με ποιους τρόπους θα σωθεί το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης

Πρόκειται για το κεντρικό συμπέρασμα της ομιλίας του καθηγητή και επιστημονικού διευθυντή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ Σάββα Ρομπόλη, στο συνέδριο της Ακαδημίας Αθηνών με θέμα «Πληθυσμιακές τάσεις και προοπτικές: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση». Στο ίδιο συνέδριο ο επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας και πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος Παρατηρητηρίου Απασχόλησης Γ. Ρωμανιάς, μιλώντας με θέμα την εξωτερική μετανάστευση και αγορά εργασίας, συνεκτιμά τις οικονομικές, κοινωνικές, δημογραφικές και πολιτισμικές διαστάσεις του ζητήματος, εξετάζοντας και τις επιπτώσεις της εξωτερικής μετανάστευσης στη λειτουργία του ελληνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκεί –και πάλι– ασφυκτικές πιέσεις για νέες παρεμβάσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και την κυβέρνηση να αδυνατεί να ελέγξει τη γενικευμένη πια διάλυση των εργασιακών σχέσεων με άμεσες τις καταστροφικές επιπτώσεις στη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων (σ.σ.: το «ΠΑΡΟΝ» την περασμένη Κυριακή αποκάλυψε ότι μόλις πέντε χρόνια ζωής δίνουν οι εμπειρογνώμονες στο ΣΚΑ) η ομιλία του κ. Ρομπόλη προσλαμβάνει ιδιαίτερη βαρύτητα.

Από τη μελέτη των δημογραφικών μεταβολών, των αλλαγών στην απασχόληση και των σκηνικών βιωσιμότητας του συστήματος της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, πάντα σύμφωνα με τον κ. Ρομπόλη, προκύπτει ότι τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα αφορούν πέντε σημαντικά πεδία προβληματισμού. Τα εξής:

• Το πρώτο πεδίο προβληματισμού, που αναφέρεται ιδιαίτερα στη γήρανση του πληθυσμού και στην αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, αναδεικνύει τη θετική τάξη αύξησης του προσδόκιμου ορίου ζωής, επισημαίνοντας ότι η αύξηση των υποχρεώσεων του ΣΚΑ που αυτή συνεπάγεται μπορεί να χρηματοδοτηθεί από την αύξηση του παραγόμενου πλούτου, από την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, καθώς και από την ένταξη στην ασφάλιση των ανασφάλιστων ελλήνων και αλλοδαπών εργαζομένων στη χώρα μας.

• Το δεύτερο πεδίο προβληματισμού αποδεικνύει τη σχέση του επιπέδου απασχόλησης και ανεργίας με τη βιωσιμότητα του ΣΚΑ. Από την άποψη αυτή οι πολιτικές απασχόλησης απαιτείται να είναι αποτελεσματικές και οι νέες θέσεις εργασίας, μη εντασσόμενες στη σφαίρα της παραοικονομίας, θα συμβάλλουν, στον βαθμό που τις αφορά, στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

• Στο τρίτο πεδίο προβληματισμού, που αναφέρεται στις αιτίες της κρίσης της κοινωνικής ασφάλισης, η δημογραφία και η γήρανση του πληθυσμού δεν προβάλλεται ως η αποκλειστική αιτία. Το χαμηλό επίπεδο απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης αναγνωρίζεται ως ο σημαντικότερος παράγοντες της κρίσης.

• Το τέταρτο σημείο αναφέρεται στις μακροχρόνιες οικονομικές και δημογραφικές τάσεις, καθώς και σ’ αυτές της απασχόλησης, όπως αποτυπώνονται στις αναλογιστικές προβολές που παραθέσαμε, καθώς και στις προτάσεις που ανακύπτουν. Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι δαπάνες συντάξεων (εκτός ΟΓΑ, Δημοσίου) αναμένεται να φτάσουν στο 12,1% του ΑΕΠ το 2050, από 10,0% που ήταν το 2000. Τα έσοδα του συστήματος μειώνονται από 8,5% του ΑΕΠ το 2000 στο 2,2% το 2050.

• Το πέμπτο πεδίο προβληματισμού αφορά την επίπτωση των μελλοντικών δημογραφικών αλλαγών στο ΣΚΑ. Η επίπτωση αυτή δεν συνδέεται αποκλειστικά με την αύξηση του αριθμού των ατόμων σε ηλικία συνταξιοδότησης. Το νέο στοιχείο των επόμενων δεκαετιών συναρτάται με το γεγονός ότι υπό το καθεστώς μιας βραδύτερης αύξησης (και μακροπρόθεσμα μείωσης) του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, η μακροπρόθεσμη κάλυψη των αναγκών της οικονομίας σε εργασία και η χρηματοδότηση του ΣΚΑ, αποκλειστικά διαμέσου της απασχόλησης, καθίστανται αμφίβολες.