Μας πήρε και μας σήκωσε ο χείμαρρος του λάιφ στάιλ…

Αυτή είναι η διαπίστωση της Σοφίας Φιλιππίδου, που εντυπωσιάζει, για άλλη μια φορά, στο έργο «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης».

Πουλήθηκαν χωρίς σύνεση και γνώση τα πρότυπα, επισημαίνει και δεν χαϊδεύει αφτιά, λέγοντας ότι δεν καθοδηγούμε τα παιδιά μας να διαβάζουν ούτε καν εφημερίδες, ενώ πάντα κοιτάμε τους άλλους και όχι το δικό μας βάσανο. Μας αρέσει το κουτσομπολιό.

Χριστουγεννιάτικος μποναμάς η συζήτηση που είχαμε με την πετυχημένη ηθοποιό Σοφία Φιλιππίδου, που δεν διστάζει να πει ότι η τηλεόραση την αφήνει αδιάφορη γιατί το αποτέλεσμα είναι φθηνό!

// Κυρία Φιλιππίδου, ο θεατρικός συγγραφέας Άκης Δήμου, μέσα από τη σπαρταριστή κωμωδία «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης», παρουσιάζει όλο το ψέμα της νεόπλουτης τάξης. Η Ιοκάστη μαθαίνει σε μια νύχτα ότι ο άνδρας της την απατούσε με Ρωσίδα και έχει και εξώγαμο, ότι ο γιος της είναι γκέι και ότι εκείνη και η κόρη της έχουν τον ίδιο εραστή, το συνέταιρο του πατέρα… Όλα όμως τα αγνοούσε. Τελικά, πόσο ζούμε όλοι μας στο μικρόκοσμό μας;
«Μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας η ηρωίδα μαθαίνει πολλές αλήθειες και πολλά ψέματα τα οποία έχει ζήσει στη ζωή της. Τη μεγάλη αλήθεια, όμως, που όλοι ψάχνουμε, το ποιοι είμαστε τελικά -ερώτημα που φοβόμαστε όλοι να το ψάξουμε επειδή το βάθος είναι ανεξιχνίαστο και εκεί μπορεί να συναντήσουμε και τον κακό μας εαυτό- η Ιοκάστη δεν το ακουμπά».

// Κάτω από την τόσο κωμική φιγούρα της Ιοκάστης, με τα τόσα ανατρεπτικά που της συμβαίνουν, βλέπουμε τη στιγμή της πτώσης μας…
«Πάντα όταν βλέπουμε τους άλλους να πέφτουν και εμείς καθόμαστε στην καρέκλα μας, γελάμε. Γελάμε γιατί άλλοι τσαλακώνονται, σπάει η φόρμα τους. Ποιος μπορεί όμως σήμερα να πει ότι ζει μια χαρούμενη ζωή; Η ηρωίδα, όπως και όλοι μας, ζούμε κοινότοπες ζωές και προσπαθούμε να βρούμε την ισορροπία μας μέσα από τις μάσκες μας».

// Ποια είναι η ηθική της εποχή μας;
«Αυτές τις ημέρες έχει χυθεί πολύ μελάνι για την ηθική, για τη δικαιοσύνη, για την παιδεία, για την οικογένεια και πού πάμε γενικότερα ως χώρα… Αυτά τα θέματα όμως θα έπρεπε να είχαμε αρχίσει να τα συζητάμε το ’90-’92, όταν μας κατέπνιξε ο χείμαρρος του λάιφ στάιλ! Αυτός ο φοβερός χείμαρρος, που μας πήρε και μας σήκωσε όλους. Όποιος κατάφερε να κρατηθεί από ένα κλαδάκι ήταν πολύ τυχερός. Τώρα όμως αυτός ο χείμαρρος έχει φουσκώσει τόσο πολύ που έχει γίνει επικίνδυνος και για όσους κρέμονται στα κλαδάκια. Το ποτάμι το φουσκωμένο, το θολό και μαύρο κρύβει μέσα του ακόμη και τυμπανισμένα πτώματα… Κι άμα ξεχειλίσει… Κάναμε λάθος το ’90 που κάποιοι φοβηθήκαμε να μιλήσουμε για ηθική, για αισθήματα. Φοβηθήκαμε να μη θεωρηθούμε ντεμοντέ! Τότε κινδυνέψαμε να χαρακτηριστούμε και γραφικοί. Κάποιοι διορατικοί άνθρωποι, από ανάγκη εσωτερική, τότε πήραν αποφάσεις. Τώρα όλοι οι άλλοι θα πληρώσουμε. Και θα πληρώσουμε όλοι το ίδιο χωρίς να γίνει κατανομή ευθυνών!».

// Πώς βλέπουμε τους μετανάστες; Ως υπηρετικό προσωπικό, ως κούκλες εφήμερης απόλαυσης ή ως ισότιμους πολίτες;
«Δεν μπορούμε να μιλάμε για ισοτιμία, όταν δεν βλέπουμε ισότιμα τους φίλους μας και τους γνωστούς μας. Εδώ με το κτηματολόγιο σφάζονται οικογένειες γιατί ανακάλυψαν ένα στρέμμα εδώ και ένα στρέμμα πιο πέρα. Αυτήν τη στιγμή ψάχνουμε στα δικαστήρια σε ποιον ανήκει η ελιά μέσα στο χωράφι. Έχουμε να λύσουμε τόσα προβλήματα ενδοοικογενειακά και ενδοπολιτικά δικά μας, που δεν βλέπουμε αυτούς τους ανθρώπους. Ουσιαστικά ποτέ δεν ασχοληθήκαμε με τους μετανάστες, αν ήρθαν νόμιμα, αν ήρθαν παράνομα και ποια καταραμένη ανάγκη τους έφερε εδώ! Δεν είμαστε σώφρονες και δεν το αντιμετωπίσαμε. Πιστεύω ότι τις περισσότερες φορές τους εκμεταλλευτήκαμε για τις δουλειές μας. Υπάρχει μεγάλος ρατσισμός, αυτός είναι ο κανόνας. Δεν θα συζητήσω τώρα για τις εξαιρέσεις. Ο ξένος είναι ξένος και δεν έχει επιείκεια. Εγώ αυτό βλέπω».

// Μέχρι και πλιάτσικο είδαμε από μετανάστες στα πρόσφατα γεγονότα…
«Κοιτάξτε, σε ένα τόσο θλιβερό γεγονός, όπως είναι η δολοφονία ενός παιδιού, είδαμε στις διαμαρτυρίες το νέο που φωνάζει χωρίς κουκούλα, από πίσω του όμως είδαμε και τον κουκουλοφόρο και από πίσω του και αυτόν που με μια τσαντούλα θα πάει να κλέψει κάτι… Σε μια εξέγερση -πώς να το ονομάσουμε τέλος πάντων; Κι εγώ δεν ξέρω, ας μην το ονομάσουμε καλύτερα, να το πούμε ξεσηκωμό;- δεν μπορείς να μαντέψεις τι θα γίνει… Λένε πολλοί για τις βιβλιοθήκες που έκαψαν. Τώρα μας ένοιαξε; Εδώ τα βιβλία μας δεν τα διαβάζουμε από αιώνες… Τη στιγμή της κρίσης τα λυπηθήκαμε; Γιατί δεν τα διαβάζαμε από πριν για να φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο; Εδώ δεν διαβάζουμε στην Ελλάδα εφημερίδες, δείτε τις πωλήσεις. Βγάλτε από αυτές τα dvd και θα δούμε τις πραγματικές πωλήσεις τους. Δεν καθοδηγούμε τα παιδιά μας να διαβάσουν εφημερίδες, για βιβλία μου λέτε; Ξέρετε πόσα χρόνια μπορεί να σου πάρει να διαβάσεις το σωστό βιβλίο; Να ξεχωρίσεις το καλό από τη σαβούρα; Πόσα χρόνια από τη ζωή μας μας παίρνει και πόσο μας κοστίζει τελικά να βρούμε έναν καλό γιατρό, έναν καλό δικηγόρο, έναν καλό παπά, έναν καλό δάσκαλο να μας δώσει μια σωστή πληροφορία; Και το θέμα είναι να έχουμε την εξυπνάδα να το αντιληφθούμε ότι περνά ένας καλός άνθρωπος δίπλα μας και να μην του στρέψουμε την πλάτη. Αλλά οι νέοι δυστυχώς θέλουν να το ζήσουν. Μαθαίνουν μόνο όταν βιώσουν τα πράγματα. Ναι, λυπήθηκα πολύ για τη βιβλιοθήκη. Στο σπίτι μου έχω βιβλία, έργα τέχνης και καθόλου έπιπλα… Αλλά μας πιάνει ο πόνος τώρα; Αυτή είναι η συνέπεια!».

// Ένα θέμα που «καίει» θα έλεγα τους Έλληνες γονείς είναι αν το παιδί τους είναι γκέι… Η Ιοκάστη κάνει την ανατροπή στην αποκάλυψη… Του λέει «Σ’ αρέσουν οι άνδρες; Τουλάχιστον εκείνοι ανταποκρίνονται;».
«Ναι, γιατί η μάνα θα κάνει την υπέρβαση και θα σκεφτεί ένα πράγμα: τουλάχιστον το παιδί μου το αγαπάνε ή το εκμεταλλεύονται; Μέσα σε μια φράση βλέπουμε το μεγαλείο της μάνας. Εκεί η ηρωίδα κάνει την ανατροπή όχι για να πέσει αλλά για να ανυψωθεί. Η μάνα αγαπάει με την καρδιά της, όχι με το μυαλό της, και γι’ αυτό ζητά να μάθει αν υπάρχει ανταπόκριση από το ίδιο φύλο. Για να μη νιώθει μόνος στη ζωή. Αυτή τη σκηνή τη δούλεψα πολύ. Δεν ήξερα πώς να τη δείξω στον κόσμο. Ξέρετε τι ευαισθησία υπάρχει σ’ αυτό το θέμα από τις μάνες; Τι ακούω; Δεν ξέρουν πώς να το χειριστούν οι γονείς. Με το να γελοιοποιούμε τους γκέι, να τους κάνουμε γελοιογραφία, δεν προχωράμε. Εδώ να μου πείτε υπάρχει ρατσισμός και ανάμεσα στους ίδιους τους γκέι. Εδώ υπάρχει ρατσισμός για τους πιο ευτραφείς ανθρώπους, για τους πιο κοντούς, για τους ανθρώπους που έχουν μεγάλη μύτη και αυτιά, για τις γυναίκες χωρίς άνδρα, για ανύπαντρες μητέρες, για τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, οτιδήποτε διαφορετικό. Για να τα βάλουμε τα πράγματα σε μια τάξη… Μια κοινωνία που δείχνει με το δάχτυλο είμαστε… Μεγάλη υποκρισία και ασχήμια. Δυστυχώς, ο άνθρωπος εξελίσσεται πολύ αργά…».

// Είναι μεγάλη αλήθεια ότι τα παιδιά βιώνουν σήμερα μεγάλη μοναξιά. Στο κυνήγι της επιτυχίας οι γονείς τα ξέχασαν. Υποκαθιστά όμως το χρήμα την αγάπη;
«Όχι. Αυτό στις μέρες μας έχει αναλυθεί από ψυχολόγους, καθηγητές, γονείς. Το χρήμα είναι χρήσιμο για να ζούμε με αξιοπρέπεια, αλλά δεν υποκαθιστά τη σχέση, την τρυφερότητα. Το θέμα είναι ότι σε μια χώρα που αναγκαζόμαστε να τα πληρώνουμε όλα, επειδή δεν υπάρχει περίθαλψη, σχολεία, αφού μας πήρε η μπόρα και το ποτάμι όπως είπαμε, το μόνο που απομένει είναι να τρέχουμε διαρκώς για να πληρώνουμε υπηρεσίες, επειδή ακριβώς δεν προσφέρονται από το κράτος στη σωστή τους μορφή. Αυτό ανάγκασε τη μαμά να βγει στο δρόμο. Αλλά, πέρα από αυτό, υπάρχει και το θέμα της γυναικείας χειραφέτησης. Στο παρελθόν υπήρχε μεγάλη ενδοοικογενειακή βία. Ο άνδρας ήταν πάνω στο γαϊδούρι και τον ακολουθούσε πίσω η γυναίκα με τα άχυρα. Ήταν σκληρά τα πράγματα… Τώρα βρίσκονται σε κρίση οι άνδρες. Ο άνδρας κυνηγός, ο άνδρας ο ωραίος, ο άνδρας ο επιτυχημένος. Από την άλλη η γυναίκα. Η γυναίκα ερωμένη, η γυναίκα καλλονή, η γυναίκα μητέρα, η γυναίκα της καριέρας. Τι άνδρες, τι γυναίκες, είμαστε σε χάλια κατάσταση… Αυτά τα πρότυπα που πουλήθηκαν χωρίς σύνεση και γνώση έκαναν μεγάλο κακό. Μόνο η αγορά πούλησε. Θέλουμε πολλή δουλειά για να κατανοήσουμε τι έχει συμβεί… Δυστυχώς, τις μεγάλες αλήθειες για τη ζωή τις είχαμε από τον Ευριπίδη, τον Πλάτωνα και τον Σοφοκλή. Από αυτούς ειπώθηκαν αλλά δεν κατανοήθηκαν! Δεν κατανοήθηκαν γιατί είναι επώδυνα. Γρήγορα, γρήγορα, θέλουμε να ζήσουμε, ερωτευόμαστε, παντρευόμαστε…».

// Και μετά χτυπάμε το κεφάλι μας;
«Ναι, γιατί δεν έχουμε σκεφτεί αν αυτός ο άνθρωπος μας ταιριάζει. Το να είσαι μ’ έναν άνθρωπο μαζί έχει μεγάλο κόστος, θέλει πολλή δουλειά σε συναίσθημα. Θέλει χρόνο να επενδύσεις σ’ έναν άνθρωπο. Θέλει κουράγιο. Ο σύντροφος δεν έρχεται ξαφνικά. Όλες τις επιλογές μας τις πληρώνουμε. Δεν μπορεί δηλαδή μια μέρα να ξυπνήσουμε και να πούμε τώρα που χόρτασα τη ζωή μου, που πέρασα καλά και έκανα χίλιες σχέσεις, που γλέντησα, να είχα και έναν σύντροφο! Μα, στα εξήντα θα σου ‘ρθει τσουπ ο σύντροφος; Δεν θέλει και κάποια χρόνια πριν για να χτίσεις τη σχέση; Μα, τι είναι ο σύντροφος; Παγωτό, να ανοίξεις το ψυγείο να το πάρεις;».

// Στο τέλος της παράστασης και ενώ έχει γίνει χαμός, την ηρωίδα το μόνο που τη νοιάζει είναι να αποκαλύψει στη φίλη της ότι και ο άνδρας της είναι γκέι… Πόσο καλά νιώθουμε όταν ξέρουμε ότι όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε;
«Η Ιοκάστη είναι απελπισμένα αμετανόητη. Καμία αυτογνωσία, όπως όλοι μας βέβαια! Για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε κοιτάμε τι συμβαίνει στον απέναντι. Στην τηλεόραση. Στα ξένα πτώματα. Στον ξένο θάνατο. Στο ξένο πένθος. Στην ξένη ξεφτίλα. Για να μην κοιτάξουμε το δικό μας βάσανο. Δεν χτυπάμε τη δική μας πόρτα που γράφει πλήξη, φρίκη, πόνος, φόβος, θλίψη. Δεν βλέπετε τους τηλεθεατές πώς τρελαίνονται με τα εγκλήματα; Με το σασπένς της σφαγής; Αφού μας αρέσει το κουτσομπολιό. Ο γκόμενος της τάδε, το κέρατο του άλλου. Μετά κλείνουμε την πόρτα και τα δικά μας τα κρατάμε καλά κρυμμένα».

// Έξυπνα ο Άκης Δήμου βάζει την ηρωίδα του να ψάχνει μέσα σ’ ένα χάρτη νέες χώρες, οι οποίες την τρελαίνουν. Δεν ξέρει πως ξεφύτρωσαν από την πτώση του κομμουνισμού και ύστερα… Αν γραφόταν τώρα το έργο πιστεύω ότι ο Δήμου θα έγραφε και για τα Ρίχτερ του καπιταλισμού…
«Στην Ελλάδα αυτό που λέτε το νιώθουμε πολύ γερά. Ο κύκλος της παρακμής όμως κλείνει και πρέπει να ανοίξουμε ένα νέο κύκλο και να πιάσουμε τη ζωή ξανά με ποιότητα. Η ποιότητα δεν βρίσκεται στα σελοφάν και στις κορδέλες. Αν έρθουν οι έμποροι και οι σπεκουλαδόροι να πουλήσουν το νεανικό κίνημα με ζελατίνα και στη μέση κρατήσουν το σάπιο, τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας».

// Ο Σταμάτης Φασουλής λέει ότι το «νεοελληνικό έργο μπήκε τελικά στο θέατρο με τα τσαρούχια και με τα σπορτέξ… Το θέμα είναι να μην το αφήσουμε να γίνει μόδα, όπως και η ζωή μας, και να έχει ίδια κατάληξη με την αφεντιά μας…».
«Πολύ ωραίο. Μ’ εκφράζει απολύτως… Το έχει πει και ο Κουν. Αν δεν έχουμε ελληνικό έργο δεν έχουμε ελληνικό θέατρο! Πρώτα πρέπει να κοιτάξουμε αυτό και μετά οτιδήποτε άλλο. Και, ναι, νιώθω τυχερή που παίζω σ’ αυτό το έργο. Γιατί να μην το πω; Δεν χαρίζεται σε κανέναν τίποτα! Είναι τύχη αλλά και προσπάθησα για να μου δοθεί αυτό το δώρο. Αγωνίστηκα γι’ αυτό το χάρισμα, αλλά δεν πήγε χαμένος ο αγώνας».

// Τηλεόραση γιατί δεν κάνετε;
«Έκανα κάποια πράγματα στην τηλεόραση που είμαι υπερήφανη. Όχι πολλά όμως, γιατί θα έχανα από τη ζωή μου και από το θέατρο. Θα ήταν σπατάλη για μένα. Τώρα πλέον μου είναι και αδιάφορη, γιατί το αποτέλεσμα είναι φτηνό. Είμαι από το ’72 στο θέατρο και θέλω να έχω άποψη για το καλλιτεχνικό μέρος μιας δουλειάς. Για το θέατρο αποποιήθηκα μια θέση καθηγήτριας, μιας κι έχω σπουδάσει Γερμανική Φιλολογία. Για εμένα το ότι αποποιήθηκα το Δημόσιο για χάρη του θεάτρου είναι μεγάλη δουλειά. Το θέατρο ήταν ο ιδανικός χώρος για μένα. Ο μόνος που μπορούσε να με δεχτεί. Γιατί και η σκέψη μου είναι κάπως και ιδιαίτερος άνθρωπος είμαι και παράξενη είμαι και δεν μπορώ να ενσωματωθώ σ’ όσα συμβαίνουν γύρω μου. Ενώ το θέατρο αν το αγαπήσεις θα δεχτεί το ταλέντο σου και τη θυσία σου και την παραξενιά σου και τη μύτη σου την περίεργη. Το θέατρο, αν υπάρχει χάρισμα, ανοίγει την αγκαλιά του. Δεν μπορώ να ανθίσω εκτός θεάτρου».

// Είστε ευτυχισμένη λοιπόν…
«Μπορώ να καυχηθώ κάποιες στιγμές ότι νιώθω την ευτυχία! Είναι αύρα η ευτυχία, ένα αεράκι! Εκεί που κάνω κάτι καθημερινό, κάτι απίστευτα κοινότοπο, μπορεί να ‘ρθει. Σαν να σηκώνεται η κουρτίνα, να περνάει δίπλα σου και έρχεται μια γλύκα και να κατεβαίνει από το λαιμό στην κοιλιά. Μπορεί να σου κάτσει μετά από ένα νόστιμο φαγητό αν το πετύχεις, μετά από μια καλή κουβέντα, μετά από μια ωραία πρεμιέρα, όταν η ροδιά σου έβγαλε ένα ρόδι, αν δεις τετράφυλλο τριφύλλι, αν βγεις στο μπαλκόνι σου και δεις τη νέα σελήνη, αν κοιτάξεις τον ουρανό και ψιλοβρέξει. Τελικά, η ευτυχία είναι ποίηση!».