Ο νομικός χειρισμός του προβλήματος των «κουκουλοφόρων»
Πρώτο σημείο: Η πρόταση νέου άρθρου υπ’ αριθ. 189 Α στον Ποινικό μας Κώδικα (ΠΚ), τόσο ως πρωτοβουλία όσο και ως σύνταξη, οφείλεται σε εμέ προσωπικά ως εγκληματολόγο και ως μαχητή υπέρ των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΔΑ). Ούτε στο Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ούτε σε υπαγόρευση κυβερνητική ή κομματική. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι όλη τη ζωή μου διαφύλαξα την ανεξαρτησία μου από κάθε κυβέρνηση και κάθε πολιτικό κόμμα, υπερασπίζοντας υπερκομματικά τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΔΑ).
Δεύτερο σημείο: Ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας (ΠΚ) προβλέπει με το άρθρο 167 παρ. 2 την πολύ πιο αυστηρή τιμωρία των δραστών ορισμένων αξιόποινων πράξεων όταν αυτοί είναι άτομα με καλυμμένο ή αλλοιωμένο πρόσωπο («κουκουλοφόρους»). Το προτεινόμενο από εμέ σχέδιο έχει κυρίως ως στόχο να προλάβουμε τις βιαιοπραγίες και καταστροφές κατά πραγμάτων και προσώπων, φυσικών και νομικών, ασχέτων με τις κοινωνικές ρήξεις, όπως: καταστροφές εκπαιδευτικών ιδρυμάτων –πανεπιστημιακών κτιρίων, βιβλιοθηκών, εργαστηρίων κ.λπ.– και καταστημάτων. Επιθέσεις, τραυματισμούς, κάποτε και θανάσιμους, κατά ανθρώπων κ.λπ. Όλες αυτές οι πράξεις αποτελούν αξιόποινες πράξεις και προσβολές θεμελιωδών ΔΑ. Το σχέδιο όμως δεν προβλέπει γι’ αυτές βαρύτερες ποινές αν διαπράχθηκαν από «κουκουλοφόρους» (παράβαλε παρ. 2 άρθρου 167 και παρ. 3 άρθρου 189 Α). Απαγορεύει όμως την προσέλευση στις δημόσιες συναθροίσεις κάθε είδους σε άτομα με πρόσωπο καλυμμένο ή αλλοιωμένο, προβλέποντας ελαφρά ποινή για τους παραβάτες (παρ. 1). Η νέα αυτή διάταξη αποβλέπει στην πρόληψη των αξιόποινων πράξεων –και συγχρόνως παραβάσεων των ΔΑ– που ήδη αναφέραμε και που κατά κανόνα ακολουθούν τη συμμετοχή «κουκουλοφόρων» στις δημόσιες συναθροίσεις.
Βασική αρχή της σύγχρονης αντεγκληματικής πολιτικής είναι: όχι η βαρύτητα των ποινών αλλά η πρόληψη της διάπραξης αξιόποινων πράξεων πρέπει να αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή μας.
Τονίζω ότι πάγια είναι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που θέτει την αρχή ότι η ελευθερία του συνέρχεσθαι συνεπάγεται όχι μόνο την αρνητική υποχρέωση αποχής από παρεμποδιστικά μέτρα εκ μέρους του κράτους, αλλά και τη θετική υποχρέωση του κράτους να προστατεύει τους πολίτες από ταραχοποιά στοιχεία τα οποία επιχειρούν με οποιονδήποτε τρόπο να δημιουργήσουν έκτροπα ή να παρακωλύσουν την ομαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης ή άλλων αναλόγων περιπτώσεων ή απολύτως τη διεξαγωγή τους (βλ. απόφαση ΕΔΔΑ, Plattform «Δrzte fόr das Leben», 21 Ιουνίου 1988, Σειρά Α΄, αρ. 139, παρ. 32). Η απαγόρευση εισβολής κουκουλοφόρων αποτελεί αναγκαίο προληπτικό μέτρο για την πραγματοποίηση αυτής της κρατικής υποχρέωσης, η οποία επιβάλλεται μάλιστα γενικότερα από το ά. 5 της ΕΣΔΑ.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ψυχολογία του πλήθους εξηγεί γιατί ολιγάριθμοι ζωηροί ταραχοποιοί μπορούν να ξεσηκώσουν και να παρασύρουν σε βιαιοπραγίες μεγάλη ομάδα ανθρώπων.
Τρίτο σημείο: Το σχέδιο δεν είναι σημερινό. Είχε συνταχθεί το 2007, έπειτα από σοβαρές ταραχές, είχε παραδοθεί προς μελέτη σε ειδικούς (δικαστές και καθηγητές) και σταλεί σε πολιτικούς όλων των κομμάτων. Το σημερινό σχέδιο έχει μερικές βελτιώσεις και το δημοσιοποίησα λόγω των πρόσφατων σοβαρότατων συμβάντων.
Σημειωτέον ότι ήδη από το 1989 γερμανικός νόμος έχει προβεί σε ποινικοποίηση της συμμετοχής σε διαδηλώσεις και άλλες συναθροίσεις ατόμων που φορούν ορισμένα αντικείμενα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όργανα βίας (ά. 17 Α παρ. 2β του νόμου περί δημοσίων συναθροίσεων).
Εις δε τις ΗΠΑ, σε 18 Πολιτείες όπου το ΚΟΥ ΚΛΟΥΞ ΚΛΑΝ αποτελούσε σοβαρή εγκληματική πληγή, η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά με την ποινικοποίηση της κουκουλοφορίας (anti-mask law). Στις υπόλοιπες πολιτείες τα δικαστήρια έκαμαν αποτελεσματικές παρεμβάσεις κατά της κουκουλοφορίας.
Τέταρτο σημείο: Δεν πρέπει να παραλείψω ότι είτε ως άτομο είτε ως πρόεδρος του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου είτε ως πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, δεν παρέλειψα να επαναλαμβάνω την ανάγκη σεβασμού των ΔΑ από την Αστυνομία. Το ίδιο ζήτησα και από τους «κουκουλοφόρους», ποινικοποιώντας τη συμμετοχή τους σε δημόσιες συναθροίσεις με σκοπό να αποφύγουμε τις σοβαρές βιαιοπραγίες από τις οποίες η κοινωνία υποφέρει. Ποτέ δεν παρέλειψα να καταδικάσω τις βιαιότητες ή την κακομεταχείριση των πολιτών από αστυνομικούς σε κάθε περίπτωση που ερχόταν στο φως. Και σήμερα εκφράζω πάλι τη διαμαρτυρία του κατά της πολύ συχνής χρήσης ανθυγιεινών χημικών ουσιών, δακρυγόνων, με σκοπό τη διάλυση συγκεντρώσεων, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιείται κατά κανόνα το νερό (ισχυρή κατάβρεξη) και μόνο κατ’ εξαίρεση τα δακρυγόνα.
Από αυτού του είδους τις βιαιοπραγίες η Δημοκρατία τραυματίζεται, δεν ενισχύεται. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις είναι δικαίωμα και καθήκον των πολιτών και σ’ αυτές προσέρχονται στη χώρα μας χιλιάδες πολίτες με το πρόσωπο καθαρό και ξάστερο. Οι προσερχόμενοι ως κουκουλοφόροι συνηθέστατα πρωτοστατούν, στη συνέχεια, σε βιαιοπραγίες, όπως και τον περασμένο Δεκέμβρη που αυτές υπερέβησαν κάθε όριο, όπως άλλωστε όλες οι πολιτικές παρατάξεις αναγνώρισαν με αγανάκτηση και πικρία.