EΚΘΕΣΗ ΚΟΜΙΣΙΟΝ: ΣΚΟΠΙΜΑ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΗ;

Έτσι από τις 16 χώρες της Ευρωζώνης μόνο 5 μικρές θα παρουσιάσουν αύξηση του ΑΕΠ έστω πενιχρή και μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο. Με το δεδομένο ότι οι ισχυρές οικονομίες της ζώνης του ευρώ (Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Ολλανδίας) θα αντιμετωπίσουν σοβαρή επιδείνωση το 2009 και το 2010, τα περί ασπίδας του ευρώ και λοιπά που ψιθυρίζουν μερικοί, τάχα ειδήμονες, αποδεικνύονται εντελώς αβάσιμα. Ας καμαρώσουν τώρα ορισμένοι τα αποτελέσματα των παγκοσμιοποιημένων ασύδοτων αγορών. Η έκθεση της Κομισιόν περιλαμβάνει και μια προειδοποίηση-συνταγή για την αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης. Αποδίδει την κρίση στον περιορισμό της ζήτησης και αποφαίνεται ότι «μόνο η δημόσια κατανάλωση και οι δημόσιες επενδύσεις θα ανακουφίσουν την κατάσταση». Η στήλη μας ετούτη νιώθει δικαιωμένη, καθώς τις ίδιες ακριβώς επισημάνσεις είχαμε προ πολλών μηνών κατ’ επανάληψιν κάνει.

Ειδικά για τη χώρα μας οι προβλέψεις της έκθεσης της Κομισιόν είναι αρκετά δυσμενείς σε ορισμένα μακροοικονομικά μεγέθη. Και στο σημείο αυτό δικαιολογώ απόλυτα τη σχετική δήλωση του υπουργού Οικονομίας Γιάννη Παπαθανασίου. Σφάλλει κατά τη γνώμη μας η εκτίμηση της Κομισιόν καθόσον αφορά τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ, υπολογίζοντας αύξηση του ΑΕΠ 0,2% για το 2009 και 0,7% για το 2010. Συμφωνούμε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα είναι βραδεία τη διετία 2009 και 2010 και βασικά θα στηριχθεί στην εσωτερική ζήτηση, καθώς θα υπάρξει επιβράδυνση των εξαγωγών και επενδυτική άπνοια. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα έχουμε μηδενική ανάπτυξη, όπως η έκθεση της Κομισιόν προδικάζει. Η έκθεση δυστυχώς βασίζει τους αναπτυξιακούς ρυθμούς σαν να βρίσκεται η ελληνική οικονομία σε φάση στασιμοπληθωρισμού. Προβλέπει στασιμότητα στην ανάπτυξη (σχεδόν μηδενικές αυξήσεις στο ΑΕΠ) και ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού σε επίπεδο υπερδιπλάσιο του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Και νομίζω ότι εδώ βρίσκεται το σφάλμα που μας αδικεί. Η ελληνική οικονομία θα αντιμετωπίσει στασιμοπληθωρισμό, αλλά δεν ήρθε ακόμη η στιγμή. Οι αντοχές, κυρίως στον τριτογενή τομέα, δεν έχουν ακόμη εξαντληθεί. Και επιπλέον η κατανάλωση, ιδιωτική και δημόσια, δεν προβλέπεται να καταρρεύσει μέσα στη διετία 2009-10. Η συνολική ζήτηση θα υποχωρήσει, όχι όμως στον βαθμό που υπολογίζει η έκθεση της Κομισιόν (2008 = +2,1%, 2009 = +0,3% και 2010 = +0,9%). Η συνολική ζήτηση και ειδικά η ιδιωτική κατανάλωση χρηματοδοτείται και από την ευρεία φοροδιαφυγή που είναι διάχυτη σε όλα τα εισοδήματα (πλην μισθών και συντάξεων) και φυσικά και από την πιστωτική επέκταση. Οι δύο αυτές «πηγές» θα συντηρήσουν αύξηση της ζήτησης κατά +1% για το 2009 και +1,3% για το 2010. Με τα δεδομένα αυτά η αύξηση του ΑΕΠ το 2009 θα κυμανθεί γύρω στο 1% και το 2010 περίπου γύρω στο 1,5%, εκτός απροόπτων εξελίξεων. Εάν το Δημόσιο με παροχές στις ασθενέστερες εισοδηματικά κατηγορίες πολιτών τονώσει τα εισοδήματα θα προκαλέσει ενίσχυση της ενεργού ζήτησης και η επιβράδυνση της οικονομίας μας θα πάρει ηπιότερη μορφή.

Και σε ένα δεύτερο σημείο διαφωνούμε με τις εκτιμήσεις της έκθεσης της Κομισιόν. Η τωρινή κρίση είναι από εκείνες που χτυπάνε τον πληθωρισμό και την ακρίβεια. Και πολλές φορές οδηγούν σε αποπληθωρισμό. Για την Ελλάδα δεν υπάρχει προς το παρόν, τουλάχιστον, κίνδυνος αποπληθωρισμού. Όμως ο πληθωρισμός και η ακρίβεια θα χτυπηθούν από την κρίση. Η έκθεση της Κομισιόν προβλέπει ότι σε μέσο ετήσιο επίπεδο ο πληθωρισμός στη χώρα μας θα κλείσει το 2008 στο 4,2%, το 2009 θα διαμορφωθεί στο 2,5% και το 2010 στο 2,7%. Προσωπικά φρονούμε ότι αυτοί οι ρυθμοί αύξησης του πληθωρισμού είναι υπερεκτιμημένοι. Και φέτος και το 2010 ο μέσος ετήσιος ρυθμός δεν θα υπερβεί το 2%. Καθόσον αφορά την ακρίβεια στην αγορά και αυτή θα συγκρατηθεί. Και ο βαθμός συγκράτησής της θα εξαρτηθεί και από τα μέτρα ελέγχου της αγοράς που θα λάβει το υπουργείο Ανάπτυξης. Η συγκράτηση του πληθωρισμού και της ακρίβειας θα αυξήσει το διαθέσιμο εισόδημα των χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριών και από την άποψη αυτή θα τονωθεί και η ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών, δεδομένου ότι τα νοικοκυριά αυτά δεν είναι «κορεσμένης κατανάλωσης».

Απόλυτα ρεαλιστικές πρέπει να θεωρηθούν οι προβλέψεις της έκθεσης για αύξηση των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού του δημόσιου χρέους και της ανεργίας. Ειδικά για την ανεργία προβλέπει ότι τελικά το 2008 θα κλείσει στο 8,3%, το 2009 θα αυξηθεί στο 9% και το 2010 θα φτάσει στο 9,4%. Ίσως τα ποσοστά αυτά ξεπεραστούν αν η κυβέρνηση δεν λάβει μέτρα στήριξης της πραγματικής οικονομίας και κυρίως της μικρομεσαίας επιχείρησης. Στο πρόσφατο παρελθόν η κυβέρνηση έπεσε θύμα των κραυγών ότι τάχα η κρίση περιορίζεται μόνο στη χρηματοπιστωτική αγορά και εξάντλησε όλα τα περιθώρια στη στήριξη των τραπεζών (και των τραπεζιτών), ενώ άφησε ακάλυπτη την προσπάθεια για στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Σήμερα εκλιπαρεί τους τραπεζίτες να διοχετεύσουν χρήμα στην αγορά. Και τώρα όμως δεν είναι αργά. Εάν οι τράπεζες εξακολουθήσουν να δυστροπούν στον εφοδιασμό της μικρομεσαίας επιχείρησης με κεφάλαιο κίνησης που θα έχει λογικό επιτόκιο, η κυβέρνηση θα πρέπει ένα σημαντικό τμήμα του πακέτου των 28 δισ. ευρώ να το διοχετεύσει στην αγορά με χαμηλό επιτόκιο μέσω των υπό κρατικό έλεγχο μικρών τραπεζών. Και πέραν αυτού, η κυβέρνηση θα πρέπει να σκεφθεί σοβαρά τη δυνατότητα έκτακτης επιχορήγησης του ΟΑΕΔ από τον κρατικό προϋπολογισμό για τη χορήγηση μηνιαίας οικονομικής ενίσχυσης στους ανέργους κατά τη διάρκεια των ετών 2009 και 2010. Οι σχετικές πιστώσεις μπορούν να εξοικονομηθούν από την κατάργηση των δαπανών για διαφημίσεις, δημόσιες σχέσεις, για τελετές και πανηγύρια, για ταξίδια, για ρουσφετολογικές επιδοτήσεις και λοιπές εκδηλώσεις νεοπλουτισμού, που δεν συνάδουν με τις δημοσιονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Πρέπει να εξασφαλίσει η κυβέρνηση όσο είναι δυνατόν μεγαλύτερη στήριξη των οικονομικά αδύναμων (μισθωτών, συνταξιούχων, ανέργων, μικρομεσαίων επιτηδευματιών κ.λπ.) και μάλιστα σύντομα πριν προλάβει και μας καπελώσει το «ιερατείο των Βρυξελλών» με κανένα καθεστώς κοινοτικής επιτήρησης. Με τον ανασχηματισμό ο Καραμανλής έβγαλε τον σκούφο, ας μη φορέσει όμως το «φέσι» της ΕΕ!

Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά την έκθεση της Κομισιόν διαβλέπει σ’ αυτήν μια δόση τρομοκρατίας για τις οικονομικές εξελίξεις. Οι προβλέψεις είναι ηθελημένα υπέρ το δέον δυσοίωνες για όλα τα κράτη-μέλη. Και φρονούμε ότι με την τρομοκρατία αυτή επιδιώκει να κρατήσει τις κυβερνήσεις δεμένες στο άρμα της νεοφιλελεύθερης ασύδοτης αγοράς. Υπηρετεί πιστά τις επιδιώξεις του σημερινού οικονομικού μοντέλου να επιρριφθούν οι ζημιές της κρίσης στους οικονομικά ασθενείς πολίτες. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την έκθεση που μας λέει πολλά: «Οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να μειωθούν το 2009. Ωστόσο οι μισθοί και το κόστος ανά μονάδα εργασίας θα εξακολουθήσουν να αυξάνονται με σχετικά υψηλούς ρυθμούς, γεγονός από το οποίο συνάγεται ότι θα προκληθεί σημαντική πτώση των κερδών». Με άλλα λόγια οι συντάκτες της έκθεσης θεωρούν ότι οι μισθοί αυξάνονται με υψηλούς ρυθμούς και στενοχωρούνται γιατί αυτό έχει αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση των κερδών! Νομίζω ότι η παράγραφος αυτή περιέχει όλη την ουσία των επιδιώξεων της ΕΕ και της ΟΝΕ. Και η επιδίωξή τους είναι η καθήλωση των αμοιβών εργασίας. Ίσως έχει αξία να υπενθυμίσουμε ότι η Κομισιόν στη φθινοπωρινή έκθεσή της τον Νοέμβριο του 2008 (δηλαδή προ δύο μηνών μόνον) προέβλεπε για τη χώρα μας αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% για το 2009 και 2,6% για το 2010. Ποιο έκτακτο γεγονός μεσολάβησε τους δύο αυτούς μήνες και η Κομισιόν υιοθέτησε τη δραματική πτώση από το 2,5% στο 0,2%; Να γιατί θεωρούμε ότι οι τωρινές προβλέψεις είναι ηθελημένα απαισιόδοξες και με στόχο να φρενάρουν τυχόν προθέσεις της κυβέρνησης να συνδυάσει την αλλαγή του οικονομικού επιτελείου (αποπομπή Αλογοσκούφη και Φώλια) με παροχές στις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες. Και μέσα στο σχέδιο τρομοκράτησης φρονούμε ότι συμπεριλαμβάνονται και οι απειλές για κοινοτική επιτήρηση.

Έχουμε τη γνώμη ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της τις προβλέψεις της τωρινής έκθεσης της Κομισιόν. Ούτε και τις απειλές για κοινοτική επιτήρηση. Τη διετία 2009-10 όλες οι χώρες θα παρουσιάσουν υψηλά ελλείμματα. Η έκθεση της Κομισιόν προβλέπει για τη χώρα μας έλλειμμα -3,7% για το 2009 και -4,2% για το 2010, δηλαδή είμαστε πάνω από το ανεκτό όριο του 3%. Και δεν χάθηκε ο κόσμος αν πάμε λίγο παραπάνω προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες για τον λαό από τη σημερινή κρίση. Το ίδιο ισχύει και για το ύψος του δημοσίου χρέους. Πάνω απ’ όλα προέχει η αντιμετώπιση της κρίσης. Προ ημερών ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης. Ας το προχωρήσει θαρραλέα και με σύνεση, αφού προηγουμένως το δημοσιοποιήσει για διάλογο και βελτιώσεις αν χρειαστούν.