Διεθνές Οικονομικό Βαρόμετρο
1
Τα νέα από το μέτωπο της ανεργίας είναι εξαιρετικά δυσάρεστα. Σε όλες σχεδόν τις χώρες αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς και η τάση αυτή προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί και το 2009 και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση. Στην ΕΕ των 27 το ποσοστό ανεργίας έφτασε στο 7,2% (17,5 εκατομμύρια άνεργοι). Και η εκτίμηση είναι ότι μέχρι το τέλος του 2009 ο αριθμός των ευρωπαίων ανέργων θα ξεπεράσει κατά πολύ τα 20 εκατομμύρια, αν δεν υπάρξουν απρόσμενες εξελίξεις. Η υψηλότερη ανεργία παρουσιάζεται στην Ισπανία (13,4%), στη Σλοβενία (9,1%) και στη Λετονία (9%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά ανέργων εμφανίζονται στην Ολλανδία (2,7%), στην Αυστρία (3,8%), στην Κύπρο (3,9%) και στη Δανία (4,1%). Στις ισχυρές οικονομίες της ΕΕ έχουμε τα εξής ποσοστά ανεργίας: Βρετανία 6%, Ιταλία 6,7%, Γερμανία 7,4% και Γαλλία 7,9%. Εκτός ΕΕ, στις ΗΠΑ το ποσοστό έφτασε επίσης στο 7,2%, «αγκαλιά» μ’ αυτό της ΕΕ (και εδώ συμμαχική ευθυγράμμιση ΗΠΑ – ΕΕ). Στην Κίνα το ποσοστό ανεργίας μόνο στις αστικές περιοχές αναρριχήθηκε στο 9,4%, ενώ στις αγροτικές περιοχές δεν έχει καταγραφεί. Στη Ρωσία έχουμε 6,1%, στην Ισπανία 3,9% και στην ανερχόμενη Βραζιλία, μόνο στις αστικές περιοχές, 7,6%. Έτσι διαπιστώνουμε ότι η κρίση τιμώρησε δικαίους και αδίκους χωρίς διακρίσεις. Στην Ελλάδα παρουσιάζουμε επίσημα ποσοστά 7,2%, αλλά το πραγματικό ποσοστό δεν το γνωρίζουμε. Η επιφύλαξη αυτή ισχύει φυσικά και για τα ποσοστά ανεργίας που εμφανίζουν και άλλες χώρες, ευρωπαϊκές και μη. Η χειρότερη παρενέργεια της σημερινής κρίσης είναι η ραγδαία αύξηση της ανεργίας, κάτι σαν «βομβαρδισμός αμάχων».
2
Και τώρα στις προβλέψεις για τις ισοτιμίες των νομισμάτων. Οι εξελίξεις το 2008 στη χρηματοπιστωτική αγορά και οι συνεχείς μειώσεις των επιτοκίων έπληξαν την ισοτιμία του δολαρίου και της στερλίνας και ενίσχυσαν το ευρώ και το γιεν. Για το 2009 οι προβλέψεις είναι ότι, εξαιτίας του μηδενισμού σχεδόν των αμερικανικών επιτοκίων και της αυξημένης ρευστότητας που εξασφαλίζει η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED), το δολάριο θα υποστεί ισχυρές πιέσεις, που θα είναι εντονότερες κατά το δεύτερο εξάμηνο. Έτσι, οι αναλυτές προβλέπουν ενίσχυση του ευρώ κατά το πρώτο εξάμηνο στα 1,30-1,35 δολάρια και το δεύτερο εξάμηνο στα 1,35-1,45 δολάρια. Και έναντι της στερλίνας όμως θα σημειωθεί πτώση της ισοτιμίας του αμερικανικού νομίσματος. Η ισοτιμία της έναντι του δολαρίου θα κινηθεί στα 1,30-1,37 δολάρια το πρώτο εξάμηνο, για να αυξηθεί στο δεύτερο εξάμηνο στα 1,42-1,56 δολάρια. Δεν αποκλείεται να δούμε και ισοτιμία ευρώ/στερλίνας στο 1 προς 1. Αλλά και το γιεν θα παρουσιάσει ενίσχυση της ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου, στο 0,10-0,15 του δολαρίου το πρώτο εξάμηνο και στο 0,20-0,25 το δεύτερο. Πάει ο καιρός που μ’ ένα δολάριο αγόραζε κανείς 1,25 ευρώ ή 120 γιεν. Τώρα μ’ ένα δολάριο θα αγοράζει 0,70 ευρώ ή 80 γιεν. Τέτοιο δολαριακό ξεπεσμό φέρνει η κρίση. Αυτές οι προοπτικές αναγκάζουν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μειώνει και τα ευρωπαϊκά επιτόκια.
3
Η Ασία μπορεί να είναι η περιοχή που πρώτη θα παρουσιάσει οικονομική ανάκαμψη και θα ξεφύγει από τη σημερινή κρίση, προβλέπουν πολλοί αναλυτές και οικονομολόγοι που διενεργούν έρευνες της διεθνούς οικονομίας. Και τούτο γιατί τα κράτη της είχαν και έχουν χαμηλά ελλείμματα και ασήμαντο δημόσιο χρέος. Με εξαίρεση την Ινδία, που την ανάπτυξή της τη στήριξε βασικά στον εξωτερικό δανεισμό. Όσες χώρες παρουσιάζουν χαμηλό δημόσιο χρέος έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν πολιτική δημοσιονομικής επέκτασης και να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση. Για παράδειγμα, η Κίνα έχει δημόσιο χρέος 18% του ΑΕΠ και η κυβέρνησή της έχει μεγάλο περιθώριο για αύξηση των δημοσίων δαπανών και ενίσχυση των παροχών στις ασθενέστερες εισοδηματικά τάξεις. Πάντως, και η Κίνα έχει πληγεί από την κρίση και χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως στη Νότια Κίνα έχουν κλείσει. Για το 2009 οι προβλέψεις είναι ότι στην αχανή αυτή χώρα η αύξηση του ΑΕΠ θα περιοριστεί στο 7% (από 12% που είχε την τελευταία δεκαπενταετία). Η Κίνα μπορεί να στηρίξει την ανάκαμψή της στην εσωτερική της αγορά, που είναι αχανής και ακόρεστη από άποψη κατανάλωσης, και να βοηθήσει στην αναθέρμανση πολλών οικονομιών μικρών σε πληθυσμό ασιατικών χωρών που στηρίζονται στις εξαγωγές τους (Νότια Κορέα, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη, Χονγκ Κονγκ κ.λπ.). Αυτό το πλεονέκτημα, συν το άφθονο και φτηνό εργατικό δυναμικό, μόνο η Ασία το διαθέτει. Η ανάκαμψη φαίνεται λογικό ότι θα ξεκινήσει από εκεί. Οι άλλες περιοχές θα βολοδέρνουν.