Η άγνωστη ζωή πίσω από τα σίδερα

Ο Αντώνης Αραβαντινός είναι ο τελευταίος που μπορεί να δίνει μαθήματα. Γιατί ήταν πάντοτε μέρος, κομμάτι του συστήματος της παντοδύναμης εξουσίας των φυλάκων είτε είναι «γαλάζια» είτε «πράσινη» η συνδικαλιστική ηγεσία. Εκεί είναι όλοι μαζί… Και το βλέπουμε και τώρα όπου δεν υπάρχουν διαφωνούντες… Όλοι μαζί… Και ποτέ σʼ όλα όσα γίνονται ΜΕΣΑ στη φυλακή ΔΕΝ ΑΝΤΕΔΡΑΣΕ, ποτέ δεν βγήκε έξω να τα καταγγείλει, να τα δημοσιοποιήσει, τη στιγμή που έκαναν κομμάτια στο ξύλο με τη συμμετοχή όλων κρατούμενους, ή τη στιγμή που αυτοκτονεί κάποιος ή τραβάει ένα ξυράφι και κόβει την κοιλιά του.

Έζησα προσωπικά από μέσα τι γίνεται στις φυλακές. Τον Μάρτιο του 1981… φιλοξενήθηκα στις φυλακές Κορυδαλλού για οκτώ μήνες, στη σκληρότερη πτέρυγα, την Γ΄, με… γείτονες τον Βαγγέλη Ρωχάμη, τον Τσεμπέρη και άλλους σκληρούς για την κοινωνία κρατούμενους (τότε ήταν που τους κυνηγούσαν στα Γεράνεια) και σαν εμπειρία θα πρέπει όλοι να ξέρουν ότι μέσα στη φυλακή υπάρχει μια άλλη κοινωνία, που δεν έχει καμία σχέση μʼ αυτή την ψεύτικη εικόνα που έχει ο κόσμος, οι απέξω, που νομίζουν ότι πίσω από τους πανύψηλους τσιμεντένιους τοίχους είναι οι κακοί… Εκεί υπάρχει ένας άλλος νόμος που οι κρατούμενοι τον σέβονται… Αρκεί να μην είσαι ρουφιάνος…

Δεν έχω γράψει λέξη για κείνη την προσωπική περίοδο της ζωής μου, αλλά πιστέψτε ότι τη θεωρώ από τις πιο σημαντικές γιατί γνώρισα έναν κόσμο, συναναστράφηκα με παιδιά που έχουν παρανομήσει, που στο 90% δίκαια είναι μέσα, αλλά μπορούν να γλιτώσουν. Να ξαναγίνουν σωστοί πολίτες, γιατί άνθρωποι είναι. Δεν είναι τυχαίο ότι 28 χρόνια από τότε διατηρώ φιλίες με κρατούμενους αλλά και φύλακες που τότε ζήσαμε μαζί.

Αναγκάζομαι, λοιπόν, να πω κάποια πράγματα γιατί δεν ανέχομαι να μας κοροϊδεύουν. Κι αυτό κάνει ο Αντώνης Αραβαντινός, με τον οποίο οι σχέσεις μου είναι πολύ καλές.

Αντώνη, το 1981, ποιος έριχνε το ξύλο στους κρατούμενους, που δεν ήταν… υπάκουοι στο σύστημα, που έβγαζαν γλώσσα στους φύλακες; Θυμάσαι τον Χρ. Κυρίτση, τον αναρχικό εκείνης της εποχής, από την ομάδα του μακαρίτη ρομαντικού επαναστάτη, του γιατρού Τσιρώνη; Εκείνο το μεσημέρι, μόλις «έκλεισε» η φυλακή, πόσοι φύλακες μπήκαν στη Γ΄ πτέρυγα και τον κυνηγούσαν γύρω από τη γέφυρα του τρίτου ορόφου μέχρι να τον πιάσουν και να τον πάνε στο αρχιφυλακείο και να τον κάνετε…. τʼ αλατιού; Σε τέτοιο σημείο, που όταν ήρθε το απόγευμα η κλούβα να τον πάρει για μεταγωγή στην Κέρκυρα, οι χωροφύλακες αρνήθηκαν, λέγοντάς σας ότι ήρθαμε να πάρουμε άνθρωπο κι όχι κρέας σε μια κουβέρτα; Αντέδρασες τότε, Αντώνη; Βγήκες έξω να το καταγγείλεις στις εφημερίδες;

Και βέβαια δεν είναι η μοναδική περίπτωση του Κυρίτση… Είναι μία από τις πολλές. Τις καθημερινές. Και το «σύνθημα» για το προγραμματισμένο ξύλο ήταν μεταξύ σας, «το μεσημέρι θα έχουμε σάντουιτς»…

Αντώνη, ποιος στήνει τις αποδράσεις; «Κάποιοι» από σας όταν δεν υποτάσσεται στις απαιτήσεις σας ή πάει να πάρει μέτρα κόντρα στα… συμφέροντά σας ο υπουργός Δικαιοσύνης. Θυμάσαι την απόδραση των 80 για να πέσει ο αείμνηστος Θανάσης Κανελλόπουλος, που έφυγαν με τέτοια ευκολία από τα μαγειρεία που είχε ειπωθεί ότι ο Κορυδαλλός έχει… περιστρεφόμενη πόρτα για να διευκολύνονται οι κρατούμενοι και να μην υπάρχει συνωστισμός στην πόρτα εξόδου για τις αποδράσεις;

Ή, Αντώνη, θυμάσαι πώς στήνονταν… απόπειρες αποδράσεων που… ανακαλύπτονταν εν τη γενέσει τους για να στηριχθεί ο υπουργός Δικαιοσύνης όταν κινδύνευε να ανασχηματιστεί; Να μη μιλήσουμε με ονόματα… Ξέρεις ποιον εννοώ.

Ή δεν φαντάζομαι να ξέχασες τι έγινε με τον Κουβελάκη, τον υπουργό Δικαιοσύνης, με αντιστασιακή δράση στις μέρες της χούντας πρώην σύμβουλο Επικρατείας, όταν πήγε να σας βάλει ελέγχους και τον χαστούκισες και αντί να φύγεις εσύ, έφυγε ο υπουργός!

Ή δεν πιστεύω να αρνηθείς τι γινόταν στις μεταγωγές από τον Κορυδαλλό στα δικαστήρια τότε της Σανταρόζα κρατουμένων που είχαν δίκες και όταν τελείωνε η δίκη αντί να τους πάτε στη φυλακή περνούσαν πρώτα από ουζάδικο και… παρτουζάδικο. Και η ταρίφα τότε ήταν γνωστή… Ή όταν ήταν «συνοδοί» στη διανομή ψωμιού από τους φούρνους των φυλακών σε νοσοκομεία… πήγαιναν στη… δουλειά τους στο σπίτι τους και όταν επέστρεφαν τους παίρνατε από το συμφωνημένο σημείο… Και φυσικά με το κατιτίς…

Πότε βγήκες, Αντώνη, να διαμαρτυρηθείς; Πότε εξοργίστηκες με τα γυμνάσια που κάνετε στους κρατούμενους, με τους εκβιασμούς; Πότε βγήκατε να πείτε προς τα έξω ότι πολλοί απʼ όλον αυτόν τον κόσμο μπορούσαν να βγουν καλύτεροι, αν τους δινόταν η δυνατότητα να μάθουν κάποια πράγματα, ένα επάγγελμα, μια απασχόληση, να αποκτήσουν κάποιες γνώσεις, ώστε να μη γίνουν επαγγελματίες κακοποιοί, να ξεφύγουν, να κάνουν κάτι, ώστε να μη σκέπτονται όλη μέρα την επόμενη κλοπή ή ληστεία που θα κάνουν, όταν βγουν με υπό όρους απόλυση; Πότε σκέφτηκες, Αντώνη, αυτοί οι κρατούμενοι όταν αποφυλακίζονται τι τους περιμένει, όταν ανοίγει η σιδερένια πόρτα; Έχουν δραχμή στην τσέπη τους; Θα βρουν δουλειά; Πίσω δεν γυρίζουν οι περισσότεροι;

Αντώνη, πότε είπες τι αναγκάζονται να κάνουν οι κρατούμενοι που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, δραχμή στην τσέπη τους, για να πιουν έναν καφέ, να φάνε ένα γλυκό, να έχουν τσιγάρα, ένα ξυραφάκι; Να υποκύψουν στις σεξουαλικές… ανάγκες εκείνων που έχουν λεφτά… Έτσι δεν είναι;

Στα ελεύθερα επισκεπτήρια, μπροστά στα μάτια του φύλακα, που υποτίθεται ελέγχει αλλά… κοιτάζει αλλού, δεν πέρναγαν μέχρι και μπουκάλια ουίσκι, με το… αζημίωτο πάλι; Δεν το ήξερες, Αντώνη;

Θυμάσαι αν ποτέ έμεινε στο κελί του ο νεαρός εφοπλιστής Κ. και ο άλλος λεφτάς, ο Δ.; Όλο ήταν στο αρχιφυλακείο και τα γλέντια και τα «δώρα» ήταν στην ημερήσια διάταξη…

Και βέβαια ξέρεις το πώς γίνονται οι μεταγωγές, αλλά και με ποια ανταλλάγματα έπιανε ένας κρατούμενος δουλειά στα μαγειρεία, στους φούρνους, στην καθαριότητα, για να μετράει η μία μέρα για δύο…

Ή πώς δίνανε το βράδυ τα χάπια στους μη «δυνάμενους» τοξικομανείς… Και η… επιλογή πώς γινόταν. Σε ποιους έμπαιναν χειροπέδες και σε ποιους όχι κατά τη μεταφορά κρατουμένων στα δικαστήρια…

Όλα αυτά είναι ένα κομμάτι απʼ όλα όσα είδα και έζησα στους οκτώ μήνες, από μια βαρύτατη, άδικη καταδίκη, για τα Λακόστ της γυναίκας του τότε πρωθυπουργού Γ. Ράλλη, μια αποκάλυψη που συγκλόνισε, και οι δικαστές ήταν και στο Πρωτοδικείο και στο Εφετείο ΣΤΗΜΕΝΟΙ και το λέω με το χέρι στο Ευαγγέλιο. Εντολές εκτελούσαν γιατί τους κρατούσαν… Απλώς θυμίζω ότι με συνέλαβαν στο αεροδρόμιο με απόφαση που ακόμη δεν είχε εκδοθεί – η συνεδρίαση του δικαστηρίου συνεχιζόταν.

Ξέρεις, Αντώνη, ότι γίνονται πολλά στις φυλακές. Με συνενοχή δική σας. Γιατί χωρίς κάποιους από σας ό,τι και να θελήσουν οι από πάνω δεν γίνεται. Όπως και η όποια απόδραση… Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, οι φύλακες που είναι «έξω», που επιμένουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Που είναι καλά παιδιά. Γιʼ αυτό και διατηρώ αγαπημένες σχέσεις, με πολύ λίγους όμως… Χωρίς τη συμμετοχή, την εμπλοκή φυλάκων, τίποτα δεν μπορεί να γίνει.

Δεν πρέπει, βέβαια, κανένας μας να παραγνωρίζει τη δουλειά που κάνει ο φύλακας. Είναι σκληρή. Μια ζωή είναι μόνιμα ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΣ. Είναι κάθε μέρα πίσω από τα κάγκελα. Και μία τρίχα απέχει από το να τρελαθεί. Γιʼ αυτό και θα πρέπει κάθε πέντε χρόνια, το πολύ δέκα, να μετατάσσονται σε άλλες κρατικές υπηρεσίες.

Αυτά, Αντώνη, για όσα δεν αγγίζεις, δεν λες, όταν σε κάθε γεγονός που αφορά τις φυλακές βγαίνεις στα κανάλια – και εδώ είναι η ευθύνη των ΜΜΕ και κυρίως των καναλιών που δεν μπαίνουν στο ερώτημα, καλά, εκτός από τον Αραβαντινό δεν υπάρχουν άλλοι αρχιφύλακες, νυν και πρώην, φύλακες, διευθυντές, να κληθούν να πουν την άποψή τους; Μόνος παντογνώστης ο Αραβαντινός; Και πώς είστε σίγουροι, αγαπητοί συνάδελφοι, ότι είναι έτσι όπως τα λέει; Άλλη άποψη δεν υπάρχει;

Όλα αυτά γράφονται από μια ανάγκη, μια υποχρέωση προσωπική μου απέναντι σʼ όλον αυτόν τον κόσμο τον… κακό, που είχε την ατυχία από σύμπτωση, από τις συνθήκες στις οποίες μεγάλωσε, από μια στιγμή που δεν ήλεγξε τον εαυτό του, ή γιατί μπήκε στο στόχαστρο του κατεστημένου, ή ακόμη και γιατί έχει επιλέξει τον άλλο δρόμο, να ειπωθούν αυτά που συμβαίνουν μέσα και που εμείς οι απέξω δεν μπορούμε να τα φανταστούμε, ή δεν θέλουμε, γιατί εκεί είναι οι κακοί και η κοινωνία κοιμάται ήσυχη… Ξεχνάμε ότι οι κακοί, οι παράνομοι, οι παραβάτες του νόμου πληρώνουν με στέρηση της ελευθερίας τους… Έχουν όμως και δικαιώματα. Που δεν πρέπει να τους τα στερούν. Και μην ξεχνάμε ακόμη ότι κάποια στιγμή, από μια στραβή, μπορεί να βρεθεί ο καθένας μας πίσω από τη σιδερένια πόρτα. Και τότε θέλεις δύναμη για να μην καταρρεύσεις, να μη σε πάρει η κάτω βόλτα… Πρέπει νʼ αντέξεις…

Και σʼ αυτό, στους μήνες που έζησα στις φυλακές Κορυδαλλού, βοηθούσε πάρα πολύ ένας απίθανος, γενναίος, αληθινός άνθρωπος, ο παπα-Κώστας, ένας παλιός αντάρτης, δάσκαλος που έγινε μετά παπάς και ήταν η ΕΛΠΙΔΑ όλων των κρατουμένων, ο καλός Θεός, που φρόντιζε για όλους και τις οικογένειές τους, που έφερνε ένα παγωτό, ένα γλυκό κάθε Σάββατο, τσιγάρα, έτρεχε να πληρώσει μικροποινές, ενώ δίπλα ο τότε Μητροπολίτης Νίκαιας ποτέ δεν πάτησε το πόδι του. Να ʼσαι καλά, παπα-Κώστα… Σʼ αγαπήσαμε όλοι όσοι σε γνωρίσαμε…

Μάκης Κουρής

ΥΓ.: Το «ΠΑΡΟΝ» είναι στη διάθεση του κάθε παιδιού, του κάθε πολίτη, που είναι στη φυλακή ή κάποια στιγμή πέρασε την πόρτα της… Και πάντα θα είμαστε δίπλα τους. Γιατί όλοι μας χρειαζόμαστε στις ώρες, τις μέρες, τις μαύρες νύχτες που δεν περνάνε εύκολα και δεν ξεχνιούνται. Για να ξαναγυρίσουν κοντά μας…