Εκφάνσεις νεοοθωμανικού ηγεμονισμού
Η εσωτερική πολιτική ζωή της Τουρκίας, εδώ και περίπου δύο εβδομάδες αλλάζει άρδην αναφορικά προς τη νομιμοποιητική λειτουργία της ηγεσίας του πρωθυπουργού Ερντογάν, που σ’ έναν παροξυσμό τριτοκοσμικού ανατολίτικου εθνικισμού, οι μετοχές του στην εσωτερική πολιτική ζωή της χώρας ανέβηκαν κάθετα, στο ζενίθ θα λέγαμε της λαϊκής αποδοχής και μαζικής ευφορίας για την «εθνικά υπερήφανη, και μουσουλμανικά γενναία» στάση, που τήρησε απέναντι στον Πρόεδρο του Ισραήλ Σιμόν Πέρες, στην πρόσφατη ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός,.
Ο τούρκος πρωθυπουργός, μεσούσης της διεθνούς συνάντησης, και στη διάρκεια συζήτησης, στην οποία συμμετείχε και ο Πρόεδρος του Ισραήλ, απευθύνθηκε στον Σιμόν Πέρες, κατά τρόπο πρωτοφανή και αγενή έως τα όρια της θρασύτητας, αναφερόμενος στην εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα, και απεκάλεσε τους Ισραηλινούς «σφαγείς γυναικόπαιδων και αμάχων», που διαπράττουν εγκλήματα κατά του λαού της Παλαιστίνης εδώ και δεκαετίες κατ’ επανάληψη.
Η στάση αυτή του τούρκου πρωθυπουργού προκάλεσε μέγα ενθουσιασμό στον τουρκικό πληθυσμό αλλά και στους μουσουλμάνους όλου του κόσμου, ιδιαίτερα όμως στον αραβικό κόσμο. Προς στιγμήν εμφανίστηκε η Τουρκία, εκεί που παρίστανε τον «επιτήδειο ουδέτερο» μεταξύ δυτικών και μουσουλμάνων, όντας μουσουλμανική χώρα με δυτικόστροφο πολιτικό σύστημα, να βρεθεί αίφνης επικεφαλής ηγήτωρ δύναμη του αραβικού κόσμου και των απανταχού μουσουλμάνων.
Πρόκειται για μια αναπάντεχη πραγματικά κίνηση του Ερντογάν, η οποία ξέφυγε όχι μόνο από τα καθιερωμένα της διεθνούς διπλωματικής δεοντολογίας αλλά και από την κλασική πολιτική και διπλωματική τακτική της Άγκυρας σε χώρους και περιοχές ευαίσθητες και κρίσιμες για τη διεθνή πολιτική. Ακολουθεί το «παιχνίδι» του ηγεμονικού σταθεροποιητή, διατηρώντας τις απαραίτητες εκείνες ισορροπίες ώστε να είναι σε θέση να διαδραματίζει τον ρόλο του ενδιάμεσου τρίτου, επιδιαιτητή και ρυθμιστή εν τέλει ή καταλύτη της σύγκρουσης.
Δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε αν αυτή η κίνηση του Ερντογάν ήταν προμελετημένη ή αν αποτελούσε ένα ξέσπασμα «μουσουλμανικού πάθους, αλληλεγγύης» προς τους σφαγιασθέντες και οιονεί καταπιεζόμενους «αδελφούς Παλαιστίνιους».
Το αποτέλεσμα όμως, εκ πρώτης όψεως, είναι το ίδιο. Η Τουρκία κέρδισε την ψυχή του αραβικού κόσμου, έσπασε το ιστορικό φράγμα που την ταύτιζε εδώ και δεκαετίες με τις μνήμες της οθωμανικής κατοχής και αρπαγής. Εμφανίζεται σήμερα ως το κράτος ηγέτης των απανταχού μουσουλμάνων ενώ ταυτόχρονα, κέρδισε ουσία πλέον την εμπιστοσύνη τους, ιδιαιτέρως μάλιστα του εξοβελισμένου σήμερα από τη «διεθνή κοινωνία» Ιράν.
Παράλληλα, κατάφερε να διατηρεί την εμπιστοσύνη, τουλάχιστον προς το παρόν, του αμερικανικού παράγοντα, ο οποίος την πιστώνει με τη δυνατότητα ανάπτυξης πολιτικών σ’ ένα διευρυμένο χώρο παιχνιδιού εξωτερικής πολιτικής, αναγνωρίζοντάς της εν τοις πράγμασι τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης, με την έννοια της δυνατότητας κινήσεων χωρίς την έγκριση και ανεξαρτήτως της βούλησης της αμερικανικής πλευράς. Η Τουρκία παίζει πλέον αξιόπιστα το παιχνίδι μιας «δυτικής χώρας», με οιονεί ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς και με δυνατότητες επιρροής στον μουσουλμανικό κόσμο, εσχάτως δε ιδιαιτέρως στον μεσανατολικό χώρο. Φυσικά η ακραία επιθετική στάση του τούρκου πρωθυπουργού απέναντι στο Ισραήλ προκαλεί ήδη την μήνιν των Εβραίων, κυρίως των δρώντων στην Ουάσινγκτον, οι οποίοι υπενθυμίζουν στον τούρκο πρωθυπουργό τη συστηματική σφαγή των Κούρδων από το τουρκικό κράτος, όπως δε σημειώνει και ο «πατριάρχης» της τουρκικής πολιτικής Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, η Τουρκία και ο Ερντογάν θα πληρώσουν τη σημερινή στάση του τούρκου πρωθυπουργού αργά ή γρήγορα ως «πιάτο που τρώγεται κρύο». Οι Εβραίοι, δεν πρόκειται να το ξεχάσουν.
Είναι επίσης σαφές πως η Τουρκία δεν πρόκειται να επαναλάβει στο αμέσως προσεχές διάστημα τον ρόλο του ειρηνοποιού μεσολαβητή που προσπάθησε να παίξει μέχρι τώρα. Έχει όμως αποκτήσει, και αυτό πρέπει να το προσέξει ιδιαίτερα η Ελλάδα, το θράσος της νεοοθωμανικής ηγεμονικής δύναμης, που πιστεύει πως μπορεί να κινείται και να δρα, να συμπεριφέρεται όπως θέλει, να μη σέβεται κανένα διεθνή κανόνα, να μην υποτάσσεται στο διεθνές δίκαιο και τις ρυθμίσεις της διεθνούς κοινωνίας χωρίς κανένα κόστος.
Η Ελλάδα, έχει σήμερα την προεδρία του ΟΑΣΕ, μπορεί να αναπτύξει πολλαπλές πρωτοβουλίες από την Κεντρική Ασία και την Υπερκαυκασία ως τα Βαλκάνια, έχει μια βαθιά και ουσιαστική σχέση ιστορίας και πολιτισμού με τον αραβικό κόσμο και το Ισραήλ στη Μέση Ανατολή: Δεν θ’ ακολουθήσει τις εκρηκτικές, μεγαλοϊδεατικές στάσεις και πρωτοβουλίες της τουρκικής ηγεσίας, οφείλει όμως με σχέδιο, και σταθερό προσανατολισμό, αποφασιστικότητα και αξιοπιστία, να αναπτύξει τον ρόλο της ήρεμης δύναμης στην περιοχή, που σέβεται το διεθνές δίκαιο, υιοθετεί τους κανόνες της διεθνούς κοινωνίας, ενώ παράλληλα έχει την ισχύ και το σθένος υπεράσπισης των δικαίων της ιστορίας και του πολιτισμού της.