ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τον Μπαράκ Ομπάμα Πρόεδρο, έχουν μια μεγάλη ευκαιρία: Να αφήσουν τον κόσμο ήσυχο και να ασχοληθούν αποτελεσματικά με τη μορφωτική, την οικονομική και την κοινωνική τους αναβάθμιση ως χώρας.
Αν ασχοληθούν θα το πετύχουν, μια και οι Αμερικανοί είναι αποτελεσματικοί άνθρωποι, και αν το πετύχουν θα έχουν κάνει σημαντικό βήμα προς τη μεγάλη εκεί αξία που οι ίδιοι περιγράφουν με τη φράση «Έγινα καλύτερος άνθρωπος». Μόνο έτσι θα μπορούν να σταθούν αξιόπιστα στον κόσμο και να διεκδικήσουν ρόλο πρωτοπορίας όχι μέσα από τη βία και την καταστολή αλλά από ιδέες δημοκρατίας και οικονομικής ανάπτυξης.
Αυτό είπε σαφώς στην πολύ καλή και άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία του ο νέος αμερικανός Πρόεδρος. Όποιοι θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να το κάνουν αυτό διότι απέχει πολύ από την ψυχοσύνθεση και τα συμφέροντά τους, είναι γελασμένοι. Θα πρέπει να μελετήσουν με μεγαλύτερη προσοχή και συνέπεια την αμερικανική ιστορία από το 1792 και μετά για να ανακαλύψουν ότι τα τελευταία 200 χρόνια η μεγάλη αυτή δύναμη έχει δύο κυρίως εθνικές γραμμές επιλογών, που εναλλάσσονται αναλόγως των Προέδρων. Πιο σωστά, ανάλογα με τις αξίες που οι ίδιοι έχουν για τον κόσμο.
Η μία κατεύθυνση έχει να κάνει μ’ έναν ιδιότυπο απομονωτισμό των ΗΠΑ από τον άλλο κόσμο (και κυρίως από την Ευρώπη) και με την ενασχόλησή τους με τα εσωτερικά τους θέματα, αλλά και με τους άμεσους γείτονές τους, όπως ο Καναδάς, ή οι χώρες της κεντρικής Αμερικής κ.λπ.
Η άλλη κατεύθυνση είναι αυτή που ξέρουμε, της παρεμβατικής Αμερικής, που εξαπλώνεται αυτόκλητη διότι θεωρεί ότι «συμφέροντα» με την ευρύτερη έννοια έχει παντού.
Εδώ πρέπει να προστεθεί κι ένας παράγων άγνωστος (ως κινητήρια δύναμη) στην Ευρώπη, που έχει να κάνει με τη σχεδόν μεταφυσική αντίληψη των ΗΠΑ ότι έχουν προορισμό για κάτι, ότι πρέπει να επεμβαίνουν, να λυτρώνουν, να ελευθερώνουν.
Όλα αυτά φυσικά με τον τρόπο που οι ίδιοι αντιλαμβάνονται τους συγκεκριμένους
όρους. Δεν είναι λίγοι οι αμερικανοί πολίτες που πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ έχουν αποστολή να αλλάζουν τον κόσμο προς το καλύτερο (όπως εκείνοι αντιλαμβάνονται το καλύτερο), άρα θεωρούν απολύτως φυσιολογική κάθε επέμβασή τους στη Χιλή, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ ή αλλού. Αυτό είναι ανθρωπολογικό και κοινωνιολογικό στοιχείο της αμερικανικής ταυτότητας και δεν είναι του χώρου να αναλυθεί. Όμως είναι υπαρκτό και συχνά οι αμερικανικές επεμβάσεις έχουν ως αφετηρία αυτό το στοιχείο, κάτι που εμείς στη Γηραιά Ήπειρο είναι δύσκολο να κατανοήσουμε.
Αν ο Μπαράκ Ομπάμα κινείται στην πρώτη κατεύθυνση, αν δηλαδή ασχοληθεί κυρίως με τα εσωτερικά και με τα της αμερικανικής ηπείρου, τότε θα έχουν σαφή αποκλιμάκωση του επεκτατισμού και παρεμβατισμού των Αμερικανών σε διάφορα σημεία του πλανήτη με τα γνωστά αποτελέσματα. Έχει σημασία εδώ να συνεκτιμήσει κανείς τις επιλογές του οικονομικού κατεστημένου της υπερδύναμης, αν δηλαδή αυτό που ουσιαστικά ελέγχει τον εκάστοτε Πρόεδρο (επειδή ελέγχει το χρήμα, τη διακίνησή του και τα μέσα παραγωγής) είναι έτοιμο να δεχθεί αυτήν την επιλογή, ή κινείται ακόμα στο δόγμα Κλίντον – Μπους (κοινό το δόγμα, παρά τις διαφορές στις αντιλήψεις των δύο Προέδρων περί την πολιτική, την οικονομία και την ανάπτυξη) που προέτασσε τον παρεμβατισμό παντού.
Φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Ομπάμα όντως δίνει προτεραιότητα στην αποκατάσταση των ισορροπιών στην άνιση αμερικανική κοινωνία παρά στην αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρώην Γιουγκοσλαβία (στο όνομά τους βομβάρδισε ο Μπιλ Κλίντον τη Σερβία) ή της εσωτερικής τάξης στο διαλυμένο Ιράκ. Αν κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση θα προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στην πατρίδα του και σε ολόκληρο τον κόσμο. Διότι ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι όλος ο κόσμος κάνει λάθος επιλογές, σε καμιά περίπτωση δεν νομιμοποιείται μια χώρα (έστω υπερδύναμη) του κόσμου αυτού να επεμβαίνει για να διορθώσει (με τον τρόπο που εκείνη νομίζει) το όποιο λάθος.
Η έως τώρα παρεμβατική τακτική των Ηνωμένων Πολιτειών τις κατέστησε αντιπαθείς στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη και μετέβαλε παραδοσιακές συμμάχους και φίλες χώρες σε αντιπάλους. Ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών δεν άλλαξαν πολιτική απέναντι στις ΗΠΑ, οι κάτοικοι, οι πολίτες των χωρών στάθηκαν και στέκονται απέναντι στις επιλογές των ΗΠΑ, άρα και των κυβερνήσεών τους. Αυτό ο Ομπάμα το έχει καταλάβει και φαίνεται πως δεν επιθυμεί να είναι Πρόεδρος μιας χώρας (έστω της μεγαλύτερης) που μισούν όλοι οι άλλοι. Το ζητούμενο είναι αν θα το καταφέρει και σε ποιον βαθμό είναι έτοιμος να συγκρουστεί με συμφέροντα που πιθανώς βρει απέναντί του.