Η Ιρλανδία και η Συνθήκη της Λισσαβώνας
Οι ευρωπαίοι ηγέτες έλαβαν σειρά δεσμεύσεων προκειμένου να πεισθεί η Ιρλανδία να προχωρήσει στην κύρωση της Συνθήκης της Λισσαβώνας. Μετά το ιρλανδικό «όχι» στο δημοψήφισμα της 13ης Ιουνίου 2008, η ΕΕ είχε μπει σε νέα κρίση. Είχα τονίσει από τις στήλες αυτές ότι «η ΕΕ πρέπει να κατανοήσει την αρνητική τοποθέτηση του ιρλανδικού λαού και να ενσκήψει με ειλικρίνεια στο πρόβλημα που προέκυψε, να μην επιλέξει την εύκολη λύση της καταδίκης ή χειρότερα της απειλής αποπομπής μιας χώρας, όπως απερίσκεπτα προτείνουν μερικοί αναλυτές, να αποδείξει δηλαδή ότι την απασχολεί σοβαρά το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στους κυβερνώντες και τους ευρωπαίους πολίτες. Η νέα κρίση μπορεί έτσι να αποτελέσει και μια ευκαιρία για διόρθωση πορείας».
Το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 12ης Δεκ. 2008, υπό γαλλική προεδρία, αποφάσισε, μεταξύ άλλων, σειρά δεσμεύσεων και προτάσεων ώστε να πεισθεί η Ιρλανδία να επανεξετάσει τη θέση της. Οι προτάσεις αυτές δείχνουν ότι κυριάρχησε η λογική, η ανάγκη ενότητας και ότι ελήφθησαν υπόψη οι ευαισθησίες του ιρλανδικού λαού, ο οποίος θα είναι φυσικά και ο τελικός κριτής με νέο δημοψήφισμα. Ειδικότερα προτείνεται η διατήρηση της θέσης του επιτρόπου για κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ και ο σεβασμός της ιρλανδικής ουδετερότητας σε θέματα Ασφάλειας και Άμυνας.
Τα νέα θεσμικά μέτρα αφορούν φυσικά όλες τις χώρες και διαμορφώνουν, με τις μεταβατικές διατάξεις, ένα νέο πολιτικό πλαίσιο. Παραθέτω το σημαντικό κείμενο της δήλωσης της Ιρλανδίας όπως αναφέρεται στα πρακτικά:
«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Δήλωση μελημάτων του ιρλανδικού λαού σχετικά με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας όπως εκτίθενται από τον Taoiseach:
α) Εξασφαλίζεται ότι τηρούνται οι απαιτήσεις της Ιρλανδίας όσον αφορά τη διατήρηση της παραδοσιακής πολιτικής ουδετερότητάς της.
β) Εξασφαλίζεται ότι οι όροι της Συνθήκης της Λισσαβώνας δεν θα επηρεάσουν τη συνεχή εφαρμογή των διατάξεων του Ιρλανδικού Συντάγματος όσον αφορά το δικαίωμα ζωής, εκπαίδευσης και οικογένειας.
γ) Εξασφαλίζεται ότι ο τομέας φορολογίας της Συνθήκης της Λισσαβώνας ουδόλως μεταβάλλει την εμβέλεια ή την άσκηση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης.
δ) Επιβεβαιώνεται ότι η Ένωση αποδίδει υψηλή σημασία στα εξής:
• Κοινωνική πρόοδος και προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
• Δημόσιες υπηρεσίες, ως απαραίτητο μέσο κοινωνικής και περιφερειακής συνοχής.
• Ευθύνη των κρατών-μελών για παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης και υγείας.
• Ουσιαστικός ρόλος και ευρεία διακριτική ευχέρεια των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών κυβερνήσεων όσον αφορά την παροχή, την ανάθεση και την οργάνωση υπηρεσιών γενικού συμφέροντος μη οικονομικού χαρακτήρα οι οποίες δεν θίγονται από καμία διάταξη της Συνθήκης της Λισσαβώνας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με την κοινή εμπορική πολιτική».
Η διαδικασία κύρωσης της Συνθήκης της Λισσαβώνας εισέρχεται συνεπώς, με τις αποφάσεις αυτές, σε νέα φάση. Αν υπάρξει θετική εξέλιξη τότε η νέα Συνθήκη θα ισχύσει από το τέλος του 2009, δηλαδή μετά τις ευρωεκλογές του ερχομένου Ιουνίου.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί ότι, εφόσον η Ιρλανδία αναλάβει τη σχετική δέσμευση «όλα τα μελήματα που περιέχονται στην εν λόγω δήλωση (βλ. Παράρτημα) θα αντιμετωπιστούν κατά τρόπον που να ικανοποιεί τόσο την Ιρλανδία όσο και τα λοιπά κράτη-μέλη. Θα παρασχεθούν οι απαιτούμενες νομικές εγγυήσεις ως προς τα ακόλουθα τρία σημεία:
• Η Συνθήκη της Λισσαβώνας δεν μεταβάλλει, κατά κανέναν τρόπο και για κανένα κράτος-μέλος, την έκταση ή τη λειτουργία των αρμοδιοτήτων της Ένωσης σε θέματα φορολογίας.
• Η Συνθήκη της Λισσαβώνας δεν θίγει τις πολιτικές Ασφάλειας και Άμυνας των κρατών-μελών, περιλαμβανομένης της παραδοσιακής πολιτικής ουδετερότητας της Ιρλανδίας ούτε τις υποχρεώσεις των περισσότερων άλλων κρατών μελών.
• Εγγύηση ότι οι διατάξεις του ιρλανδικού Συντάγματος σχετικά με το δικαίωμα στη ζωή, την Παιδεία και την οικογένεια ουδόλως θίγονται από την απονομή, από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, νομικού καθεστώτος στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και από τις διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης οι οποίες αφορούν τη Δικαιοσύνη και της εσωτερικές υποθέσεις».
Μια πρώτη εκτίμηση των σημαντικοτάτων αυτών δεσμεύσεων και προτάσεων επιβεβαιώνει ότι η ΕΕ με πνεύμα ρεαλισμού επιχειρεί να ξεπεράσει μια σοβαρή κρίση και αυτή η εξέλιξη πιστώνεται αναμφισβήτητα στα θετικά της γαλλικής Προεδρίας. Οι δεσμεύσεις αυτές, στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση κι αυτή θα συζητηθεί εκτενώς από τώρα μέχρι τις επικείμενες ευρωεκλογές της 10ης Ιουνίου 2009. Η ΕΕ σε αυτήν τη φάση και ιδιαίτερα μετά την εκδήλωση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, πρέπει να κοιτάξει μπροστά, να αναλάβει πρωτοβουλίες ολκής και με ενότητα, συνοχή και με υψηλή ευαισθησία σε ό,τι αφορά τον τρόπο λειτουργίας των θεσμών της και να αναπτύξει νέες δυναμικές πρωτοβουλίες για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.