Γραφεία Τύπου Εξωτερικού: Ένας χρυσοβόρος αναχρονισμός

Οι κύριοι Γ. Παπαθανασίου και Π. Παυλόπουλος δεν θα παραλείψουν λογικά να εγκύψουν στη σχέση κόστους – απόδοσης των Γραφείων Τύπου Εξωτερικού, μιας αναχρονιστικής, πολυδάπανης και ανωφελούς υπηρεσίας, που ανήκει στις αρμοδιότητές τους.

Η Ελλάδα -σε αντίθεση με πλείστες χώρες του κόσμου- εξακολουθεί να διατηρεί δεκάδες γραφείων Τύπου σε διάφορες πρωτεύουσες. Πρόσφατα μάλιστα συμπλήρωσε τις ελλείψεις της με ίδρυση τέτοιου γραφείου και στο Ντουμπάι! Τα πλείστα στεγάζονται σε οικήματα με πανάκριβα ενοίκια και λειτουργικά έξοδα, διαθέτουν διοικητικό, συντακτικό, οικονομικό και βοηθητικό προσωπικό και προϋπολογισμό με ποικίλα κονδύλια. Το προσωπικό έχει, επιπλέον του μισθού, υψηλά επιδόματα «εγκατάστασης στην αλλοδαπή» και «οικογενειακών βαρών» και οι τοποθετήσεις και μεταθέσεις του συνεπάγονται υψηλές δαπάνες μεταφοράς της οικοσκευής.

Τα γραφεία αυτά, των οποίων η γένεση ανάγεται στην εποχή του τηλεγράφου, έχουν σήμερα τη χρησιμότητα της βασιλικής άμαξας της Βρετανίας. Την εποχή της άμεσης ηλεκτρονικής επικοινωνίας, αποτελούν για την Ελλάδα έναν τελείως άχρηστο, εκατομμυριοβόρο αναχρονισμό. Ένας γραμματέας η ακόλουθος της πρεσβείας μπορεί επαρκώς να τα αναπληρώσει. Και οι ισχυρότερες χώρες του κόσμου, άλλωστε, δεν διατηρούν Γραφεία Τύπου ανεξάρτητα της πρεσβείας τους. Η Κύπρος, που ακολούθησε αρχικά το ελλαδικό προηγούμενο, τα κατήργησε προ πενταετίας.

Γιατί είναι άχρηστα

Κατά τη γενετήσια σύλληψη του θεσμού, αποστολή των Γραφείων Τύπου Εξωτερικού ήταν:

1) Να ενημερώνουν τη κυβέρνηση για τα δημοσιεύματα του Τύπου της χώρας διαπίστευσής τους.

2) Να προσπαθούν να επηρεάσουν τη δημοσιότητα επ’ ωφελεία της χώρας μας και

3) Να απαντούν στα σπανιότατα ερωτήματα δημοσιογράφων και να κλείνουν τα ραντεβού απεσταλμένων στην Αθήνα.

Το πρώτο σκέλος της αποστολής τους εκπληρωνόταν με το τέλεξ, όταν οι ξένες εφημερίδες έφθαναν με το αεροπλάνο, αργά ή το βράδυ της ίδιας ημέρας. Μεταφραστές και χειριστής του τέλεξ στα Γραφεία Τύπου μετέδιδαν στην κεντρική υπηρεσία (Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης λέγεται σήμερα) τα δημοσιεύματα για την Ελλάδα γύρω στις 11 το πρωί.

Σήμερα το ίδιο προσωπικό επιτελεί το ίδιο έργο, μόνο που το τέλεξ το έχει αντικαταστήσει ο υπολογιστής. Όταν, με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις όλου του διεθνούς Τύπου (και του τουρκικού), του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, ένα συνεργείο υπαλλήλων με υπολογιστές στη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας, στην Αθήνα, μπορεί να έχει άμεση εποπτεία αυτής της δημοσιότητας, να την αξιολογεί και να επιλέγει και μεταφράζει ό,τι τυχόν πρέπει να τεθεί υπόψη του αρμοδίου υφυπουργού. Τέτοια συνεργεία μπορεί να συσταθούν από το προσωπικό των Γραφείων Τύπου στο Εξωτερικό, μετακαλούμενο στο κέντρο.

Το δεύτερο σκέλος της αποστολής τους, το να προσπαθούν δηλαδή οι επικεφαλής των Γραφείων «Σύμβουλοι Τύπου» να επηρεάσουν τη δημοσιότητα επ’ ωφελεία της χώρας -με γεύματα ενημέρωσης δημοσιογράφων (κονδύλιο «φιλοξενίας»), ή με επιστολές σε εφημερίδες για την ανασκευή δυσμενών δημοσιευμάτων- ουδέν ουδέποτε απέδωσε. Η πείρα του γράφοντος ως λειτουργού της δημοσιότητας (επί 28 χρόνια στο εξωτερικό και επί 7 χρόνια ως συμβούλου Τύπου της πρεσβείας στο Παρίσι) και η γενικότερη εμπειρία επιβεβαιώνουν αυτήν τη διαπίστωση. Και τούτο διότι:

Τον θετικό ή αρνητικό χαρακτήρα της δημοσιότητας για την Ελλάδα διαμορφώνουν α) η πραγματική κατάσταση της χώρας -οικονομική, πολιτική και κοινωνική- όπως απεικονίζεται στις ανταποκρίσεις διεθνών πρακτορείων και ανταποκριτών των ΜΜΕ και β) η προδιάθεση, θετική ή αρνητική, της ιδιοκτησίας του ξένου μέσου ενημέρωσης έναντι της χώρας μας, που εκπηγάζει από εθνικά συμφέροντα (ή και εισηγήσεις) και από ιδιοτελή συμφέροντα της ίδιας της επιχείρησης. Παράδειγμα: Η γαλλική «Λε Μοντ», προοδευτική, κατά τη φήμη της, εφημερίδα, σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας δημοσίευε ανταποκρίσεις ευμενείς για το καθεστώς – το οποίο αγόραζε αεροπλάνα Μιράζ και επιδοτούσε τον ανταποκριτή της πλουσιοπάροχα. Απαντητικές επιστολές, όταν δεν τις έτρωγε το σκοτάδι, δημοσιεύονταν κολοβωμένες.

Όσον αφορά το τρίτο σκέλος, την απάντηση σε σπάνια ερωτήματα δημοσιογράφου ή τη ρύθμιση επαφών απεσταλμένου στην Αθήνα, ένας γραμματέας ή ακόλουθος πρεσβείας μπορεί θαυμάσια να ανταποκριθεί.

Το αχρηστευμένο από την τεχνολογία (και τη ρεαλιστική αποτίμηση) έργο των Γραφείων Τύπου Εξωτερικού συμπληρώνει (και στην ουσία υποκαθιστά) μια εξίσου άχρηστη γραφειοκρατία: Αλληλοτροφοδοτούμενη αλληλογραφία με την εξίσου απαρχαιωμένη κεντρική υπηρεσία, για διοικητικά και οικονομικά θέματα -μισθοί, ενοίκια, γεύματα, επισκευές, άλλες δαπάνες, έγκριση αδειών- και «εκθέσεις πεπραγμένων», που αποτελούν το περίτεχνο φύλλο συκής για την κάλυψη του κενού ουσίας.

Κόστος και απόδοση

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο «ΠΑΡΟΝ» της 8ης Αυγούστου του 2004 είχαμε επισημάνει την απολύτως αρνητική σχέση κόστους – απόδοσης αυτής της πολυδάπανης υπηρεσίας και είχαμε σκιαγραφήσει τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου, ρεαλιστικού και ορθολογικού συστήματος θετικής προβολής της χώρας.

Το άρθρο εκείνο είχε κινηθεί από την επαγγελία επανίδρυσης του κράτους. Δύο μήνες μετά τη δημοσίευσή του έγιναν περί τις 48 τοποθετήσεις ή μεταθέσεις στελεχών στα Γραφεία Τύπου Εξωτερικού. Φάνηκε τότε πως κανένας υπουργός δεν είναι διατεθειμένος να στερηθεί τμήματος του τιμαρίου του και των συνακόλουθων ευκαιριών εκπλήρωσης υποχρεώσεων… Τώρα δεν τίθεται πλέον θέμα επανίδρυσης, αλλά διάσωσης του κράτους από τη χρεοκοπία. «Χρειάζεται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, υπευθυνότητα και σοβαρότητα από όλους», όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός, μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Οι υπουργοί Οικονομίας κ. Παπαθανασίου και Εσωτερικών και Διοικήσεως κ. Παυλόπουλος (στου οποίου την αρμοδιότητα εμπίπτουν και τα Γραφεία Τύπου Εξωτερικού), που ασχολήθηκαν στη Διϋπουργική Επιτροπή της Τετάρτης με το πρόβλημα της περιστολής των κρατικών δαπανών, δεν μπορεί λογικά να μην επανεξετάσουν και αυτήν την πτυχή της κρατικής σπατάλης. Μια ματιά στο σχετικό κονδύλιο δαπανών, κατά μέσον όρο μίας τριετίας, σε συσχετισμό με την σε όλους γνωστή διεθνή εικόνα της χώρας μας, θα είναι πειστική. Περί του ότι, εάν πρόκειται να γεφυρωθεί το κενό τριών δισεκατομμυρίων στον προϋπολογισμό χωρίς τη συντριβή των νομοταγών φορολογουμένων, αυτή η περιττή πολυτέλεια θα πρέπει να θυσιασθεί.

Περισσότερη «υπευθυνότητα και σοβαρότητα» θα υπαγόρευε βέβαια να επανεξετάσει η κυβέρνηση -πίσω από τη συνθηματολογία βιτρίνας περί τα «γκόλντεν μπόις»- τη συνολική επιβάρυνση του προϋπολογισμού (δηλαδή των φορολογουμένων) από τις συμβάσεις για τη διαφήμιση του έργου των υπουργείων… (πρακτική που υιοθέτησε από το ΠΑΣΟΚ), τις αμοιβές από πολλαπλές αργομισθίες «δημοσιογράφων» και εγγαστρίμυθων παπαγάλων, τις επιδοτήσεις διαφόρων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ορισμένες μόνο σφραγίδες και άλλες που δυσφημούν τη χώρα), τα μυστικά κονδύλια του ΥΠΕΞ και τη διαγραφή χρεών των ποικίλων «βαρόνων» των ΜΜΕ, της οικονομίας και του ποδοσφαίρου. Αλλά ας μην προχωρήσουμε, εκτός θέματος, στην περιοχή της ουτοπίας.