ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ: «ΟΠΟΙΟΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΕΙ ΠΛΗΡΩΝΕΙ»

Οι «επιφανείς καλεσμένοι» στη μάζωξη του Νταβός δεν κατάφεραν ή δεν θέλησαν να προβληματιστούν για τα βαθύτερα αίτια της τωρινής κρίσης και περιορίστηκαν σε επιδερμικές αναλύσεις, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να προτείνουν μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Έτσι περιορίστηκαν σε κοινότοπα χιλιοειπωμένα γενικόλογα. Όμως έκαναν δημόσιες σχέσεις και φωτογραφήθηκαν ως συνήθως. Και το Νταβός για φέτος μας τελείωσε με μηδενικό αποτέλεσμα! Περισσότερα για το Νταβός στη στήλη μας στη «Διεθνή Επικαιρότητα».

Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, στο Μπελέμ της Βραζιλίας, έγινε η συνάντηση του ελάχιστα προβεβλημένου Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, με το ίδιο αντικείμενο μελέτης και τους ίδιους προβληματισμούς. Τις εργασίες του παρακολούθησαν πέντε Πρόεδροι χωρών της Νότιας Αμερικής. Ο οικοδεσπότης Πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα, ο παγκόσμια γνωστός Πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες, οι Πρόεδροι της Βολιβίας Έβο Μοράλες, της Παραγουάης Φερνάντο Λούγο και του Εκουαδόρ Ραφαέλ Κορέα.

Το Κοινωνικό Φόρουμ πέρασε μεν στα μονόστηλα του διεθνούς Τύπου ή καλύφθηκε με σιωπή, όμως απέδωσε έργο, σε αντίθεση με τη συγκέντρωση των μεγαλοσχημόνων του Νταβός. Και όσα ελέχθησαν από τους ομιλητές του Κοινωνικού Φόρουμ, καλό είναι να τα προσέξουν ιδιαίτερα οι ελάχιστοι εναπομείναντες νεοφιλελεύθεροι. Γιατί εκεί δόθηκε η σωστή απάντηση για τα πραγματικά αίτια της σημερινής κρίσης. Και επίσης προβλήθηκαν ορισμένες ιδέες για την αντιμετώπισή της.

Ο «Economist» είχε τη δημοσιογραφική ευαισθησία να παρουσιάσει τηλεγραφικά και χωρίς σχόλια σε αρθρίδιό του τα όσα ελέχθησαν από το βήμα του Κοινωνικού Φόρουμ από τους διάφορους ομιλητές, που σχεδόν όλοι τους ήσαν προβληματισμένοι διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί διαφόρων αποχρώσεων, αλλά με κοινωνικές ευαισθησίες. Έτσι, σύμφωνα με τα γραφόμενα στον «Economist», σχεδόν το σύνολο των ομιλητών συμφώνησε ότι για τα αίτια της οικονομικής κρίσης ένοχο ήταν όλο το οικονομικό αρχιτεκτόνημα. Και το ζητούμενο σήμερα είναι με ποιο νέο κατασκεύασμα θα πρέπει να αντικαταστήσουμε το υπάρχον αποτυχημένο.

Το σημερινό αποτυχημένο οικονομικό αρχιτεκτόνημα θεωρητικά έχει δεχθεί ως υπέρτατη αξία το κέρδος και απορρίπτει την άποψη ότι δεσπόζουσα αξία της οικονομικής δραστηριότητας είναι η ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου, μέσα από την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Με τη βασική ιδέα του κέρδους φτάσαμε στην αχαλίνωτη κερδοσκοπία, έστω και μακριά από την παραγωγική διαδικασία. Ο παραγωγικός μόχθος υποβαθμίστηκε και μετακυλίσθηκε στους ώμους των εργαζομένων. Οι ευφυείς μπορούν να κερδίζουν χωρίς να εργάζονται, πουλώντας ιδέες, μεσολαβήσεις και απατεωνίστικα σάπια χαρτιά. Πάνω στις βάσεις αυτές θεμελιώθηκε και η κατανομή του παραγόμενου εισοδήματος. Οι αεριτζήδες πρέπει να πληρώνονται αδρά, από το εισόδημα που παράγεται με τον ιδρώτα των παραγωγικά απασχολουμένων. Έτσι, οι εργαζόμενοι καταδικάστηκαν στη διά βίου λιτότητα.

Το σημερινό αρχιτεκτόνημα περιλαμβάνει την ελεύθερη-ασύδοτη αγορά σε όλους τους τομείς, τον περιορισμό του κράτους πρόνοιας και τη μεταβίβαση των δραστηριοτήτων του στο ιδιωτικό κεφάλαιο, την υπερκατανάλωση με τραπεζικό δανεισμό των νοικοκυριών που θα πρέπει να οδεύει στα κολοσσιαία πολυκαταστήματα, το μεγάλο κεφάλαιο με τα ελάχιστα φορολογικά βάρη, τα μικρά και μεσαία εισοδήματα με το βάρος της φορολογίας στις πλάτες τους και την αναπλήρωση των κρατών σε φορολογικά έσοδα με αύξηση της έμμεσης φορολογίας, με εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και με κρατικό δανεισμό.

Αυτό το βασικό αρχιτεκτόνημα καταδικάστηκε από το Κοινωνικό Φόρουμ, γιατί αυτό δημιούργησε το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο που οδήγησε στη σημερινή κρίση. Στην πλειονότητά τους πάντως οι ομιλητές θεωρούν ότι το απελευθερωμένο, ασύδοτο θα μπορούσαμε να πούμε, εμπόριο και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων αποτελούν τη ρίζα του κακού και πρέπει να επανεξεταστούν στα πλαίσια του νέου οικονομικού μοντέλου που θα διαδεχθεί το σημερινό αποτυχημένο.

Και τι προτείνει το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ για το διάδοχο μοντέλο; Εδώ είναι και το κρίσιμο ερώτημα. Ως βάση για το νέο οικονομικό αρχιτεκτόνημα έγινε δεκτό να υιοθετηθεί η αρχή ότι το χρήμα και η πίστωση συνιστούν δημόσια αγαθά και συνεπώς θα πρέπει να κατανέμονται με δημοκρατικό τρόπο. Συμφωνούμε απόλυτα καθόσον αφορά το χρήμα. Ασφαλώς, ως μέσο ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών το χρήμα αποτελεί δημόσιο αγαθό και πρέπει να διαχέεται προς όλους μέσα από μηχανισμούς διασποράς και να μη συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων ατόμων, γιατί έτσι, με τη λιτότητα (φτώχεια) των πολλών και τον πλουτισμό των ολίγων, οι κοινωνίες οδηγούνται στην οικονομική ολιγαρχία. Επομένως πρέπει να θεσπισθούν μηχανισμοί διασποράς του παραγόμενου εισοδήματος και να λειτουργούν με δημοκρατικό (δηλαδή δίκαιο) τρόπο και να τίθενται σε ισχύ με δημοκρατικές διαδικασίες.

Αναπόφευκτη συνέπεια αυτής της βασικής αρχής είναι και η πρόταση που υιοθετήθηκε από τους συμμετέχοντες, ότι θα πρέπει να επανέλθουν και πάλι οι έλεγχοι επί των συναλλαγματικών ισοτιμιών και της διακίνησης κεφαλαίων. Έτσι θα τερματιστεί το όργιο της κερδοσκοπίας εις βάρος των ασθενών οικονομιών, με την ανεξέλεγκτη διακίνηση κεφαλαίων από διεθνείς κερδοσκόπους. Δεν είναι επιτρεπτό να διακινούνται δισεκατομμύρια δολάρια και να χτυπάνε εθνικά νομίσματα (ισοτιμίες), χρηματιστήρια και να βουλιάζουν τις ασθενείς οικονομίες, καταδικάζοντας σε εξαθλίωση ολόκληρους λαούς. Αυτά είναι καθαρή ληστεία του πλούτου των εθνών.

Στον χρηματοπιστωτικό τομέα υιοθετήθηκε μια ριζοσπαστική πρόταση. Τα περιβόητα επενδυτικά κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (κερδοσκοπικά κεφάλαια), οι εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων και όλα τα περίπλοκα, δυσνόητα και θολά προϊόντα του τραπεζικού συστήματος πρέπει να απαγορευτούν. Αν αυτή η πρόταση εφαρμοστεί, ασφαλώς θα οδηγήσει στην εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα και του τραπεζικού συστήματος. Η σημερινή κρίση ξεκίνησε από τις απάτες της χρηματοπιστωτικής αγοράς και την τοκογλυφική συμπεριφορά πολλών τραπεζών. Και οι κυβερνήσεις, αντί να εξυγιάνουν τη βρώμικη χρηματοπιστωτική αγορά, προσφέρουν αφειδώς χρήματα για να τη διατηρήσουν με τη σημερινή της δόμηση!

Η συμπεριφορά αυτή των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών να στηρίζουν τους «εγκληματίες με κολάρο», τους τραπεζομαφιόζους, είναι που τελικά θα οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μαρασμό και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο σε συντριβή. Και το μεν νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο δικαίως θα συντριβεί. Η παγκόσμια οικονομία όμως, ως κοινωνική δραστηριότητα, γιατί να καταστεί ανίκανη να ικανοποιεί τις ανάγκες των λαών, επειδή βιάστηκε από μια κλίκα απατεώνων, κεφαλαιούχων και πολιτικών που μπόρεσαν και κυριάρχησαν; Οι αμαρτίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι πολλές και γνωστές. Και πριν φτάσουμε στο σημερινό κατάντημα, θα έπρεπε οι κυβερνήσεις να λάβουν τα προσήκοντα μέτρα. Όμως αδράνησαν και προσπαθούσαν να κουκουλώσουν τα οικονομικά εγκλήματα, όταν αυτά έρχονταν στην επιφάνεια. Έτσι, για τη σημερινή κατρακύλα είναι συνυπεύθυνες. Γιγάντωσαν με τη συμπεριφορά τους την οικονομική εγκληματικότητα και δεν έχουν πλέον το ηθικό ανάστημα να τη χτυπήσουν και να την ξεριζώσουν! Και μόνον προσπαθούν να τη συγκαλύψουν και να τη διασώσουν!

Και ως επιστέγασμα όλων των παραπάνω, το Κοινωνικό Φόρουμ απαιτεί να θεσμοθετηθεί η αρχή <Β> «όποιος κερδοσκοπεί πληρώνει». <Δ> Η οικονομική εγκληματικότητα έχει αποθρασυνθεί, καθώς ουσιαστικά παραμένει ατιμώρητη. Τα εγκλήματα κατά της κοινωνίας και της εθνικής οικονομίας δυστυχώς έχουν μείνει έξω από το ενδιαφέρον του Κοινού Ποινικού Δικαίου, γι’ αυτό και θέριεψε το οικονομικό έγκλημα.

Και επανερχόμεθα σε μια παλαιότερη πρότασή μας να θεσπιστεί Ποινικός Κώδικας του Οικονομικού Εγκλήματος (ομιλία μας σε σχετική ημερίδα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών την 30/11/1983 – Έκδοση Οικονομικού Πανεπιστημίου «Προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας», σελίδα 182). Πού είναι η τιμωρία των τραπεζομαφιόζων (των banksters, όπως ονομάστηκαν) που κερδοσκόπησαν εις βάρος αθώων δανειοληπτών και γέμισαν τον πλανήτη με τραπεζικά απόβλητα; Αντί για τιμωρία, εισέπραξαν παχυλά μπόνους και έγιναν πάμπλουτοι. Γιατί να πληρώνουν οι φορολογούμενοι για τις απάτες των κερδοσκόπων της Wall Street, του City και των άλλων μεγάλων κέντρων της χρηματοπιστωτικής αγοράς; Η τωρινή οικονομική κρίση πρέπει να γίνει αφορμή για ξεσηκωμό κατά της απάτης, της κερδοσκοπίας, της αισχροκέρδειας και του εύκολου και αδικαιολόγητου πλουτισμού των αρπακτικών.

Οι λίγες έντιμες επιστημονικές φωνές που παραμένουν ακόμη μακριά από τη διαπλοκή πρέπει να απαιτήσουν την κατάρτιση διεθνούς Ποινικού Κώδικα Οικονομικού Εγκλήματος που να κυρωθεί απ’ όλα τα κράτη και να θεσπίζει αυστηρότατες ποινές. Μόνον έτσι ίσως μπορέσουμε να σταματήσουμε τα εγκλήματα σε βάρος των λαών.

Η συνάντηση του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ απέδωσε. Υιοθετήθηκαν λαμπρές ιδέες, εξαιρετικά χρήσιμες για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης. Ασφαλώς οι ιδέες αυτές δεν αποτελούν ένα ολοκληρωμένο οικονομικό μοντέλο. Μπορούν όμως και πρέπει να αποτελέσουν τις βάσεις, το πρόπλασμα θα λέγαμε, για τη δημιουργία ενός νέου οικονομικού μοντέλου που θα αντικαταστήσει το αμαρτωλό νεοφιλελεύθερο για να μην έχουμε επαναλαμβανόμενες οικονομικές κρίσεις. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μονόδρομος. Είναι κακοτράχαλο μονοπάτι.