Το χρήμα και το λάιφ στάιλ έχουν γίνει Θεός!

Από τη μια μεριά, «αυτή η μικρή χώρα, η ταλαιπωρημένη με τους πολλούς αναλφάβητους βγάζει τόσους μεγάλους ποιητές, τραγουδιστές, ηθοποιούς, ζωγράφους, σκηνοθέτες που είναι ανταγωνίσιμοι σε διεθνές επίπεδο» και την ίδια ώρα «καταστρέφουμε τις αξίες του τόπου, με τη μεγαλομανία μας εξαφανίσαμε το αρχαίο θέατρο, ένα εθνικό μας κεφάλαιο, από την Επίδαυρο, έχει χαθεί η ρίζα της ελληνικότητας», λέει ο Κώστας Καζάκος.

Δεν χαϊδεύει όμως αφτιά. Επισημαίνει και τις ευθύνες μας. Κάναμε Θεό το χρήμα και το λάιφ στάιλ, παγιδευθήκαμε από την τηλεόραση, απομονωθήκαμε, παγιδευθήκαμε με τα δάνεια κι όλα αυτά καταλήγουν στο να υπομένει ο λαός το φαγοπότι, ενώ κάποιοι άλλοι θέλουν να καταστρέψουν την Αστυνομία…

Υπάρχει διέξοδος; Ναι, λέει ο Κώστας Καζάκος. Η ίδια η ζωή είναι μια ανατροπή, αλλά αυτή είναι και η ομορφιά της.

Ώρα να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα, διαβάζοντας τη φιλική συζήτηση (όπως ο ίδιος τη χαρακτήρισε) που είχαμε με έναν μεγάλο ηθοποιό, που πολλές γενιές μεγάλωσαν με τις ταινίες του, γιʼ αυτό και τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο.

// Κύριε Καζάκο, αύριο και μεθαύριο θα σας δούμε στο Θέατρο Τέχνης μʼ ένα έργο του Κάρολου Κουν που αναφέρεται στον «Καϋμό» του έρωτα… Τι ήταν ο Κουν για εσάς;

«Ο Κουν ήταν παθιασμένος άνθρωπος! Με ό,τι καταπιανόταν το έκανε με μεγάλο πάθος, μοναδικό! Ήταν σπάνιο είδος ανθρώπου με ιερή φλόγα. Σήμερα δεν βλέπουμε τέτοιες προσωπικότητες που να αφήνουν βαθύ αποτύπωμα. Ο Κουν ανήκει σε μια κατηγορία των πνευματικών του τόπου μας, ποιητών, ζωγράφων, λογοτεχνών της γενιάς του ʼ30, οι οποίοι άνθισαν τις τέχνες στην Ελλάδα. Ναι, μέσα σʼ αυτούς είναι και ο Κουν. Ήταν από τους ανθρώπους που είχαν την αγωνία να βοηθήσουν τον τόπο να βρει τις ρίζες του. Με όλη του τη δράση στο αρχαίο θέατρο και όχι μόνο, με όλη του τη ζωή, ο Κουν βοήθησε τη χώρα να βρει αυτό που λέμε εθνική ταυτότητα. Αυτό που λέμε ελληνικότητα. Αυτήν τη μεγάλη ανάγκη του ελληνικού λαού δεν την έπιασε τυχαία ο Κουν και όσοι βρέθηκαν μαζί του στο κίνημα αυτό. Από την Επανάσταση του 1821 και μετά αυτό ήταν το ζητούμενο για μια χώρα που είχε περάσει 400 χρόνια σκλαβιάς. Η ρίζα της ελληνικότητας είχε χαθεί και για εμένα βέβαια δεν έχει βρεθεί ακόμη και κακώς όταν βρίσκεσαι σε μια ευαίσθητη γεωγραφική περιοχή…».

// Γιατί δεν την ψάχνουμε αυτή τη ρίζα; Μήπως γιατί φοβόμαστε ότι αν δηλώσουμε πατριώτες θα μας πουν εθνικιστές;

«Είμαστε μια φυλή ανήσυχη, τετραπέρατη, έξυπνη, ερευνητική, γιατί ο τόπος βγάζει τέτοια μυαλά. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα αγαπούν τον τόπο και θα αντλούν από αυτόν τη συνέχειά τους. Όμως, σε εποχές όπως αυτές που διανύουμε, όπου το χρήμα και το λάιφ στάιλ έχουν γίνει Θεός, αυτές οι αρετές βουλιάζουν στον πάτο και έρχεται στην επιφάνεια ό,τι πιο εύπεπτο, το οποίο επιβάλλει ο δυτικός τρόπος ζωής. Ο δυτικός τρόπος ζωής θέλει να εξαλείψει οτιδήποτε το διαφορετικό -εθνική ταυτότητα- και να επιβάλει την παγκοσμιοποίηση για να επιβληθεί καταναλωτικά πιο εύκολα στις μάζες. Η διανόηση όμως αυτού του τόπου και κυρίως το καλλιτεχνικό δυναμικό του, το οποίο είναι πρωτοφανές, μεγάλο, σε πείσμα των καιρών, ό,τι ελληνικό το αναδεικνύουν. Είναι απορίας άξιο που αυτή η μικρή χώρα, η ταλαιπωρημένη, με τους πολλούς αναλφάβητους -που δυστυχώς, αντί να μικραίνει το δείγμα, πληθαίνει- βγάζει τόσους μεγάλους ποιητές, τραγουδιστές, ηθοποιούς, ζωγράφους, σκηνοθέτες. Και είναι ανταγωνίσιμοι και σε διεθνές επίπεδο. Όλο αυτό γίνεται ερήμην της επίσημης πολιτείας. Και αυτό ξέρετε τι σημαίνει; Ότι υπάρχει κάποια παράδοση στον τόπο, σαν να είναι ένα ποτάμι που κυλάει κάτω από τα πόδια μας και μας γαργαλάει ενεργοποιώντας τις δημιουργικές δυνάμεις του λαού μας».

// Πόσο μπορεί όμως η παιδεία και οι τέχνες να προχωρούν στην Ελλάδα από το προσωπικό φιλότιμο του δασκάλου και το ταλέντο ενός αστεριού; Πόσο η πολιτεία θα κωφεύει;

«Τώρα μου κάνετε μια ερώτηση επικίνδυνη, με αγκάθια… αλλά δεν έχω κανένα λόγο να μην απαντήσω. Άλλωστε, δεν φοβάμαι κανένα. Δεν πάνε καλά τα πράγματα! Αυτό έχω να πω. Γίνεται μια βίαιη προσαρμογή σε ξένα πρότυπα. Αυτά τα ξενόφερτα μοντέλα καταστρέφουν τις αξίες του τόπου. Θα σας μιλήσω για το θέατρο… Είχαμε το πιο παθιασμένο θεατρόφιλο κοινό που υπήρχε -και ποσοτικά και ποιοτικά- από οποιαδήποτε χώρα. Το θέατρο για τους Έλληνες ήταν ψωμοτύρι και καταφέραμε αυτό το κοινό να το απομακρύνουμε. Αντί οι θεσμοί και η πολιτεία να διευκολύνουν την πρόσβαση του λαού στο ελληνικό έργο, γιατί ελληνικό θέατρο σημαίνει κυρίως ελληνικό έργο, με τις ατυχείς επιλογές που κάνουν οι επίσημοι φορείς της πολιτείας –ναι, μιλάω και για το Εθνικό Θέατρο– βάζουν συνεχώς εμπόδια στο κοινό και το απομακρύνουν από το ελληνικό έργο και συνάμα από το θέατρο».

// Η επισήμανσή σας έχει στόχο και το Ελληνικό Φεστιβάλ;

«Με αυτήν την Επίδαυρο έχω αρρωστήσει! Με το αρχαίο δράμα έχω αρρωστήσει, το οποίο είναι ένα εθνικό κεφάλαιο! Αυτός ο αττικός λόγος που μας άφησαν αυτές οι 32 τραγωδίες και τα έργα του Αριστοφάνη πού είναι; Οι Έλληνες κατά προνομιακό τρόπο μʼ αυτά τα έργα έχουν μεγαλουργήσει, και σκηνοθετικά και ως ηθοποιοί. Γιατί τώρα υπάρχει αυτός ο πειραματισμός από τους ξένους; Ποιανού η φιλοδοξία και η μεγαλομανία ικανοποιείται με το να επεμβαίνει πάνω στον ιστό της αρχαίας τραγωδίας και να της αλλάζει τη δομή; Δεν υπάρχουν αρχές, δεν υπάρχουν όροι, δεν υπάρχει έρευνα; Τώρα καμία παράδοση δεν εδραιώνεται. Ο κάθε σκηνοθέτης κατεβαίνει στην Επίδαυρο με όπλα την καινοτομία και τον εντυπωσιασμό. Ευρηματολογία στην επιφάνεια και στην έκταση και έχει χαθεί το βάθος και η ουσία… Ζήσαμε το καλοκαίρι τα ευτράπελα και ήταν κάτι το αποκαρδιωτικό. Μεγάλοι μάστορες της σκηνοθεσίας, διάσημοι, ξένοι, υπέροχοι καλλιτέχνες δεν μπορούν να κατανοήσουν αυτά τα έργα. Εμείς τα έχουμε στα σχολεία μας, είναι αλλιώς… Αποτέλεσμα; Να τα μικραίνουν, να τα χαμηλώνουν, να τα φέρνουν στο επίπεδο του σύγχρονου αστικού δράματος».

// Αυτές τις ενστάσεις σας τις έχετε καταθέσει στους αρμόδιους φορείς;

«Τι; Στο υπουργείο Πολιτισμού; Δεν είχα ποτέ επαφή με τη δημόσια διοίκηση. Άλλωστε, η εξουσία έχει πάντα τις κατευθύνσεις της…».

// Πάντως, εσείς επιμένετε ελληνικά. Την προηγούμενη Παρασκευή κάνατε πρεμιέρα στο θέατρο «Τζένη Καρέζη» με ελληνικό έργο και η αποδοχή του κόσμου ήταν θερμή…

«Ανεβάζω το έργο ενός νέου συγγραφέα και μαθητή μου, του Γιώργου Ηλιόπουλου, το “Μαύρο κουτί”. Ο Γιώργος είναι σπουδαίος δραματουργός. Έγραψε ένα έργο με δομή, αλήθεια, χαρακτήρες, συνέπεια. Ο Γιώργος προσθέτει μια κοτρόνα στο σύγχρονο ελληνικό έργο, στο νέο ελληνικό θέατρο. Το έργο αναφέρεται σ’ έναν Έλληνα που έγινε “golden boy” στην Αμερική και άγγιξε την κορυφή. Παίζοντας παιχνίδια με το χρήμα και την εξουσία, ο άνθρωπος αυτός έφτασε να παίζει με το ψωμί των ανθρώπων. Απολύσεις, συγχωνεύσεις κ.ο.κ. Ο ήρωας δεν είχε χαθεί όμως κυριολεκτικά από το χρήμα. Δεν μπορεί άλλο να τρώει σάρκες. Δεν είναι ένα ψυχρό πιράνχας. Σε μια κρίση συνείδησης λοιπόν, τη στιγμή που πρέπει να πάρει μια σκληρή απόφαση, τα παρατάει όλα και γυρίζει πίσω στην Ελλάδα, στο χωριό όπου ζει η οικογένειά του. Προσπαθώντας να τα βρει ουσιαστικά με την οικογένειά του, βρίσκει παράλληλα τον αληθινό προορισμό του ως ανθρώπου… Πολύ δυνατό έργο…».

// Πολύ επίκαιρο θα έλεγα… Τα «golden boys» είδαμε πώς έδρασαν και στην Ελλάδα και τι παιχνίδια έκαναν… Φοβάστε για κάτι;

«Στο καπιταλιστικό σύστημα οι κρίσεις είναι δεδομένες. Είναι συστατικό του συστήματος. Κάθε τόσο δημιουργούνται κρίσεις για να γίνει αναδιανομή του πλούτου μεταξύ των καπιταλιστικών δυνάμεων και η πίτα να μοιραστεί ξανά από την αρχή, ώστε η δύναμη που γιγαντώθηκε να ικανοποιηθεί. Η κρίση και τα παρακλάδια της όμως πάντα φέρνουν και πόλεμο. Εγώ φοβάμαι και την έκρηξη πολέμου. Ο καπιταλισμός συντηρείται με τοπικές συρράξεις, φτώχεια, εξαθλίωση. Συσσωρεύεται ο πλούτος σε λίγα χέρια και εξαθλιώνεται η μάζα. Αν δεν υπάρχει εκμετάλλευση και λεηλασία των πλουτοπαραγωγικών πηγών –πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.λπ.– της κάθε χώρας από τις μεγάλες δυνάμεις ο καπιταλισμός θα πεθάνει. Δεν μπορεί να επιβιώσει. Και κανένας Ομπάμα δεν τα βάζει με το σύστημα. Ο ρόλος που παίζουν τα πρόσωπα σ’ αυτά τα συστήματα είναι πολύ μικρός. Ο Ομπάμα θα αλλάξει τα εσωτερικά της Αμερικής, αλλά η βασική πολιτική της Αμερικής προς τα έξω δεν αλλάζει από κανέναν πρόεδρο. Η εξουσία της Αμερικής είναι κλειδαμπαρωμένη στα χρηματοκιβώτια των τραπεζών, στις πολυεθνικές, στα μονοπώλια, στα χρηματιστήρια, στην παγκοσμιοποίηση της αγοράς και στους νόμους του εμπορίου».

// Τα προβλήματα είναι πολλά, αλλά οι Έλληνες αδρανείς… Η γενιά σας ήταν μάχιμη, στον αγώνα. Η γενιά μας σας ικανοποιεί;

«Καθόλου! Τι να με ικανοποιεί; Η παθητικότητα του λαού; Ο λαός δέχεται και υπομένει όλη αυτή τη διαφθορά και το φαγοπότι. Πώς μπορεί; Όλα αυτά είναι εις βάρος του και στο τέλος θα πληρώσει και τα σπασμένα. Υπάρχει μια μικρή αφύπνιση συνειδήσεων, καθώς η κρίση πλησίασε τα μεσαία στρώματα και άδειασε τις τσέπες του κόσμου. Διάβαζα σε εσάς ότι έχουμε ένα 30% στα όρια της φτώχειας. Αυτή είναι κατάντια, τη στιγμή που παράλληλα κυκλοφορεί μαύρο, κλεμμένο χρήμα. Ο τόπος έχει εξαντληθεί γιατί ο πλούτος που παράγεται φεύγει έξω και δεν επενδύεται στον τόπο. Τουλάχιστον και αυτή η παραοικονομία ας επενδυόταν, βρε παιδί μου, και πάλι στην Ελλάδα. Αλλά δεν υπάρχει ίχνος εθνικής συνείδησης σ’ αυτούς τους ανθρώπους και έτσι ρημάζουν τον τόπο».

// Με το να πάμε σε πρόωρες εκλογές θ’ αλλάξουν τα πράγματα;

«Δεν πιστεύω ότι υπάρχει λόγος εκλογών. Ποιος θέλει να διαχειριστεί αυτήν την κρίση τώρα; Φθορά θα υποστεί! Θα δούμε αυτοδύναμη κυβέρνηση; Ο κόσμος είναι αγανακτισμένος. Αλλά αυτή η αγανάκτηση ας φέρει επιτέλους ένα αποτέλεσμα και ας μην εξαντληθεί σε κουβεντολόι στο καφενείο. Το ΚΚΕ έχει ρίξει το βάρος του στις απολύσεις. Πλέον είναι καθημερινό φαινόμενο. Ξέρετε τι γίνεται στα εργοστάσια; Και πετυχαίνει την αποφυγή των απολύσεων όπου τα σωματεία είναι ισχυρά και υπάρχει οργανωμένη αντίδραση. Αντίσταση στον κατήφορο, ώστε να περισώσουμε ό,τι μας έχει μείνει. Γιατί στο δικό σας χώρο τι γίνεται; Στον ALPHA; Όλες αυτές οι πωλήσεις σε ξένους επενδυτές κάνουν κακό στον τόπο. Χρειάζεται οργάνωση, λαϊκό κίνημα αποφασιστικό. Υπάρχουν πολλοί ανασφάλιστοι, τετράωρες σχέσεις εργασίας, υποαπασχόληση, αλλά και καθεστώς δουλείας με ανθρώπους που δουλεύουν πάνω από 16 ώρες. Εργοστάσια κλείνουν στην Ελλάδα, πάνε στη Βουλγαρία, κλείνουν και από εκεί και πάνε στην Ινδία. Το χρήμα δεν έχει πια μυρωδιά. Δεν έχει εθνικότητα. Όταν κερδοσκοπείς θα πας εκεί που βγάζεις τα περισσότερα».

// Με τους μετανάστες το κόμμα σας τι κάνει;

«Στην Ελλάδα πια μιλάμε για πλήθη μεταναστών, εξαθλιωμένων, που πεινάνε. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν να χάσουν τίποτα, τους τα έχουν πάρει όλα, σαν τους Παλαιστίνιους, και ξεσπούν όπου βρουν. Διαλύθηκαν τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή και η Ελλάδα κατακλύζεται από απελπισμένους που πεθαίνουν μέσα στα σαπιοκάραβα και τα φορτηγά με όνειρο να βρουν μια καλύτερη ζωή στη χώρα μας. Το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν μπορείς να το σταματήσεις, γιατί πόλεμοι πάντα θα γίνονται και οι άνθρωποι θα μεταναστεύουν από την πατρίδα τους για να σωθούν. Δεν ξέρετε πόσες φορές έχω πάει στα αστυνομικά τμήματα για να βγάλω μετανάστες από τις φυλακές. Σπαράζει η καρδιά σου να τους βλέπεις μαντρωμένους πίσω από τα σίδερα. Άθλιες καταστάσεις. Κολωνός, Μεταξουργείο, Ομόνοια εικόνες ντροπής. Με τι να το αντιμετωπίσεις; Με ελεημοσύνη, με φιλανθρωπία; Είναι απλό να λυθεί το πρόβλημα, όπως και όλα τα προβλήματα. Χρειάζεται μεταναστευτική πολιτική».

// Είναι απλό να λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας και της φτώχειας;

«Ναι. Γιατί απορείτε; Είναι απλό. Να καταργήσεις τη φτώχεια και την ανεργία. Όχι να διαχειριστείς τις επιπτώσεις τους… Το ΚΚΕ λέει στη Βουλή γιατί δίνετε λεφτά στις τράπεζες και κάνετε τους ανθρώπους έρμαια των τραπεζών μέσω των δανείων; Γιατί δεν δίνετε αυτά τα λεφτά που έχετε στους πολίτες; Γιατί δεν τους αυξάνετε τους μισθούς, γιατί δεν αυξάνετε τις συντάξεις, ώστε να ενδυναμώσετε την αγορά; Γιατί δεν δημιουργείτε νέες θέσεις εργασίας στην υγεία, στην παιδεία; Για να εξαλειφθεί η αγραμματοσύνη, για να υπάρχουν σωστά νοσοκομεία, χρειάζεται σοσιαλισμός. Χρειάζεται διακυβέρνηση υπέρ του λαού. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Όταν η πολιτική δρα υπέρ του λαού και όχι υπέρ των μονοπωλίων. Το πολυτιμότερο αγαθό είναι αυτό της εργασίας. Ο άνθρωπος πρέπει να εργάζεται, όχι να είναι δούλος επί μισθό ή άνεργος. Η εργασία δεν πρέπει να στερείται από κανέναν άνθρωπο. Ο πολίτης πρέπει να εργάζεται δημιουργικά, γιατί έτσι αναπτύσσει την προσωπικότητά του και τις δεξιότητές του… Έχω σιχαθεί να βλέπω διαφημίσεις για δάνεια. Προσπαθούν να κάνουν γοητευτική την κατανάλωση. Μιλάμε για συμφορά. Έχουμε παγιδευτεί στα δάνεια και την υποκουλτούρα της τηλεόρασης. Χάνονται τα παιδιά μας στην ύλη και δεν έχουν στόχους. Και μετά μιλάμε για κατάθλιψη. Το χρήμα δεν κάνει ευτυχισμένους ανθρώπους. Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που ορίζει τις καταστάσεις και κάνει τη δουλειά που του πάει. Και η αυτογνωσία κατακτιέται με τη γνώση».

// Τώρα που με νηφαλιότητα αντικρίζουμε τα γεγονότα, πώς είδατε τις αντιδράσεις των νέων;

«Ήταν ένα ξέσπασμα της νεολαίας. Πάντα η νεολαία έρχεται φάτσα με φάτσα με το καθεστώς της καταστολής. Αυτό τάραξε και εξαγρίωσε. Εκεί βρήκαν ευκαιρία κουκουλοφόροι, το παρακράτος, δεν ξέρω ποιος άλλος, να καταστρέψει. Το θέμα είναι να μην ασχοληθούμε με τα συμπτώματα του κακού, αλλά με τις ρίζες του».

// Και η ρίζα του κακού ποια είναι;

«Σας αρέσει που κινδυνεύουμε να γίνει ο Παλαιοκώστας θρυλικό πρόσωπο; Τι Αστυνομία είναι αυτή που βλέπουμε; Ποιος θέλει να την καταστρέψει με τις δολοφονίες εφήβων, τις αποδράσεις από τις φυλακές; Τόσα εγκλήματα, τώρα έχουμε και τις απαγωγές και τη μαφία και την επανεμφάνιση τρομοκρατίας και θα παίζει κάποιος με το κύρος της; Μιλάμε για καθολική καρκινοπάθεια στη δημόσια διοίκηση και αυτή η αποσάθρωση χτύπησε και την Αστυνομία».

// Πολλά τα μηνύματα που στέλνετε και με αποδέκτη πάντα τους πολιτικούς μας. Η πολιτεία ορίζει πολλά με τις αποφάσεις της σχετικά με την ποιότητα της ζωής μας. Ως μονάδες όμως τι πρέπει να κάνουμε για να ευτυχήσουμε;

«Α, η ευτυχία, η αλήθεια είναι απολυτότητες… Ψήγματα ευτυχίας και αλήθειας θα ζήσουμε στη ζωή. Η ζωή είναι ένα κουβάρι από χαρές, λύπες, πένθη, πανηγύρια, δεν είναι επίπεδη και σ’ ευθεία. Η ζωή είναι μια ανατροπή, αλλά αυτή είναι και η ομορφιά της. Χρειάζεται ωριμότητα, λοιπόν, και να καθορίζουμε συνεχώς τη στάση μας απέναντι στην καθημερινότητα. Χρειάζεται να αναγνωρίζουμε την πραγματικότητα και να μετέχουμε σ’ αυτήν. Εάν απομακρυνθούμε και γίνουμε θεατές παθητικοί, τότε θα δράσει ο ατομικισμός. Και ο ατομικισμός είναι αρρώστια. Η απομόνωση και η λάθρα επιβίωση είναι η αρχή της σχιζοφρένειας και ο θάνατος της κοινωνίας. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι τα πολιτεύματα είναι δυο: Ή έχουμε τους πολλούς, που είναι και οι φτωχοί, να ασκούν την εξουσία ή θα έχουμε ολιγαρχία, όπου οι λίγοι, που είναι και οι πλούσιοι, πραξικοπηματικά θα χειρίζονται και την εξουσία. Σήμερα έχουμε δημοκρατία στα χαρτιά και στυγνή ολιγαρχία του πλούτου στην πράξη».

// Απαισιόδοξα τα πράγματα…

«Όχι. Η αισιοδοξία είναι ο πυρήνας της ζωής! Πάντα θα υπάρχουν δυνάμεις που θα αντιστέκονται».

// Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη …

«Αυτή δεν ήταν συνέντευξη, ήταν φιλική συζήτηση. Εγώ σας ευχαριστώ».