Λύση με εκπτώσεις από τις ελευθερίες και τις αρχές της ΕΕ
Η λύση τροχιοδρομείται όπως προβλεπόταν, δηλαδή στη βάση του Σχεδίου Ανάν.
Ανταλλαγή εγγράφων
Αυτό προκύπτει:
1) Από το κλίμα των συνομιλιών στο πλαίσιο των οποίων συζητείται η λύση σε σχέση με την ΕΕ. Έχουν ήδη κατατεθεί έγραφα και από τις δύο πλευρές. Η ελληνοκυπριακή πλευρά στηρίζει την πολιτική της στο πρωτόκολλο 10, που αναφέρει ότι στην ΕΕ έχει ενταχθεί ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατία συμπεριλαμβανομένων και των Κατεχομένων, στην περιοχή των οποίων η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου έχει ανασταλεί λόγω της υφιστάμενης κατάστασης. Δηλαδή, της κατοχής. Η εφαρμογή του θα γίνει με νέα ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου. Η κυπριακή κυβέρνηση στηρίζει την πολιτική της στο πρωτόκολλο 10 επειδή σε περίπτωση λύσης θα αποτελεί νομικό έγγραφο συνέχισης της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα περιορίζει τις ερμηνείες περί του ότι η λύση θα είναι πρωτογενές Δίκαιο και παρθενογένεση. Εάν γίνει κατορθωτό κάτι τέτοιο, δηλαδή να είναι η λύση παρθενογένεση, τότε θα έχουμε δύο νέα συνιστώντα κράτη που θα συνεταιριστούν χωρίς να δεσμεύονται νομικώς από την Κυπριακή Δημοκρατία. Δηλαδή, για το περιουσιακό π.χ. θα ισχύει ό,τι αποφασιστεί στο πλαίσιο της λύσης και όχι από το ποια ήταν τα νόμιμα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων, όπως αυτά απορρέουν από τις Συνθήκες της Ζυρίχης.
2) Η τουρκική πλευρά στηρίζει όλη τη φιλοσοφία της στις αποκλίσεις από τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες της ΕΕ και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι αποκλίσεις αυτές εκ πρώτης, θα είναι προσωρινές. Όμως, εάν έχουν μεγάλη διάρκεια όπως συνέβη με το Σχέδιο Ανάν, δηλαδή 15, 20 ή και 30 χρόνων τότε θα ισχύσει ο κανόνας: «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού». Δηλαδή, στη θεωρία θα είναι προσωρινές οι αποκλίσεις αλλά στην πράξη νόμιμες, αφού με την πάροδο του χρόνου θα νομιμοποιήσουν την υφιστάμενη διχοτομική κατάσταση μέσω της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας αντί να την ανατρέψουν.
Επιτροπή και Ευρωβουλή
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστηρίζουν, πλέον, ότι δεν μπορεί η υπό συζήτηση λύση του Κυπριακού να μη στηριχθεί στη βάση των αποκλίσεων από τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες. Αυτή ήταν η θέση της Επιτροπής από τον «Head of Unit» Ζακ Κριστόφ Φιλορί πριν από έναν περίπου μήνα στη διάρκεια συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την έκθεση αξιολόγησης της Τουρκίας. Ο κ. Φιλορί υποστήριξε ότι το Σώμα δεν θα έπρεπε να ήταν τόσο απόλυτο ως προ την πλήρη εφαρμογή των τεσσάρων βασικών ελευθεριών. Η θέση περί αποκλίσεων από τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες διατυπώθηκε διότι, στην παράγραφο της έκθεσης για το Κυπριακό, υπήρχε αναφορά για λύση του Κυπριακού σύμφωνη με τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες. Ακολούθως υπεβλήθη τροπολογία από τους Πράσινους, η οποία έγινε δεκτή και από τις λοιπές πολιτικές ομάδες με την οποία θα μπορούν να γίνουν δεκτές προσωρινές μεταβατικές αποκλίσεις από τις τέσσερις βασικές ελευθερίες. Οι κύπριοι ευρωβουλευτές την καταψήφισαν, όμως, δημιουργήθηκε πρόβλημα με την Κυπριακή Μόνιμη Αντιπροσωπεία. Ενώ αρχικά η κυπριακή κυβέρνηση διά της μόνιμης αντιπροσωπείας με επιστολή της ζητούσε από τους κύπριους ευρωβουλευτές να καταψηφίσουν την τροπολογία των Πρασίνων, στο παρασκήνιο αποδεχόταν την εν λόγω τροπολογία περί προσωρινών αποκλίσεων, χωρίς να ενημερώσει τους κύπριους ευρωβουλευτές. Η αποκάλυψη έγινε όταν κύπριοι βουλευτές επιχείρησαν την περασμένη Τετάρτη το βράδυ σε συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Στρασβούργο να πείσουν την εισηγήτρια Ρία Όμεν να θέσει αρνητικό πρόσημο. Προς έκπληξη των κυπρίων ευρωβουλευτών η κ. Όμεν τους αποκάλυψε ότι η τροπολογία, για την οποία η πρεσβεία τους καλούσε να δώσουν μάχη για την καταψήφισή της, είχε γίνει ήδη δεκτή στο παρασκήνιο κατόπιν, ως φαίνεται, εντολών της Λευκωσίας! Το θέμα τέθηκε στη συνεδρίαση του ΕΛΚ σε ψηφοφορία. Το ερώτημα ήταν αν η Ομάδα του ΕΛΚ θα καταψήφιζε ή όχι την τροπολογία για τις προσωρινές αποκλίσεις, όπως ζητούσαν οι κύπριοι ευρωβουλευτές. Τελικώς, οι Κύπριοι έχασαν. Οι βουλευτές της ΝΔ με εντολές του επικεφαλής τους Ιωάννη Βαρβιτσιώτη τήρησαν αποχή, πλην ενός, ο οποίος ψήφισε με τους Κυπρίους. Προφανώς, η απόχη έγινε επειδή η κ. Όμεν ισχυρίστηκε ότι η κυπριακή μόνιμη αντιπροσωπεία είχε δώσει θετική σύμφωνη γνώμη.
Καθόλου τυχαίο
Η υπαναχώρηση της κυπριακής πρεσβείας δεν έγινε γίνει σε τυχαίο χρονικό σημείο. Συνέβη την περασμένη Τετάρτη όταν Χριστόφιας και Ταλάτ συζητούσαν στη Λευκωσία το κεφάλαιο «ΕΕ και ζητήματα αποκλίσεων από τις τέσσερις βασικές ελευθερίες». Τελικώς, η παράγραφος για προσωρινές αποκλίσεις από τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες έγινε δεκτή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το κλίμα σε Κύπρο και Βρυξέλλες είναι ότι η λύση του Κυπριακού κινείται στη βάση των εκπτώσεων από τις βασικές ελευθερίες και τις αρχές της ΕΕ.