ΓΕΜΑΤΟ ΣΥΝΝΕΦΑ ΤΟ «ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ» ΤΟΥ ΝΤΑΒΟΣ

Δικαίως, φυσικά, από τη στιγμή που η οικονομική κρίση, που στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή σε όλο της το μεγαλείο, μαίνεται αμείωτη, χωρίς να διαφαίνεται το παραμικρό στον ορίζοντα που να προμηνύει την υπέρβασή της…

Ποιος να το περίμενε… Στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, από τα βήματα του οποίου δοξάστηκαν σε όλους τους τόνους η παγκοσμιοποίηση, ο οικονομικός δαρβινισμός και το ελάχιστο κράτος, τα τιμώμενα πρόσωπα, επάνω στα οποία θα πέσουν οι προβολείς της δημοσιότητας, να είναι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Το επιβεβαίωσε ο ίδιος ο ιδρυτής και πρόεδρός του, Κλάους Σβαμπ, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στον διεθνή Τύπο την Τρίτη 28 Ιανουαρίου, μέρα που ξεκινούσαν οι εργασίες.

Πέντε θέματα ξεχώρισε ειδικότερα ο ιδρυτής του από την προβληματική του φετινού Φόρουμ, με τίτλο «Διαμορφώνοντας τον κόσμο μετά την κρίση», κατευθύνοντας με τον τρόπο του και το κέντρο βάρους των συζητήσεων: Πρώτον, υποστήριξη στις κυβερνήσεις και ειδικότερα στο συντονιστικό όργανο των 20 ισχυρότερων κυβερνήσεων στον πλανήτη (G20) που επιχειρεί να επανασχεδιάσει την αρχιτεκτονική του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος ή το Μπρέτον Γουντς Νο2, όπως έχει χαρακτηριστεί. Δεύτερον, περισσότερο ολιστική ματιά, έτσι ώστε ζητήματα όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή να μη μείνουν εκτός συζήτησης. Τρίτον, επανασχεδιασμός των θεσμών που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις. Τέταρτον, βελτίωση της ηθικής βάσης στην οποία στηρίζονται οι επιχειρήσεις και πέμπτον, επαναφορά της εμπιστοσύνης. Η κρισιμότητα δε, της συγκυρίας περιγράφηκε από την ακόλουθη φράση, που το δίχως άλλο θα μείνει στην ιστορία για να συμπυκνώνει το οικονομικό κλίμα της τρέχουσας περιόδου: «Σήμερα έχουμε φθάσει σε ένα οριακό σημείο που μας επιτρέπει μόνο μια επιλογή. Ή αλλάζουμε ή συνεχίζουμε να είμαστε αντιμέτωποι με τη συρρίκνωση και τη μιζέρια»!

Ανεργία και συρρίκνωση του ΑΕΠ

Προς επίρρωση της ζοφερής πραγματικότητας, στην οποία αναφέρεται ο ιδρυτής του Φόρουμ στο Νταβός, αρκεί να δούμε δύο οικονομικά στοιχεία απ’ αυτά που ακούστηκαν κατά κόρον στις συνεδριάσεις του Φόρουμ. Κατά πρώτον, λαίλαπα απολύσεων. Μια μέρα μόνο πριν ξεκινήσουν οι εργασίες του Φόρουμ ανακοινώθηκαν επισήμως από επώνυμους πολυεθνικούς κολοσσούς (Caterpillar, Philips, General Motors, ING, Pfizer, κ.ά.) περισσότερες από 72.500 απολύσεις! Και πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό, αν συγκρίνουμε αυτόν τον αριθμό με τις 51 εκατ. θέσεις εργασίας που είναι πολύ πιθανό να χαθούν κατά τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας το τρέχον έτος σε όλον τον κόσμο, ως αποτέλεσμα μιας καθοδικής σπείρας που περιλαμβάνει τη μείωση των τραπεζικών πιστώσεων, περνάει στη συρρίκνωση της κατανάλωσης, της παραγωγής και των μισθών, για να συνεχιστούν εκ νέου οι πιέσεις στην καταναλωτική ζήτηση, μετά στην παραγωγή, τα κέρδη, τις επενδύσεις κ.ο.κ. Το δεύτερο στοιχείο που γεμίζει με μουντά σύννεφα το ορεινό θέρετρο του Νταβός (από το οποίο εμπνεύστηκε ο Τόμας Μαν, το 1924, για να γράψει το αριστούργημά του «Μαγικό Βουνό») είναι οι προβλέψεις για τη μεγέθυνση. Το 2009 θα καταγραφεί η μικρότερη αύξηση του ΑΕΠ που έχει παρατηρηθεί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην ουσία θα είναι στασιμότητα, μια και ο παγκόσμιος μέσος όρος του 0,5% για όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο σημαίνει μείωση. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, τη μητέρα όλων των αγορών, το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 1,6%, στην Ευρωζώνη των 16 κατά 2%, στην Ιαπωνία κατά 2,6% και στη Ρωσία τουλάχιστον κατά 3%. Δεν λείπουν ταυτόχρονα και καταστροφικές προβλέψεις, που αν διατυπώνονται από τον καθηγητή Νουριέλ Ρουμπίνι, ο οποίος προείδε με κάθε λεπτομέρεια την τρέχουσα κρίση, τότε κανείς δεν μπορεί να τις πάρει αψήφιστα. Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει το Φόρουμ χτύπησε το καμπανάκι του κινδύνου για το τραπεζικό σύστημα, επισημαίνοντας πως αν οι απώλειες φθάσουν τα 3,6 τρισ. δολάρια, όπως ο ίδιος εκτιμά κι είναι πλέον πολύ πιθανό μετά τη νέα πρόβλεψη του ΔΝΤ πως τα «τοξικά ομόλογα» θα φθάσουν τα 2,2 τρισ., τότε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα, με κεφάλαια ύψους 1,4 τρισ., θα πρέπει να θεωρείται από τώρα τελειωμένο!

Καμία έκπληξη έτσι δεν προκαλεί η απαξίωση που καταγράφηκε στο πλαίσιο ετήσιας δημοσκόπησης απέναντι σε σειρά κοινωνικών ομάδων που ήταν μέχρι πέρυσι οι πρωταγωνιστές του Φόρουμ του Νταβός. Από ιδιωτικές επιχειρήσεις και αναλυτές της αγοράς μέχρι ακόμη και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όλοι θεωρήθηκαν ότι φέρουν μερίδιο ευθύνης για την κρίση, με αποτέλεσμα κανείς να μη χαίρει εμπιστοσύνης, κανείς να μη θεωρείται ικανός να βγάλει από την κρίση την οικονομία.

Αρχηγοί κρατών τα τιμώμενα πρόσωπα

Σε αυτό το πλαίσιο υψηλής αβεβαιότητας, τι πιο φυσιολογικό απ’ το να αναγορευτούν οι περισσότεροι από 40 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, περιλαμβανομένης της Άνγελα Μέρκελ, του Γκόρντον Μπράουν, του Βλαντιμίρ Πούτιν, του κινέζου και ιάπωνα ομολόγου τους και πολλών άλλων που παρακολούθησαν το Νταβός, σε τιμώμενα πρόσωπα κάθε ημερίδας και κάθε πάνελ; Έγινε άλλωστε με το αζημίωτο, καθώς είναι μυθικά τα ποσά που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής από τα κρατικά ταμεία για να αντιμετωπιστεί η κρίση.

Η Κίνα, για παράδειγμα, τον Νοέμβριο ανακοίνωσε την εκταμίευση οικονομικού πακέτου ύψους 585 δισ. δολ., ενώ πριν από δέκα μέρες ανακοίνωσε νέο πρόγραμμα ύψους 124 δισ. δολ. βάσει του οποίου το 90% των 1,3 δισ. Κινέζων θα αποκτήσει μέχρι το 2011 βασική υγειονομική κάλυψη. Κι οι ΗΠΑ κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, καθώς σχεδόν τα μισά χρήματα από το τελευταίο πακέτο στήριξης της οικονομίας ύψους 825 δισ. δολ. θα δοθούν για επέκταση της υγειονομικής κάλυψης, επιδόματα ανεργίας και κατασκευή νέων σχολείων.

Επιστρέφει επομένως το κράτος Πρόνοιας; Σηματοδοτούν όλες αυτές οι κρατικές χρηματοδοτήσεις μια μείζονα στροφή στην οικονομική πολιτική, ανάλογη εκείνης που παρατηρήθηκε τη δεκαετία του ’30 όταν από τα συντρίμμια της μεγάλης ύφεσης αναδύθηκε το κοινωνικό συμβόλαιο ή αντιστρόφως ανάλογη εκείνης της δεκαετίας του ’70 όταν το κράτος Πρόνοιας ενταφιάστηκε για να επανέλθει η ασυδοσία της αγοράς; Πολύ φοβόμαστε ότι η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, που προδιαγράφουν τη μορφή του κόσμου που θα αναδυθεί από την κρίση, δεν είναι η προφανής, καθώς οι αθρόες κρατικές ενισχύσεις που παρέχονται από την Κίνα και τις ΗΠΑ μέχρι τη Γερμανία δεν είναι παρά υποτυπώδες δίχτυ ασφαλείας για τους ανέργους, το οποίο θα αποτρέψει τις ακραίες συνέπειες της κρίσης και τίποτε άλλο. Χώρια που άλλοι -κι όχι οι εργαζόμενοι- χαίρονται τη μερίδα του λέοντος από τα πακέτα διάσωσης που δίνουν οι κυβερνήσεις…

***
ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ στην πλειοψηφία των Ελλήνων προκάλεσε η δυναμική παρουσία της Τουρκίας στο Νταβός, ενώ την ίδια στιγμή η χώρα μας έλαμπε διά της απουσίας της! Σαράντα αρχηγοί κρατών βρέθηκαν στο Οικονομικό Φόρουμ, αλλά εκπρόσωπος της χώρας μας ουδείς. Ο μεν Κ. Καραμανλής ασκούσε χρέη πυροσβέστη στις φωτιές των αγροτικών κινητοποιήσεων, ενώ η Ντόρα ασχολιόταν με το πώς θα γίνει… αρχηγός της ΝΔ και στη συνέχεια πρωθυπουργός!