Ύφεση και επενδύσεις
Μοχλός για την αντιμετώπιση της επερχόμενης ύφεσης είναι η αύξηση των κρατικών δαπανών (και των ιδιωτικών) για τη δημιουργία απασχόλησης. Φυσικά, αιωρείται το ερώτημα: Ποιων δαπανών; Η απάντηση είναι, αυτών που μεγεθύνουν την απασχόληση και την παραγωγή, ώστε και η ανεργία να μην αυξηθεί και ο τιμάριθμος να συγκρατηθεί.
Προς την κατεύθυνση αυτή η αύξηση της απασχόλησης επιδιώκεται να πραγματοποιηθεί με αυξήσεις στους μισθούς και κοινωνικές παροχές που αυξάνουν την κατανάλωση και μέσω αυτής την ανάπτυξη, με τα γνωστά όμως προβλήματα που δημιουργούνται από την αύξηση της ζήτησης, την αύξηση του πληθωρισμό και των εισαγωγών. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίο οι επιπλέον δαπάνες να αυξάνουν συγχρόνως και την παραγωγή, ώστε η επιπλέον ζήτηση να αντισταθμίζεται από αντίστοιχη προσφορά. Σεβασμός στον νόμο προσφοράς και ζήτησης.
Την απαιτούμενη ισορροπία εξυπηρετούν οι επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές. Οι ιδιωτικές καθορίζονται από την προσδοκώμενη ζήτηση, στη βάση του ότι «η προσφορά δημιουργεί την ιδίαν αυτής ζήτησιν» (Say). Οι δημόσιες επενδύσεις που έχουν άμεση σχέση με την ανάπτυξη είναι αντικείμενο επιλογής, ζήτημα πολιτικής απόφασης.
Οι δημόσιες επενδύσεις είναι μόνιμες εγκαταστάσεις (δρόμοι, λιμένες, σταθμοί, δίκτυα κ.λπ.) και δύο κατηγοριών: Περιφερειακής ανάπτυξης και εθνικής υποδομής.
Τα μεγάλα έργα (οδικοί άξονες, μεγάλοι λιμένες, εμπορευματικοί σταθμοί, μεγάλα αεροδρόμια, μεγάλα νοσοκομεία κ.λπ.) δεν συνιστούν περιφερειακή ανάπτυξη, συνιστούν εθνική υποδομή.
Έργα περιφερειακής ανάπτυξης είναι όλα τα έργα μόνιμων εγκαταστάσεων των περιφερειών, από τους δρόμους και τα λιμάνια έως τα Κέντρα Υγείας, τα σχολεία, δημόσια και δημοτικά κτίρια όπως σφαγεία, μουσεία, θέατρα, τα οποία διευκολύνουν και αυξάνουν την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών (γεωργία, τουρισμός, βιοτεχνία, βιομηχανία, υπηρεσίες), προσφέρουν απασχόληση με αίσθημα μονιμότητας και δημιουργούν ένα πλέγμα δυνατότητας κοινωνικών παροχών και πολιτιστικών προσφορών, που συνιστούν την ουσία της περιφερειακής ανάπτυξης.
Περιφερειακά αναπτυγμένη είναι μια περιοχή όταν έχει τις παραπάνω δυνατότητες που καθιστούν άνετη και ασφαλή τη διαμονή των κατοίκων και βέβαια δίκτυα διοχέτευσης της παραγωγής και των υπηρεσιών προς τους μεγάλους οδικούς άξονες και τις πύλες της χώρας, λιμένες, εμπορικούς σταθμούς κ.λπ.
Οι κατασκευές των μεγάλων έργων απαιτούν δαπάνες κεφαλαιουχικών εξοπλισμών, μεγάλης αξίας μηχανολογικούς εξοπλισμούς, δηλαδή δεσμεύσεις κεφαλαίων περισσότερο και λιγότερο δαπάνες για ανθρώπινη εργασία. Τα έργα περιφερειακής ανάπτυξης, αντιθέτως, εμπεριέχουν περισσότερη δαπάνη εργασίας, είναι δηλαδή εργασιοφόρα.
Από τα παραπάνω γίνεται αυτονόητο ότι πρέπει να υπάρξει μια ισόρροπη και μελετημένη κατανομή των δαπανών, ώστε και τα μεγάλα έργα να προχωρήσουν, αλλά και η περιφερειακή ανάπτυξη να προωθηθεί. Η υφιστάμενη δομή των τεχνικών επιχειρήσεων, από τις μικρές έως τις μεγάλες, ανταποκρίνεται στην κατανομή αυτή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δαπάνες των επενδύσεων, έως ότου τα έργα ολοκληρωθούν και παραδοθούν προς χρήση, είναι πληθωριστικές και παύουν να είναι ευθύς ως τα έργα δίδονται ολοκληρωμένα προς χρήση, οπότε οι δαπάνες έχουν μεταβληθεί – μετουσιωθεί σε αγαθό που καλύπτει ζήτηση. Οι καθυστερήσεις στις εκτελέσεις των δημοσίων έργων γενικώς είναι από τους παράγοντες ενίσχυσης του πληθωρισμού. Συνεπώς η ταχεία εκτέλεση των έργων και η παράδοση προς χρήση, έστω και κατά τμήματα, έχει τη σημασία της, αφού επενεργεί αντιπληθωριστικά.
Στη δεκαετία 1995-2004 προωθήθηκαν τα μεγάλα έργα και παραμελήθηκε η περιφερειακή ανάπτυξη, με αποτέλεσμα δραστηριότητες που άνηκαν χωροταξικά στις περιφέρειες να μεταφερθούν κατά μήκος των οδικών αξόνων και γύρω από άλλα μεγάλα έργα. Οι περιφέρειες μαράζωσαν. Η χώρα κινδύνευσε και κινδυνεύει να μεταβληθεί σε μια πελώρια πόλη διακλαδωμένη κατά μήκος των οδικών αξόνων, (κυρίως του άξονα Αθήνας – Λάρισας – Θεσσαλονίκης) σε μια Οικουμενούπολη.
Η διάκριση μεταξύ έργων εθνικής υποδομής και έργων περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να πρυτανεύσει και ανάλογα να κατανεμηθούν οι δαπάνες.
Δεν περιποιεί τιμήν στην πολιτική εξουσία της χώρας ότι μετά από ολοκληρωμένα μεσογειακά προγράμματα, τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και εθνικές δαπάνες τριάντα ετών η Ανατολική Ελλάδα με τη Δυτική επικοινωνούν μόνο μέσω Κατάρας βόρεια και Λιβαδειάς νότια, ενώ το Καρπενήσι δεν επικοινωνεί με το Αγρίνιο και την Καρδίτσα ή η Άρτα με τα Τρίκαλα.
Η κατανομή των δαπανών είναι μείζων πολιτική επιλογή καθ’ όσον αντανακλά στο μοντέλο ανάπτυξης της χώρας μας, η οποία είναι χώρα των περιφερειών. Κάθε περιφέρεια έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, από τη μορφή έως το μικροκλίμα και την παραγωγή. Τα ίδια προϊόντα από περιφέρεια σε περιφέρεια είναι διαφορετικά. Η επιλογή αυτή είναι έργο του πρωθυπουργικού γραφείου και απόφαση πρωθυπουργού.